Văn hóa có nghĩa là gì?

“Văn hóa” có nghĩa là gì?

Văn hóa theo ngôn ngữ cổ Trung quốc là cách gọn của “Văn trị giáo hóa”. Đó là căn bản đường lối trị nước của thánh nhân. Tức là cách cai trị mang hình thức cao đẹp kết hợp với giáo hóa. “Văn” là cái biểu hiện ra bên ngoài của sự vật, vũ trụ, nên đối lập với nó là bên trong. Đó là “chất”, là “thực”. “Văn” là cái bên ngoài, không phải hoàn toàn tự nhiên nên có thể sửa sang, trau dồi. Con người có thể làm cho cái chất phác tự nhiên thành có văn vẻ, đẹp đẽ hơn. Đó là tác dụng của giáo hóa, của văn chương.

Cách hiểu văn hóa của phương Tây lại khác. Văn hóa theo phiên âm La tinh bắt nguồn từ 2 nghĩa:

Cultus agri: trồng trọt ở ngoài đồng.

Cultus animi: trồng trọt tinh thần, nghĩa là giáo dục con người, giáo dục bồi dưỡng tinh thần con người, giúp con người có những suy nghĩ, hành động đúng đắn. Từ đó mà bản thân có những phẩm chất tốt đẹp. Con người chỉ có thể có văn hóa thông qua giáo dục để sống tốt hơn, sống đẹp hơn

Trong tiếng Việt, văn hóa được dùng theo nghĩa thông dụng để chỉ học thức, lối sống. Theo nghĩa rộng thì văn hóa bao gồm tất cả, từ những sản phẩm tinh vi, hiện đại cho đến tín ngưỡng, phong tục, lối sống, lao động…

Tuy nhiên ngay cả với cách hiểu rộng này trên thế giới cũng có hàng trăm định nghĩa khác nhau về văn hóa. Theo tuyên ngôn của “Hội nghị quốc tế về chính sách văn hóa” do UNESCO tổ chức 1982 được hầu hết các nước tham gia nhất trí, trong Final Report, Pari 1984, chương V, trang 41:

“Văn hóa với tư cách là tổng thể các dấu hiệu tinh thần, vật chất, trí tuệ và tình cảm đặc biệt, xác định tính cách của một xã hội hay một nhóm xã hội. Nó bao hàm không chỉ các nghệ thuật và khoa học, mà còn cả lối sống, các quyền cơ bản của sự tồn tại nhân sinh, những hệ thống giá trị các truyền thống và các quan niệm”.

Qua những nhận định khác nhau, có thể nêu ra định nghĩa văn hóa như sau:

“Văn hóa là một hệ thống hữu cơ các giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo và tích lũy qua quá trình hoạt động thực tiễn, trong sự tương tác giữa con người với môi trường tự nhiên và xã hội”.