Sự đối lập giữa bóng tối và ánh sáng trong truyện ngắn Hai đứa trẻ của Thạch Lam

phan-tich-su-doi-lap-giua-bong-toi-va-anh-sang-trong-truyen-ngan-hai-dua-tre-cua-thach-lam

Sự đối lập giữa bóng tối và ánh sáng trong truyện ngắn “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam

  • Mở bài:

Thành công của Thạch Lam trong truyện ngắn Hai đứa trẻ không chỉ là niềm cảm thông sâu sắc đối với những kiếp người nhỏ bé nơi phố huyện nghèo mà còn ở nghệ thuật xây dựng truyện đặc sắc. Nổi bậc nhất có lẽ là nghệ thuật khắc họa sự đối lập giữa bóng tối và ánh sáng trong một một bức tranh ảm đạm, hiu hắt đến thê lương.

  • Thân bài:

Không phải ngẫu nhiên mà nhà văn miêu tả cuộc sống phố huyện trong Hai đứa trẻ gắn với ba thời điểm nối tiếp: chiều buông- đêm xuống- khuya về. Có thể thấy rõ ở đây có sự xung đột giữa bóng tối và ánh sáng: bóng tối hay nghèo nàn và cô đơn- ánh sáng chỉ là ước mơ thoáng qua. Mở đầu truyện, ánh sáng tắt dần; kết thúc truyện, bóng tối tràn ngập phố huyện, hay tràn ngập thế giới. Thế giới Hai đứa trẻ là thế giới “yên tĩnh”, “tịch mịch”, hai chị em ngủ “một giấc ngủ yên tĩnh, cũng yên tĩnh như đêm ở trong phố, tịch mịch và đầy bóng tối”. Ở cái phố huyện nhỏ này, đến cả tiếng trống cầm canh khô, ngắn cũng chìm ngay vào bóng tối; ga im lặng và tối đen; đêm của đất quê, mênh mang và yên lặng.

Bóng tối càng dày đặc bao nhiêu thì khát vọng hướng về ánh sáng càng khắc khoải bấy nhiêu. Ánh đỏ rực của buổi hoàng hôn “Phương tây đỏ rực như lửa cháy và những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn” dẫu đẹp nhưng lại gieo vào lòng cô bé Liên nỗi buồn man mác vì cuộc sống của hai đứa trẻ trong một gia đình sa sút đã mang sẵn dư vị của bóng tối. Trong không gian “bóng tối ngập đầy dần”, Liên đã chứng kiến những con người “đi lần vào bóng tối”, “từ từ đi vào bóng đêm”. Và rồi từ bóng tối mênh mông lại hiện lên những bóng đời chập chờn ánh sáng lay lắt với ngọn đèn, bếp lửa.

Đêm xuống, cả phố huyện chìm trong bóng tối: “đường phố và các ngõ con dần dần chứa đầy bóng tối”. Càng về khuya, bóng tối càng đậm đặc hơn: “Tối hết cả, con đường thăm thẳm ra sông, con đường qua chợ về nhà, các ngõ vào làng lại càng sẫm đen hơn nữa”. Bóng tối càng dày đặc, cảnh sống của con người càng thê lương, gợi cho ta hình dung bóng tối đang đổ ập về phía số phận những con người bé bỏng đang hắt hiu như ngọn đèn trước gió. Cái nhìn lo âu của Thạch Lam luôn xoáy sâu vào những khía cạnh còn khuất lấp của hiện thực. Không gian sinh hoạt của đời sống phố huyện tù đọng, giam hãm con người. Bóng tối trải dài trên quãng đường mấp mô chân trâu, trên đường phố huyện le lói ánh đèn dầu.

Trong bóng tối tràn lan, dày đặc ấy, ánh sáng thật nhỏ nhoi, leo lét. Đó là cái ánh sáng yếu ớt hắt ra từ khe cửa; đó là cái quầng sáng từ chiếc đèn con của chị Tí và lò lửa của bác Siêu; đó là “ngọn đèn của Liên, ngọn đèn vặn nhỏ, thưa thớt từng hột sáng lọt qua phên nứa”; đó là cái ánh sáng nhợt nhạt của “những con đom đóm bay là là trên mặt đất”; đó là ánh sáng xa vời vợi của các vì sao trên giải ngân hà. Ánh sáng được miêu tả bằng những danh từ định lượng rất nhỏ: khe sáng, hột sáng, vệt sáng, quầng sáng, chấm lửa nhỏ. Bấy nhiêu thứ ánh sáng ít ỏi ấy như đối lập với bóng tối mênh mông, dày đặc. Chính trên cái nền tối ấy, tồn tại chông chênh những thân phận con người. Sự đối lập giữa bóng tối mênh mông và ánh sáng leo lét, ít ỏi đã làm nổi bật lên hiện thực cuộc sống nơi phố huyện: lay lắt, lụi tàn, tối tăm, tù đọng.

Bóng tối và ánh sáng ở đây vừa mang ý nghĩa tả thực, vừa mang ý nghĩa tượng trưng. Phải chăng cuộc sống nghèo nàn, tù túng ở phố huyện cũng là một thứ bóng tối. Những đứa trẻ con nhà nghèo nhặt nhạnh bất cứ thứ gì còn dùng được trong ngôi chợ vãn. Hai mẹ con chị Tí ban ngày mò cua bắt ốc, ban đêm dọn hàng nước dưới gốc cây bàng, buôn bán ế ẩm. Bóng bác Siêu bán phở mênh mang ngả xuống đất, kéo dài đến tận hàng rào; món hàng của bác là một thứ quà xa xỉ nên cũng chẳng mấy người mua. Bà cụ Thi điên với tiếng cười khanh khách đi lần vào bóng tối. Gia đình bác xẩm trên manh chiếu rách với mấy tiếng đàn bầu bật trong yên lặng, thằng con bò ra đất nhặt rác bẩn. Và hai đứa trẻ với cửa hàng tạp hóa nhỏ xíu, lời lãi chẳng là bao, ngồi nhìn cảnh chiều xuống, đêm về với những nỗi buồn mơ hồ, thấm thía. Không phải ngẫu nhiên mà hình ảnh ngọn đèn con của chị Tí cứ trở đi trở lại như một biểu tượng cho những kiếp sống mù tối, lay lắt trong bóng đêm mênh mang của cuộc đời.

Con người luôn hướng về phía ánh sáng nhưng vẫn không xua tan được những ám ảnh bóng tối. Đó là thực tế đáng buồn mà Thạch Lam đã nhận ra từ cuộc sống của những người dân nghèo. Nhưng dường như ông không muốn để cho những cảm giác bi kịch đè nặng lên số phận những con người nghèo khổ. Bằng thái độ trân trọng, ông đã nâng đỡ cho các nhân vật của mình, vực dậy những khát khao đổi đời ngay trong những khoảnh khắc mong manh nhất: “Chừng ấy người trong bóng tối mong đợi một cái gì tươi sáng cho sự sống nghèo khổ hằng ngày của họ”. Dù đấy là niềm mong đợi hết sức mơ hồ và cũng không biết bao giờ mới trở thành hiện thực.

  • Kết bài:

Không gian chứa đầy bóng tối xuất hiện hầu hết trong các truyện của Thạch Lam. Nhưng sự đối lập với bóng tối là ánh sáng trong truyện ngắn Hai đứa trẻ không chỉ là ánh sáng le lói của những ngọn đèn mà quan trọng hơn là ánh sáng của những tâm hồn luôn muốn vươn tới một thế giới tinh thần lành mạnh, giàu tính thiện.

16 Trackbacks / Pingbacks

  1. Phân tích sự đối lập giữa hình ảnh đoàn tàu và cuộc sống nơi phố huyện trong truyện ngắn "Hai đứa trẻ" của Thạch Lam - Thế Kỉ
  2. Phân tích tâm trạng chờ tàu của nhân vật Liên trong truyện ngắn “Hai đứa trẻ” của nhà văn Thạch Lam - Thế Kỉ
  3. Phân tích vẻ đẹp tính cách và tâm hồn nhân vật Liên trong truyện ngắn “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam - Thế Kỉ
  4. Phân tích bút kí "Một người Hà Nội" của nhà văn Nguyễn Khải - Theki.vn
  5. Phân tích tình huống truyện độc đáo trong "Hai đứa trẻ" của Thạch lam - Theki.vn
  6. "Chữ người tử tù" của Nguyễn Tuân: "Sự chiến thắng của ánh sáng đối với bóng tối, của cái cao thượng đối với cái thấp hèn, của cái đẹp với cái xấu xa" - Theki.vn
  7. Cảm nhận chất thơ trong truyện ngắn “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam - Theki.vn
  8. Hướng dẫn phân tích truyện ngắn "Hai đứa trẻ" của Thạch Lam - Theki.vn
  9. Phân tích nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật trong truyện ngắn “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam - Theki.vn
  10. Văn bản: "Hai đứa trẻ" - Thạch Lam - Theki.vn
  11. Cảm nhận vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật Liên - Theki.vn
  12. Cảm nhận vẻ đẹp truyện ngắn "Hai đứa trẻ" của Thạch Lam - Theki.vn
  13. Dàn ý: cảm nhận bức tranh phố huyện lúc chiều tàn trong "Hai đứa trẻ" (Thạch Lam) - Theki.vn
  14. Cảm nhận bức tranh phố huyện và hình ảnh con người qua cảm nhận của nhân vật Liên - Theki.vn
  15. Hình ảnh chuyến tàu đêm trong truyện ngắn "Hai đứa trẻ" của Thạch Lam và hình ảnh lá cờ đỏ sao vàng trong truyện ngắn "Vợ nhặt" của Kim Lân. - Theki.vn
  16. Giới thiệu nhà văn Thạch Lam và truyện ngắn Hai đứa trẻ. - Theki.vn

Để lại một phản hồi

Thư điện tử của bạn sẽ không được hiện thị công khai.