Soạn bài: Ôn tập kiến thức bài 1 – Ngữ văn 9, Chân trời sáng tạo
Câu 1. Kết cấu của một bài thơ được thể hiện ở những phương diện nào?
Trả lời:
– Mọi phương diện tổ chức tác phẩm:
- Thể thơ.
- Bố cục.
- Triển khai mạch cảm xúc.
- Vần, nhịp.
- Hình ảnh thơ.
- Biện pháp tu từ,…
- …
Câu 2. Hãy hoàn thành bảng dưới đây ( làm vào vở)
Văn bản: Quê hương (Tế Hanh)
– Một số hình ảnh, từ ngữ tiêu biểu:
Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng
Rướn thân trắng bao la thâu góp gió…
Dân chài lưới, làn da ngăm rám nắng,
Cả thân hình nồng thở vị xa xăm;
Chiếc thuyền im bến mỏi trở về năm
Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ.
– Biện pháp tu từ chủ yếu: Ẩn dụ, nhân hoá, …
– Cách gieo vần
+ Gieo vần chân:
- sông – hồng
- giang – làng
- trắng – nắng
- xăm – nằm
- về – nghe
- vôi – khơi
- cá – mã
- gió – đỗ.
– Chủ đề: Tình yêu quê hương da diết của một con người đang xa quê hương.
– Cảm hứng chủ đạo: Tình yêu quê hương da diết của một con người đang xa quê hương.
Văn bản: Bếp lửa (Bằng Việt)
– Một số hình ảnh, từ ngữ tiêu biểu:
“Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
“Cháu thương bà biết mấy nắng mưa!”
“Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen
Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng…”
“Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ
Ôi kì lạ và thiêng liêng — bếp lửa!”
– Biện pháp tu từ chủ yếu: Ẩn dụ, điệp ngữ, điệp cấu trúc, …
– Cách gieo vần
Gieo vần chân và vần lưng:
- khói – đói mỏi – khói
- Thế – về
- Học – nhọc
- Bà – xa
- Rụi – lụi
- Bùi – vui
– Chủ đề: Bài thơ gợi lại những kỉ niệm đầy xúc động về người bà và tình bà cháu, đồng thời thể hiện lòng kính yêu, trân trọng và biết ơn của người cháu đối với bà, cũng là đối với gia đình, quê hương, đất nước.
– Cảm hứng chủ đạo: Tình yêu thương với người bà của mình, nhớ về bếp lửa, nhớ về những kỉ niệm thời thơ ấu của một con người đang xa quê hương.
Văn bản: Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải)
– Một số hình ảnh, từ ngữ tiêu biểu:
- bông hoa tím biếc
- giọt long lanh rơi.
- con chim hót
- Nhành hoa.
- …
– Biện pháp tu từ chủ yếu: Ẩn dụ, điệp ngữ, điệp cấu trúc,…
– Cách gieo vần
+ Gieo vần chân:
- trời – rơi
- lao – sao
- bình – mình- tình
– Chủ đề: Bài thơ là tiếng lòng tha thiết yêu mến và gắn bó với đất nước, với cuộc đời; thể hiện ước nguyện chân thành của nhà thơ được cống hiến cho đất nước; góp một “mùa xuân nho nhỏ” của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc.
– Cảm hứng chủ đạo: Niềm xúc động mãnh liệt của tác giả trước mùa xuân của thiên nhiên, đất nước, cách mạng và khát vọng được hòa nhập, dâng hiến cho cuộc đời một cách chân thành, lặng lẽ.
Câu 3. Viết một câu có sử dụng biện pháp chơi chữ và nêu tác dụng của biện pháp này.
Trả lời:
Thẳng thắn, thật thà thường thua thiệt
Lọc lừa, lươn lẹo lại lên lương.
– Biện pháp tu từ chơi chữ được sử đụng trong câu là biện pháp điệp âm. Ở đây ta thấy điệp âm “th” và “l”. Lối chơi chữ tế nhị nhưng đã lột tả được mặt trái của cuộc sống khi những người “thật thà” sẽ thường thua thiệt hơn so với những người chỉ biết “lọc lừa”.
Câu 4. Chỉ ra những yếu tố làm nên sự hài hoà về âm thanh trong hai dòng thơ dưới đây:
Em ơi, Ba Lan mùa tuyết tan
Đường bạch dương sương trắng nắng tràn
(Em ơi…Ba Lan…, Tố Hữu)
Trả lời:
– Phép điệp vần ương, ăng, an và sử dụng một loạt thanh bằng gợi hình ảnh con đường cuồn cuộn khói sương, sau cùng là nắng ban mai loá mắt mở rộng không gian thênh thang vô tận.
Câu 5. Trải nghiệm thú vị nhất của em khi làm một bài thơ tám chữ là gì?
Trả lời:
– Được tập làm thơ
– Học hỏi, tìm tòi được nhiều cách gieo vần và ngắt nhịp dựa trên các nguyên tắc.
– Có cơ hội tư duy, sáng tạo các hình ảnh trong bài thơ viết sao trọn vẹn ý trong 8 chữ.
Câu 6. Đoạn văn chia sẻ cảm nghĩ về một bài thơ tám chữ có đặc điểm gì về nội dung và hình thức?
Trả lời:
– Nội dung: Làm rõ được nội dung chính của bài thơ. Nêu được một số hình ảnh tiêu biểu và một số từ ngữ đặc sắc.
– Hình thức: Chú ý đến kết cấu của bài thơ, vai trò của việc sử dụng nghệ thuật trong bài là gì? Góp phần như nào trong việc thể hiện nội dung của bài thơ
Câu 7. Thiết kết một tấm thẻ, trình bày những điều nên làm và nên tránh khi thảo luận nhóm về một vấn đề đáng quan tâm trong đời sống để gửi đến các bạn trong nhóm
Trả lời:
Những điều nên làm:
+ Chủ ý xác định đúng vấn dề cần bàn luận.
+ Đưa ra bằng chứng phù hợp, chính xác.
Những điều không nên làm:
+ Thảo luận nhóm tránh lan man, không theo đúng đề bài
+ Vấn đề đưa ra phải phù hợp với lứa tuổi học sinh
Câu 8. Chúng ta có thể làm gì để thể hiện tình yêu quê hương?
Trả lời:
– Rèn luyện sức khoẻ để có khả năng cống hiến và bảo vệ đất nước
– Theo dõi tình hình chung của đất nước, tỉnh táo trước hành động của kẻ thủ
– Nhận thức đúng đắn về chủ quyền lãnh thổ, biển đảo.
– Sống có ước mơ, lí tưởng, học tập rèn luyện tốt để xây dựng quê hương phát triển
– …
