Cung kính quá mức thành ra mê muội, ngu si

Cung kính quá mức thành ra mê muội, ngu si

Trong Lễ Kí có ghi: Cung nhi vô lễ tắc lao, thận nhi vô lễ tắc tỉ, dũng nhi vô lễ tắc loạn, trực nhi vô lễ tắc giảo (Cung kính mà không biết lễ thì khó nhọc; cẩn thận mà không biết lễ thì nhút nhát, dũng cảm mà không biết lễ thì loạn động; ngay thẳng mà không biết lễ thì gắt gao; mất lòng người).

Biết giữ gìn và tuân thủ lễ nghi đối với bậc chân giả là điều đáng quý trọng. Nhưng vì cung kính quá mức mà gây hại cho bản thân thì thật đáng chê trách. Câu chuyện của cháy nhà mượn thang của Thành Trương là một bài học sâu sắc đáng để ta suy ngẫm.

Nước Triệu có một người tên là Thành Dương. Anh ta tính tình thiện lương, rất coi trọng lễ nghĩa. Một hôm, chẳng may nhà Thành Dương xảy ra hoả hoạn. Ngọn lửa cháy dữ ở trên cao nhưng anh ta lại không có thang dài để leo lên dập đám lửa. Chợt nhà nhớ Thủy tiên sinh có thang, anh ta liền chạy sang mượn thang. Sợ tiên sinh giật mình, anh ta khẽ gọi của. Nghe tiếng gọi, Thủy tiên sinh ra mở cửa. Nhìn thấy Thủy tiên sinh, anh ta lễ phép vái Thủy tiên sinh ba lần. Thủy tiên sinh vốn là người hiếu khách, vội mời anh ta vào nhà, rót rượu tiếp đãi. Thành Dương vì rất cung kính Thủy tiên sinh nên không dám chối từ.

Uống hết một chầu rượu, bàn bàn luận biết bao đạo lí, Thủy tiên sinh mới hỏi Thành Dương có việc gì cần giúp. Lúc bấy giờ Thành Dương xem nói rõ việc của mình muốn mượn thang để leo lên dập lửa.

Thủy tiên sinh giật mình, tức giận lớn tiếng mắng:

– Đang ăn cơm trên núi mà gặp phải hổ dữ, lẽ nào anh lại đợi đến khi ăn xong mới chạy.

Nói rồi vội chạy đi lấy thang. Đến khi Thành Dương mang được thang về nhà thì tất cả đã cháy thành tro.

Bài học: Xưa nay, lễ không cầu ở chỗ làm vui lòng người và cũng không ở chỗ rườm lời. Lễ không vượt qua tiết độ, không xâm phạm đến người khác, không khinh thường người khác (Lễ bất vọng thuyết nhân, bất từ phí lễ bất du tiết bất xâm vũ bất hảo hiệp. Lễ bất vọng thuyết nhân, bất từ phí. Lễ bất du tiết, bất xâm hối, bất hiếu nạp). Thành Dương chỉ vì giữ lễ mà xem thường việc cứu hoả, giải nguy thì quả thực là quá mê muội, ngu si.