Thực hành đọc hiểu:
Tầng hai (Phong Điệp)
(Ngữ văn 11, tập 2, Cánh Diều)
Nội dung chính: Tác phẩm Tầng hai là một tác phẩm kể xoay quanh nhân vật Phan, và câu chuyện kể về lối sống của các thành viên trong một căn nhà cho thuê. Qua đó là những suy nghĩ về triết lý cuộc sống.
Trước khi đọc.
Câu 1 (trang 17, SGK Ngữ Văn 11, tập hai): Đọc trước truyện Tầng hai; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Phong Điệp.
Trả lời:
* Tác giả Phong Điệp:
+ Nhà văn Phong Điệp tên thật là Phạm Thị Phong Điệp. Năm sinh: 1976 Nơi sinh: Nam Định.
+ Tính cách: Phong Điệp là người dễ gần lẫn vui vui. Gặp người lạ, chị im im, gặp người quen, thể nào cũng buôn chuyện tía lia, lắm khi khó thể dứt. Nhưng tinh ý, sẽ thấy Phong Điệp chủ yếu đặt câu hỏi, ít khi góp vào các câu chuyện. Nhiều khi, hỏi là để biết, cho các thông tin ngấm vào não, lúc nào cần thì mở ra. Nhiều khi, hỏi là để xã giao, chị quên câu chuyện ngay khi đang hình thành. Đến và đi, thường là vội.
+ Truyện Phong Điệp viết dễ hiểu bởi câu văn đơn giản, ngắn gọn, thuần túy thông tin. Có khi, đọc, thấy trôi trôi như một bài báo chân dung vẫn thấy. Là bởi vì sức nặng trong truyện kể Phong Điệp không nằm trong câu văn, mà nằm trong nội dung; sức nặng ấy cũng không ở cái diễn tiến góp nhặt từng chi tiết, mà điểm nhấn trọn vẹn trong câu kết cuối cùng.
– Tác phẩm:
+ Tầng hai được in trong tập truyện ngắn Kẻ dự phần. Tác phẩm là một câu chuyện kể về lối sống của các thành viên trong một căn nhà cho thuê. Qua đó là những suy nghĩ về triết lý cuộc sống.
Câu 2 (trang 17, SGK Ngữ Văn 11, tập hai): Liên hệ truyện này với những suy nghĩ, quan niệm của em về một cuộc sống hạnh phúc.
Trả lời:
– Qua nội dung truyện, chúng ta nhận ra hạnh phúc không phải cái gì lớn lao mà là những điều đang xung quanh ta.
Trong khi đọc.
Câu 1 (trang 17, SGK Ngữ Văn 11, tập hai): Chú ý cách tác giả giới thiệu nhân vật.
Trả lời:
– Tác giả giới thiệu nhân vật bằng cách thông qua cái nhìn, sự cảm nhận của cô gái tên Phan.
→ Một cách giới thiệu rất tinh tế, nhẹ nhàng, khách quan.
Câu 2 (trang 17, SGK Ngữ Văn 11, tập hai): Hành động và ý nghĩ của nhân vật Phan như thế nào?
Trả lời:
– Hành động:
+ Chẳng mấy khi động đến bếp.
+ Chỉ trở về khi đã cuối ngày, vào buổi tối.
+ Tắt xe máy từ ngoài ngõ rồi mới dắt vào.
+ Thận trọng mở vòi nước và đưa tay vào để đỡ được tiếng của nước.
– Ý nghĩ:
+ Sợ ảnh hưởng, làm phiền đến mọi người, gây cho họ những phiền toái.
Câu 3 (trang 18, SGK Ngữ Văn 11, tập hai): Phan đã nảy ra ý định gì? Ý định ấy nảy ra khi nào?
Trả lời:
– Ý định: theo dõi cuộc sống của ba người tầng trên.
+ Thời gian: Sau khi đã suy nghĩ xong về việc sắp xếp công việc.
Câu 4 (trang 18, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
– Nhân vật Phan lắng nghe được những âm thanh nào lúc đêm khuya?
Trả lời:
– Những âm thanh:
+ Tiếng thở dài
+ Tiếng khóc bé
+ Tiếng khóc to kèm theo tiếng hỉ mũi, nức nở.
+ Tiếng người mẹ trách mắng đứa con trai và dỗ đứa con dâu đang mang thai.
Câu 5 (trang 19, SGK Ngữ Văn 11, tập hai): Suy nghĩ về lời nói hành động của những nhân vật trong gia đình Thắng.
Trả lời:
– Lời nói và hành động: Những cử chỉ ấm áp, thân mật, sự quan tâm giữa hai vợ chồng Thắng và giữa mẹ chồng với cô con dâu.
→ Họ rất quan tâm nhau, chăm sóc nhau từng chút một.
Câu 6 (trang 19, SGK Ngữ Văn 11, tập hai): Chú ý tâm trạng của nhân vật Phan.
Trả lời:
– Tâm trạng: Chạnh lòng, nhớ về bố mẹ, mong muốn được ở cạnh gia đình, được quan tâm như vậy.
Câu 7 (trang 20, SGK Ngữ Văn 11, tập hai): Cảnh sinh hoạt ở tầng hai vào buổi sáng sớm được thể hiện qua những phương diện nào?
Trả lời:
– Cảnh sinh hoạt:
+ Âm thanh: Lúc sớm là tiếng khóa mở cửa, người vợ xách làn đi chợ cùng với tiếng thở đều của người chồng. Sau đó là tiếng động bát đũa, tiếng ti vi và tiếng anh chồng mong muốn được ngủ thêm.
+ Mùi hương: Mùi thơm từ đồ ăn mà người vợ nấu.
+ Câu chuyện: Hai vợ chồng vui vẻ nói chuyện về những đồ mua thêm để sắp xếp cho ngôi nhà cùng những câu đùa giỡn nhau.
→ Khung cảnh buổi sáng với đầy đủ âm thanh, mùi hương và câu chuyện vui vẻ của đôi vợ chồng trẻ có những dự định cho tương lai tốt đẹp.
Câu 8 (trang 21, SGK Ngữ Văn 11, tập hai): Chú ý đồ đạc trong phòng và ý nghĩ, tâm trạng của nhân vật Phan.
Trả lời:
– Đồ đạc trong phòng: Kê được một chiếc giường, một chiếc tủ quần áo, mấy hòm sách…
– Ý nghĩ: Ở nhà chỉ muốn nằm thượt trong nhà, không muốn về nhà vì sợ cảnh cãi vã.
– Tâm trạng: Buồn chán, quyết tâm bám trụ tại đây để cuộc sống tốt đẹp hơn.
Câu 9 (trang 21, SGK Ngữ Văn 11, tập hai): Hình dung về những biểu hiện tình cảm của các thành viên trong gia đình Thắng.
Trả lời:
– Những biểu hiện tình cảm: Mọi người rất quan tâm yêu thương nhau.
+ Khi người vợ chuyển dạ, anh chồng cuống quýt chở vợ đi, người mẹ lo lắng đợi chờ tin tức.
+ Lo lắng cho em bé mới sinh, cho người mẹ có đủ sữa không.
Câu 10 (trang 21, SGK Ngữ Văn 11, tập hai): Chú ý các từ ngữ chỉ hành động và tâm trạng của nhân vật Phan.
Trả lời:
– Hành động:
+ Rụt rè đi lên lưng chừng cầu thang rồi lại phân vân trở xuống.
+ Tò mò muốn nhìn mặt của đứa trẻ.
– Tâm trạng:
+ Lúc được gọi khi thấy Phan đang đứng ở cầu thang thì Phan cảm thấy xấu hổ như chuẩn bị làm việc xấu.
Câu 11 (trang 22, SGK Ngữ Văn 11, tập hai): Chú ý giọng của người kể chuyện.
Trả lời:
– Giọng người kể chuyện đã có sự thay đổi, bây giờ người kể chuyện đã bắt đầu nhận ra mình cũng có gia đình, có tình yêu thương mà bấy lâu nay chỉ đi mong ước từ nhà người khác.
Sau khi đọc.
Câu 1 (trang 22, SGK Ngữ Văn 11, tập hai): Hãy tóm tắt truyện Tầng hai. Từ đó, nhận xét về cốt truyện và bố cục của văn bản.
Trả lời:
– Tóm tắt: Phan đang sống ở một căn phòng cho thuê ở tầng một. Cuộc sống của cô thường xuyên quay cuồng trong công việc, phải đi sớm về muộn. Chính vì cái cuộc sống có phần đơn điệu và tẻ nhạt này, khiến cô bắt đầu để ý đến cuộc sống của các thành viên trong gia đình trên tầng hai. Đó là một gia đình gồm ba người, người mẹ và người con trai con dâu của mình. Phan chỉ nghe những âm thanh và đoán xem những người trên đó đang làm gì. Hình ảnh người vợ khóc vì chồng đi làm về muộn, nhưng lại được người mẹ đứng ra dỗ dành. Hay những lúc mà người chồng không về thì người con dâu lại sang ngủ với mẹ, quan tâm chăm sóc người mẹ. Đối với Phan, cô đã rất lâu rồi không nhớ về gia đình của mình, cô chỉ biết liều mình làm việc để trở nên thật giàu có. Chính vì thế đột nhiên nghe thấy những âm thanh của cuộc sống vang vọng trên tầng hai, lại làm cho tâm trạng của cô trùng xuống. Phan bắt đầu thấy cái căn phòng đơn sơ mà mình đang ở, thật khác với cái nhộn nhịp đông đúc ở căn nhà tầng hai. Cô càng ngày càng tò mò hơn về cuộc sống của gia đình trên tầng hai, nên cô đã quyết định lên trên đó xem thử. Nhưng cô cứ lưỡng lự mãi mà không dám bước lên trên cầu thang, nhưng người mẹ nhìn thấy cô và đã gọi cô lên. Bây giờ cô đã chính thức được nhìn ngắm về căn phòng mà cô vẫn tưởng tượng từ lâu trong đầu. Đó là một căn phòng giản dị, đơn sơ nhưng mà lúc nào cũng có âm thanh của cuộc sống hạnh phúc. Phan lại nhớ đến khung cảnh gia đình của mình, có hình ảnh của mẹ dậy sớm nấu cơm cho cả nhà, có chị cả đang trêu cô và còn rất nhiều hình ảnh khác nữa. Đó là những hình ảnh mà rất lâu rồi Phan không nhớ đến và cô chợt nhận ra đó mới là thứ hạnh phúc giản dị mà cô đã quên.
– Nhận xét về bố cục và cốt truyện: Cốt truyện đơn giản, nhẹ nhàng kết hợp với bố cục hợp lí tạo nên một câu chuyện để lại nhiều những suy nghĩ, triết lí về cuộc sống.
Câu 2 (trang 22, SGK Ngữ Văn 11, tập hai): Truyện diễn ra trong bối cảnh (không gian, thời gian) nào? Cách tác giả từng bước mở rộng bối cảnh có tác dụng gì trong việc thể hiện nội dung của truyện?
Trả lời:
– Bối cảnh: Truyện diễn ra trong không gian là ngôi nhà hai tầng, thời gian là về đêm khi Phan đi làm về.
– Sự thay đổi có tác dụng: Mở dần bối cảnh cũng chính là mở dần cách nhìn của người kể chuyện từ đó có những thay đổi dần trong tâm hồn từ đó nhận ra triết lí trong cuộc sống về hạnh phúc.
Câu 3 (trang 22, SGK Ngữ Văn 11, tập hai): Nhân vật “bà mẹ” sống trong căn nhà hai tầng có phẩm chất, tính cách như thế nào? Nêu những chi tiết tiêu biểu trong truyện thể hiện phẩm chất, tính cách của nhân vật này.
Trả lời:
– Nhân vật “bà mẹ”: Đây là một người mẹ hết mực yêu thương con cháu, luôn quan tâm đến con dâu, dỗ dành con dâu khi con trai không có nhà, chăm sóc chu đáo đến con cháu.
+ Khi con trai đi về muộn mà không báo khiến con dâu khóc, người mẹ quan tâm dỗ dành con dâu như người mẹ đẻ.
+ Khi con trai đi qua đêm không về nhà ngủ thì ngủ cùng con dâu, nói chuyện với con dâu để không cô đơn.
+ Khi con dâu chuyển dạ, người mẹ rất lo lắng đợi chờ tin, hỏi han quan tâm về sức khỏe của con dâu.
+ Khi có cháu, người mẹ chăm sóc cháu hết sức, quan tâm đến con dâu lo lắng con dâu ăn ít không có sức chăm con.
Câu 4 (trang 22, SGK Ngữ Văn 11, tập hai): Ai là người quan sát và bộc lộ cảm nghĩ về gia đình nhân vật Thắng và hoàn cảnh sống của Phan? Tìm các chi tiết trong truyện cho thấy cảm nghĩ của người đó.
Trả lời:
– Người quan sát và bộc lộ cảm nghĩ về gia đình nhân vật Thắng và gia đình nhân vật Phan: Là Phan.
– Điểm giống nhau:
+ Đều là những gia đình yêu thương nhau, có những lúc rất quan tâm chăm sóc nhau.
– Điểm khác nhau:
+ Gia đình nhân vật Thắng: Luôn yêu thương nhau, quan tâm nhau không bao giờ to tiếng với nhau.
+ Gia đình nhân vật Phan: Rất thường xuyên cãi vã nhau.
– Chi tiết trong truyện cho thấy cảm nghĩ của người đó: “Phan với tay tắt đèn, nằm im lìm trong bóng đêm, chạnh nhớ nhà…”; “Tự nhiên Phan thấy hơi buồn cười vì cô cũng có thói quen hễ về đến nhà là bật tuốt mọi loại có thể tạo ra âm thanh…”
Câu 5 (trang 22, SGK Ngữ Văn 11, tập hai): Vì sao nhân vật Phan lại ngẫm nghĩ: “Hoá ra hạnh phúc giản dị hơn những gì cô tâm niệm”? Theo em, đây có phải là chủ đề của truyện không? Hãy làm rõ ý kiến của em.
Trả lời:
– Cô nghĩ như vậy vì khi trực tiếp được nhìn thấy không gian của căn phòng tầng trên nó không giống như cô tưởng tượng, cũng chỉ là một khoảng không gian nhỏ hẹp nhưng chính những con người trong gia đình đó đem đến hạnh phúc, tiếng cười mới tạo nên khung cảnh gia đình yên vui như vậy.
Câu 6 (trang 22, SGK Ngữ Văn 11, tập hai): Từ truyện ngắn Tầng hai, em có suy nghĩ gì về mối quan hệ giữa con người với con người, về quan niệm hạnh phúc trong xã hội hiện đại?
Trả lời:
– Trong xã hội hiện đại, con người chúng ta thường bỏ đi những hạnh phúc đơn giản mà luôn tìm kiếm những hạnh phúc to lớn ngoài kia. Nhưng chúng ta quên rằng hạnh phúc luôn ở xung quanh ta, cần phải trân trọng với những hạnh phúc đó.
