Cảm nhận và suy nghĩ về vẻ đẹp tình cảm gia đình trong bài Nói với con của Y Phương.
- Mở bài:
Y Phương là một trong những nhà thơ dân tộc Tày có đóng góp quan trọng trong nền văn học Việt Nam thế kỉ XX. Thơ ông thể hiện tâm hồn chân thật, mạnh mẽ và trong sáng, cách tư duy giàu hình ảnh của con người miền núi. Bài thơ Nói với con thể hiện sâu sắc tình cảm gia đình, tình yêu thương con tha thiết nhưng đặc biệt hơn lại lại xuất phát của một người cha. Cha gởi gắm vào lời Nói với con những bài học về cuộc sống kì diệu của con, những đức tính cao đẹp của con người quê hương và tình yêu không chỉ riêng người cha mà cả gia đình.
- Thân bài
Ai đã đọc qua tác phẩm của Y Phương mà không cảm nhận được một cái gì đó đậm chất dân tộc miền núi, những hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng cao, giản dị nhưng sâu sắc. qua đó, nhà thơ bộc lộ tình yêu của người cha với lời nhắn nhủ cùng con về tương lai. chỉ ba từ Nói với con, chúng ta đã nhận thấy một tình cảm thiêng liêng ấm áp mà gần gũi tình thương của cha mẹ và sự đùm bọc của quê hương.
Từ khi sinh con ra, cha mẹ luôn dõi theo từng ngày con khôn lớn. mỗi bước đi của con đều có cha mẹ ở bên dìu dắt, mỗi tiếng cười, tiếng nói từ khi biết hóng chuyện hay bập bè phát âm đều có cha mẹ động viên khiến khích.
Chân phải bước tới cha
chân trái bước tới mẹ
một bước chạm tiếng nói
hai bước tới tiếng cười
Với giọng điệu thiết tha triều mến, bằng cách diễn tả mộc mạc, hồn nhiên qua ngôn ngữ và hình anh thơ, lối ví von, so sánh thường thấy trong thơ của các dân tộc miền núi, tác giả thể hiện nét đặc sắc qua lời tâm tình, nhắn gửi cho người cha đối với con. con lớn lên trong sự chở che, nuôi dưỡng của cha mẹ. Gia đình chính là nguồn cội sinh dưỡng đầu tiên và vĩnh hằng đối với mỗi con người.
Cội nguồn sinh dưỡng của mỗi con người được Y Phương nói đến không chỉ là gia đình mà còn là quê hương, là thiên nhiên tươi đẹp và thấm đượm nghĩa tình. Như bầu sữa tinh thần thứ hai, quê hương với cuộc sống lao động, với thiên nhiên tươi đẹp, tình nghĩa đã nuôi dưỡng, sẻ chia giúp cho con trưởng thành:
Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng
Con được trưởng thành trong đời sống lao động, trong thiên nhiên thơ mộng và nghĩa tình của quên hương. Các động từ cài, ken vừa miêu tả cụ thể vừa nói lên sự gắn bó, quất quýt về cuộc sống lao động cần cù và tươi vui của người đồng mình. Rừng núi quê hương, thiên nhiên đã che chở, đã nuôi dưỡng cả về tâm hồn, lối sống. Những con đường quen gắn kết con người lại với nhau trở thành một cộng đồng bền chặt, thắm đượm nghĩa tình.
Bằng những hình ảnh thơ đẹp,giản dị bằng cách nói cụ thể, độc đáo mà gần gũi của người miền núi, người cha muốn nói với con rằng:vòng tay yêu thương của cha mẹ, gia đình,nghĩa tình sâu nặng của quê hương làng bản. Đó là cái nôi đã nuôi con khôn lớn,là cội nguồn sinh dưỡng của con. Con hãy khắc ghi điều đó.
Tình yêu của người cha chứa chan, đong đầy trong những vấn thơ. Còn hơn thế nữa, vì yêu con mà cha muốn con hiểu rằng: bên hạnh phúc gia đình, tác giả đã mở rộng và nâng cao tình cảm quê hương, đất nước, được nâng lên thành lối sống chung … lời cha giản dị nhưng dạt dào cảm xúc. yêu thương con, cha muốn con hiểu những tình cảm thiêng liêng, thấy được những đức tính cao đẹp của “người đồng mình” để con khắc sâu lời nhắn nhủ từ tấm lòng người cha:
Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn
Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc
Cha ngợi ca những con người quê hương với những đức tính đáng trân trọng. Họ “tuy thô sơ da thịt” nhưng mang trong mình nhiều phẩm chất cao quý. Họ vất vả, cực nhọc nhưng đã biết “tự đục đá khê cao quê hương”. Còn những thói quen trong cuộc sống thì trở thành phong tục, tuy nguyên thủy nhưng khác biệt. Họ không chùn chân mỏi gối trước những khó khăn thử thách, lúc nào họ cũng tin tưởng đi lên. Hình dáng họ có bé nhỏ nhưng ý chí nghị luật thì không nhỏ bé.
Bằng cách tư duy độc đáo của người miền núi, Y Phương đã lấy cái cao vời vợi của trời để đo nỗi buồn, lấy cái xa của đất để đo ý chí con người. Cái tính chịu thương chịu khó thủy chung với đất với rừng, với quê hương xứ sở trở thành tài sản quý báu mà mỗi con người cần phải giữ lấy. Không những thế, con người miền núi lại vo tư, chất phác, chẳng bao giờ toan tính ích kỉ cho riêng mình. Phép so sánh “Sống như sông như suối” gợi vẻ đẹp tâm hồn và ý chí của người đồng mình. Gian khó là thế, họ vẫn tràn đầy sinh lực, tâm hồn lãng mạn, khoáng đạt như hình ảnh đại ngàn của sông núi. Tình cảm của họ trong trẻo, dạt dào như dòng suối, con sống trước niềm tin yêu cuộc sống, tin yêu con người.
Quê hương tạo nên bản sắc độc đáo, khẳng định nguồn cội của mỗi con người:
Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục.
Một lần nữa hình ảnh “người đồng mình” lặp lại khiến cho hình ảnh càng thêm được tô đậm, có sức ám ảnh. Người cha nhiều lần khẳng định “người đồng mình” nhằm nhắc nhỏ con nhó kĩ về nguồn cội của mình, nhớ kĩ người đồng mình con nghèo khổ và mong muốn người con con sau này lớn lên phải làm cho quê hương ấy, những con người ấy nhiều điều tốt đẹp, hữu ích.
Chúng ta không thể không hiểu mục đích lời nói với con của người cha không đơn giản cho con biết mà chính là tình cha luôn bên con, dõi theo con trên từng bước đi. cha muốn sống sao cho xứng đáng với quê hương, với người đồng mình. dẫu nghèo đói, con hãy tự tin vượt qua như sông, như suối mang dòng nước mát lành. truyền thống quê hương sẽ là niềm tự hào của con với quê hương.
Cha yêu con không những cho con hình hài, thể xác mà muốn nuôi dưỡng tâm hồn con, bồi đắp cho một tình yêu quê hương đất nước. lời nhắn nhũ của cha xuất phát từ niềm tin, từ tình cảm triều mến thiết tha của ca dành cho con. cha mong con vượt qua thử thách cuộc đời , bền bỉ, cố vươn lên cuộc sống bằng những tấm gương đời đồng mình, những tấm gương truyền thống quê hương.
Tình cảm nhẹ nhàng mà sâu đậm ấy của người cha được dẫn dắt tự nhiên với giọng điệu thiết tha, trìu mến thể hiện rõ nhất ở những câu thơ mang ngữ điệp cảm thán:
Con ơi tuy thô sơ da thịt
Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé được
Nghe con.
Không chỉ có người cha “nói với con” của y phương mà trong bất kì thời đại nào,hoàn cảnh nào, tình cảm của cha mẹ, của gia đình, của quê hương dành cho con đều cao cả cả, thiêng liêng. người dân tộc miền núi cũng thế đó, một tấm lòng dào dạt tình cảm, một tình yêu thương con vô bờ bến, niềm tự hào về quê hương.
Đoạn thơ chứa chan ý nghĩa,mộc mạc, đằm thắm mà sâu sắc. Nó tựa như một khúc ca nhẹ nhàng mà âm vang. Lời thơ tâm tình của người cha sẽ là hành trang đi theo con suốt cuộc đời và có lẽ mãi mãi là bài học bổ ích cho các bạn trẻ – bài học về niềm tin,nghị lực,ý chí vươn lên.
- Kết bài:
Ẩn trong tình cảm của Y Phương là tình cảm của muôn người cha khác trong cuộc đời này. Lời nhắn nhủ của người cha với con là lời nhắn nhủ mà người cha nào cũng mong con mình không quên trong hành trình cuộc đời. Nói với con là cách nói giàu bản sắc của người miền núi tạo nên một giọng điệu riêng cho lời tâm tình mộc mạc mà sâu sắc của người cha đối với đứa con.
