Dàn bài: so sánh diễn biến tâm trạng nhân vật Mị (Vợ chồng A phủ - Tô Hoài) và Liên (Hai đứa trẻ - Thạch Lam)

so-sanh-dien-bien-tam-trang-cua-nhan-vat-mi-va-lien

Nội dung:

Cảm nhận về tâm trạng của nhân vật Mị trong đêm cứu A Phủ (Vợ chồng A Phủ – Tô Hoài). Từ đó, liên hệ với tâm trạng của hai chị em Liên trong cảnh đợi tàu (Hai đứa trẻ – Thạch Lam) để nhận xét về cách nhìn và tình cảm của nhà văn đối với người lao động trong xã hội cũ.

I. Mở bài:

– Giới thiệu về tác giả Tô Hoài; Nhân vật Mị trong cảnh đêm tình mùa xuân.
– Giới thiệu về tác giả Thạch Lam; Cảnh chờ đợi chuyến tàu đêm của Liên và An.
– Hai nhà văn đều đi sâu khám phá vẻ đẹp tâm hồn con người lao động.

II. Thân bài:

1. Tâm trạng nhân vật Mị trong đêm cởi trói cho A Phủ:

– Lúc đầu: Khi nhìn thấy A Phủ bị trói Mị vẫn thờ ơ, lạnh lùng, vô cảm, vẫn “thản nhiên thổi lửa, hơ tay” vì cảnh trói người ở nhà thống lí Pá Tra đã quá quen thuộc và chính Mị cũng từng bị trói như thế. Hay vì ở lâu trong cái khổ tâm hồn Mị đã trở nên chai sạn, vô cảm trước nỗi đau của người khác cho nên “Nếu A Phủ là cái xác chết đứng đấy, cũng thế thôi”.

– Sau đó: Mị nhìn thấy “dòng nước mắt lấp lánh bò xuống hai hõm má đã xám đen lại của A phủ:

+ Lòng Mị chợt bồi hồi nhớ lại cảnh mình cũng bị A Sử trói đứng thế kia, có nhiều lần khóc nước mắt rơi xuống miệng, xuống cổ không lau đi được. Mị chợt nhận ra người ấy giống mình về cảnh ngộ, mà những người cùng cảnh ngộ rất dễ cảm thông cho nhau

+ Mị nhớ lại những chuyện thật khủng khiếp lúc trước kia, “chúng nó bắt trói đến chết người đàn bà ngày trước cũng ở trong cái nhà này”. Lý trí giúp Mị nhận ra “Chúng nó thật độc ác”. Việc trói người đến chết còn ác hơn cả thú dữ trong rừng.

+ Nhớ đến những chuyện ngày trước, trở về với hiện tại, Mị đau khổ cay đắng cho thân phận của mình: “Ta là thân đàn bà chúng nó đã bắt ta về trình ma nhà nó rồi thì chỉ còn biết chờ ngày rũ xương ở đây thôi”. Nghĩ về mình, Mị lại nghĩ đến A Phủ “có chừng này, chỉ đêm nay thôi là người kia chết, chết đau, chết đói, chết rét, phải chết. Người kia việc gì mà phải chết như thế. A Phủ…. Mị phảng phất nghĩ như vậy”.

– Trong đầu Mị bỗng nhiên nghĩ đến cảnh A Phủ bỏ trốn và chính Mị sẽ là người chết thay cho A Phủ trên cái cột tưởng tượng đó.

⇒ Từ thương mình chuyển sang thương người, hình thành sợi dây đồng cảm Mị đã cắt dây cởi trói cho A Phủ.

– Sau khi cắt dây cởi trói cho A Phủ, Mị thì thào lên một tiếng “đi ngay” rồi Mị nghẹn lại. A Phủ vùng chạy đi, còn Mị vẫn đứng lặng trong bóng tối. Thế là cuối cùng sức sống tiềm tàng đã thôi thúc Mị phải sống và Mị vụt chạy theo A Phủ. Trời tối lắm nhưng Mị vẫn băng đi. Thế là Mị và A Phủ dìu nhau chạy xuống dốc núi.

⇒ Có thể nói tình thương, sự đồng cảm giai cấp và niềm khát khao tự do, sức sống mãnh liệt đã thôi thúc Mị cắt dây cởi trói cho A phủ. Hành động ấy bất ngờ nhưng tất yếu mang tính logic của một sức sống đã được hồi sinh mãnh liệt. Mị cởi trói cho A Phủ cũng chính là tự cởi trói cho chính mình.

– Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật sắc sảo. Cách trần thuật uyển chuyển, linh hoạt, ngắn gọn; dẫn dắt tình tiết khéo léo. Ngôn ngữ sinh động, chọn lọc và sáng tạo…

2. Tâm trạng của hai chị em Liên trong cảnh đợi tàu:

– Liên chờ tàu không phải để bán hàng cũng không phải sự hiếu kì mà là nhu cầu tinh thần hàng đêm. Bởi vậỵ , An mặc dù đã buồn ngủ dı́u cả mắt vẫn cố dăn chi ̣“tàu đến chi ̣đánh thức em dây nhé”. Hai chi ̣em Liên chờ đợi tàu trong tâm trạng háo hức, bồi hồi bởi đó là chuyến tàu từ Hà Nội về, gợi những kí ức về cuộc sống tươi đẹp trong quá khứ; chuyến tàu giúp Liên và An được cảm nhận cuộc sống dù là trong một giây lát.

– Đoàn tàu đến trong sự mong chờ của chi ̣em Liên. Liên và An hướng cả tâm hồn mı̀nh vào đoàn tàu khi còn ở xa “tiếng còi đã rı́t lên và tàu rầm rô ̣đi tới với những toa hạng sang, mạ kền và mạ đồng lấp lánh, các cửa kı́nh sáng”. Con tàu đã đem đến một thế giới khác đi qua, một thế giới rực rỡ, vui vẻ, huyên náo, một thế giới khác hẳn với sự nghèo khổ hàng ngày.

– Đoàn tàu chı̉ xuất hiên trong một khoảnh khắc rất ngắn rồi vụt qua đi vào đêm tối. Ta bắt gặp phı́a sau đoàn tàu một nguồn ánh sáng nhỏ nhoi chı̉ chực tan hòa vào bóng tối. An nhân ra tàu hôm nay “kém sáng hơn”, nhưng Liên vẫn “lặng theo mơ tưởng”. Đoàn tàu không làm thay đổi cuộc sống nơi phố huyên nhưng sự xuất hiên của nó đủ để lại niềm khao khát cho những con người nơi đây “chừng ấy con người…của họ”

– Truyện ngắn Hai đứa trẻ là một truyện không có truyện, không có những biến cố căng thẳng dồn nén, những xung đột gay gắt, những tı̀nh tiết căng thẳng, thời gian ngắn, nhân vật không nhiều.

– Nghê ̣thuật phân tı́ch tâm lı́ của ngòi bút Thạc̣h Lam tinh tế, sắc sảo. Thủ pháp nghê ̣thuật đối lập̣ .nên sự thành công của thiên truyện. Ngôn ngữ văn xuôi giàu chất thơ

3. Nhận xét cách nhìn và tình cảm của nhà văn đối với con người:

* Giống nhau:

+ Phản ánh cuộc sống vất vả, tối tăm của người lao động trong xã hội cũ.

+ Thể hiện thái độ thương cảm, trân trọng của nhà văn với những ước mơ, niềm khát vọng của con người.

+ Qua đó thể hiện cái nhìn hiện thực và nhân đao sâu sắc của Thạch Lam và Tô Hoài.

* Khác nhau:

+ Trong truyện ngắn Hai đứa trẻ Thạch Lam thể hiện cái nhìn xót thương cho cuộc đời số phận quẩn quanh, tối tăm và bế tắc của những người dân nơi phố huyện nghèo – những con người không bao giờ được biết đến ánh sáng và hạnh phúc, sống mòn mỏi trong nỗi buồn chán và sự vô nghĩa đến ước mơ cũng chỉ là chờ một chuyến tàu đêm đi qua.

+ Trong Vợ chồng A Phủ nhà văn Tô Hoài đã khẳng định bằng sức sống mãnh liệt những người lao động như Mị và A Phủ đã tự giải phóng mình khỏi cuộc sống tối tăm để hướng đến cuộc sống và tương lai tốt đẹp đó là con đường đến với cách mang.

⇒ Đây là nét hiện thực mới cũng là nhân đạo mới của văn học 1945 – 1975 so với văn học 1930 – 1945.

III. Kết bài:

– Khẳng định giá trị 2 tác phẩm, bút pháp xây dựng nhân vật và cách nhìn và tình cảm của nhà văn đối với người lao động trong xã hội cũ của hai nhà văn.