Cảm nhận lời nhắn nhủ chân tình của nhà thơ Nguyễn Duy qua bài thơ Ánh trăng

»» Nội dung bài viết:

Lời nhắn nhủ của nhà thơ Nguyễn Duy qua bài thơ Ánh trăng.

Nguyễn Đình Thi từng quan niệm: “Tác phẩm nghệ thuật nào cũng xây dựng bằng những chất liệu mượn ở thực tại. Nhưng nghệ sĩ không ghi lại cái đã có rồi mà còn muốn nói một gì mới mẻ. Anh gửi vào tác phẩm một lá thư, một tin nhắn nhủ, anh muốn đem một phần của mình góp phần vào đời sống chung quanh”. (Trích Tiếng nói của văn nghệ, SGK Ngữ văn 9, Tập hai, NXB Giáo dục, 2011, tr.12 -13).

Em hiểu thế nào là điều mới mẻ, lời nhắn nhủ trong quan niệm của Nguyễn Đình Thi? Qua bài thơ Ánh trăng, em hãy làm rõ điều mới mẻ và lời nhắn nhủ mà nhà thơ Nguyễn Duy muốn góp vào đời sống.

Mở bài:

Trong bài viết Tiếng nói của văn nghệ, Nguyễn Đình Thi từng cho rằng: “Tác phẩm nghệ thuật nào cũng xây dựng bằng những chất liệu mượn ở thực tại. Nhưng nghệ sĩ không ghi lại cái đã có rồi mà còn muốn nói một gì mới mẻ. Anh gửi vào tác phẩm một lá thư, một tin nhắn nhủ, anh muốn đem một phần của mình góp phần vào đời sống chung quanh”. Không có cái gì do con người sáng tạo ra mà nằm ngoài cuộc sống của chúng ta. Nghệ thuật cũng thế. Bất kì một loại hình nghệ thuật nào cũng đều bắt nguồn từ đời sống. Người nghệ sĩ chất chứa những ưu tư trước cuộc đời và kết tinh nó thành tác phẩm nghệ thuật. Điều đó thể hiện sâu sắc trong bài thơ Ánh trăng của nhà thơ Nguyễn Duy.

Thân bài:

1. Giải thích ý kiến.

– “Điều mới mẻ”: là cách cảm nhận và thể hiện độc đáo của người nghệ sĩ về hiện thực đời sống.

– “Lời nhắn nhủ”: là tư tưởng, tình cảm, thông điệp thẩm mỹ mà người nghệ sĩ muốn gửi đến bạn đọc thông qua tác phẩm nghệ thuật của mình. Thông điệp ấy gắn với chức năng giáo dục và cải tạo xã hội của văn học nghệ thuật.

2. Điều mới mẻ của Nguyễn Duy qua bài thơ Ánh trăng.

– Nguyễn Duy là nhà thơ – chiến sĩ, gương mặt tiêu biểu trong lớp nhà thơ trẻ thời chống Mĩ cứu nước. Ông cũng là cây bút có sức sáng tạo bền bĩ sau năm 1975. Ánh trăng được viết năm 1978 tại Thành phố Hồ Chí Minh. Bài thơ vừa mang đến điều mới mẻ, vừa là lời nhắn nhủ sâu sắc của Nguyễn Duy về thái độ sống của con người.

– Trăng là đề tài quen thuộc của thơ cả xưa nay, nhưng Nguyễn Duy vẫn có những cảm nhận và cách thể hiện riêng.

– Trăng được thể hiện như là biểu tượng cho vẻ đẹp bình dị mà vĩnh hàng của thiên nhiên, theo nhân vật trữ tình từ thời thơ ấu bình yên đến những ngày chiến tranh ở rừng. Vì thế, trăng còn là biểu tượng của quá khứ gian khó mà tươi đẹp, của nghĩa tình thắm thiết, đắm sâu với quê hương, đồng đội, bạn bè.

– Trăng còn được Nguyễn Duy đặt vào trong mối quan hệ đa chiều với nhân vật trữ tình: Nếu quá khứ trăng là tri kỉ thì hiện tại trăng bị biến thành người dưng. Từ tình huống Thình lình đèn điện tắt, nhà thơ phát hiện thêm một vẽ đẹp khác đáng trân trọng của trăng: thủy chung, bao dung mà nghiêm khắc, có khả năng thức tỉnh con người.

– Bài thơ Ánh trăng mới mẻ ở nghệ thuật: Ngôn ngữ giản dị, mộc mạc mà vẫn chứa chất triết lí sâu xa; hình ảnh thơ đa nghĩa, có tính biểu tượng cao; kết hợp giữa chất tự sự với tính trữ tình; kết cấu bài thơ theo mạch thời gian; tạo được tình huống bất ngờ; hầu như không sử dụng dấu chấm câu và chỉ viết hoa chữ đầu tiên cảu mỗi khổ thơ…

3. Lời nhắn nhủ chân tình của tác giả qua bài thơ.

– Bài thơ có ý nghĩa như một lời cảnh tỉnh, lời nhắc nhở chúng ta đừng quên đi những gì đẹp đẽ đã gắn bó với con người trong quá khứ, cần phải sống tình nghĩa, thủy chung. Đạo lí “ uống nước nhớ nguồn” đã được gửi gắm kín đáo và tinh tế.

– Trong cuộc sống, con người cũng cần những phút “giật mình”, nghĩa là trạng thái thức tỉnh của lương tâm, soi lại bản thân để nhận ra sự thiếu sót, vị kỉ, chưa hoàn thiện. Nếu không có những phút giật mình như thế, con người ta rất dễ đánh mất chính minh, phản bội lại quá khứ ân tình, ân nghĩa.

Kết bài:

– Chính những khám phá mới mẻ về nội dung nghệ thuật, chính thông điệp giàu tính nhân văn đã làm nên sức sống của bài thơ và phong cách nghệ thuật của nhà thơ Nguyễn Duy. Đó đồng thời là bản chất của sáng tạo nghệ thuật, là yêu cầu đối với mỗi người nghệ sĩ (bài học về sáng tạo).

– Bài thơ “Ánh trăng” không phải là một sản phẩm của triết lí khô khan, lời nhắn nhủ phải được thể hiện với tính nghệ thuật mới có khả năng lay động. Điều đó cũng đòi hỏi độc giả phải là người đồng sáng tạo để cảm nhận được những thông điệp mà người nghệ sĩ muốn gửi tới (bài học về tiếp nhận).

Đọc thêm: