Văn bản: Mây và sóng (Ta-go) (Ngữ văn 7, Cánh Diều)
1. Chuẩn bị.
a. Tác giả: Ta-go
– Ta-go (1861-1941) là đại thi hào của Ấn Độ. Năm 1913, Ta-go được giải Nô-ben về văn chương với tập thơ “Thơ Dâng”. Ông là nhà nhân đạo chủ nghĩa vĩ đại, một nghệ sĩ nhân tài để lại một sự nghiệp văn học đồ sộ.
– Thơ của ông thể hiện tinh thần dân tộc và dân chủ sâu sắc, tinh thần nhân văn cao cả và chất trữ tình triết lí nồng đượm; sử dụng thành công những hình ảnh thiên nhiên mang ý nghĩa tượng trưng, hình thức so sánh, liên tưởng về thủ pháp trùng điệp.
2. Bài thơ Mây và sóng.
– Xuất xứ: Bài thơ “Mây và sóng” được in trong tập Trăng non – tập thơ R. Ta-go viết cho trẻ thơ. Ban đầu, tập thơ được biết bằng tiếng Ben-gan (Bengal) có tên là Trẻ thơ, về sau ông dịch ra tiếng Anh và đổi thành Trăng non.
– Nội dung: Thông qua cuộc trò chuyện của em bé với mẹ, bài thơ Mây và sóng của Ta-go ngợi ca tình mẫu tử thiêng liêng sâu sắc. Bài thơ chứa đựng những triết lí giản dị nhưng đúng đắn về hạnh phúc trong cuộc đời.
2. Đọc hiểu.
* Nội dung chính: Bài thơ “Mây và sóng” mang sắc điệu trữ tình như một khúc đồng dao thể hiện niềm giao cảm thần tiên của tâm hồn tuổi thơ với mây và sóng, với thiên nhiên kì diệu. Qua đó thể hiện tình yêu mẹ và mơ ước kì diệu của tuổi thơ.
* Trả lời câu hỏi giữa bài:
Câu 1 (trang 24 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Chú ý sự tưởng tượng của em bé và các hình ảnh đẹp trong đoạn thơ.
Trả lời:
– Sự tưởng tượng của em bé: Em bé tưởng tượng đám mây trên bầu trời đang nói chuyện cùng em và em cùng trò truyện với mây.
– Hình ảnh đẹp trong đoạn thơ: bình minh vàng, vầng trăng bạc.
Câu 2 (trang 24 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Những hình ảnh thiên nhiên nào được nhắc đến trong toàn bộ bài thơ?
Trả lời:
– Những hình ảnh thiên nhiên được nhắc đến trong toàn bộ bài thơ: mây và sóng.
Câu 3 (trang 24 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Chú ý lời nói của em bé sau lời mời gọi của những người “trên mây” và “trong sóng”.
Trả lời:
– Lời nói của em bé sau lời mời gọi của những người “trên mây” và “trong sóng”: Em bé đều nghĩ về mẹ (mẹ đang đơi, mẹ mong muốn ở nhà), không nghe theo lời mời gọi ngọt ngào mà luôn đặt mẹ lên trên các cuộc vui.
* Trả lời câu hỏi cuối bài:
Câu 1 (trang 25 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Về hình thức, văn bản Mây và sóng có gì khác so với các văn bản thì em đã học ở Bài 2 trong sách Ngữ văn 7, tâp một? Bài thơ có sự kết hợp của những phương thức biểu đạt nào (tự sự, miêu tả, biểu cảm, nghị luận, thuyết minh,…)?
Trả lời:
– Về hình thức, văn bản Mây và sóng khác so với các văn bản thì em đã học ở Bài 2 là:
| Mây và sóng | Văn bản bài 2 |
| – Số từ không cố định trong dòng thơ – Cả bài thơ liền mạch không chia nhỏ các đoạn thơ | – Số từ cố định trong dòng thơ (4/5 từ) – Bài thơ chia làm nhiều khổ/ đoạn nhỏ khác nhau. |
– Bài thơ có sự kết hợp của những phương thức biểu đạt: tự sự, miêu tả, biểu cảm
Câu 2 (trang 25 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Bài thơ có thể chia làm hai phần (phần 1: từ đầu đến “bầu trời xanh thẳm”: phần 2: còn lại). Em hãy chỉ ra những nét giống nhau và khác nhau của hai phần đó về số dòng, hình ảnh, cách tổ chức mỗi phần.
Trả lời:
| Phần 1 | Phần 2 | ||
| Giống nhau | Kết cấu, số dòng thơ, cách xây dựng hình ảnh đều theo trình tự thuật lại lời rủ rê, lời từ chối và sự tưởng tượng sáng tạo trò chơi. | ||
| Khác nhau | + Đối tượng: mây + Trò chơi: con là mây và mẹ là trăng + Không gian : trên trời → Tác dụng: Tạo sự trùng điệp, nâng cao, làm nổi bật chủ đề – Tình mẹ con. | + Đối tượng: sóng + Trò chơi: con là sóng và mẹ là bến bờ kì lạ. + Không gian: dưới biển. => Phần thứ hai cho ý thơ trọn vẹn hơn, tác động trùng điệp, hô ứng, khẳng định những tình cảm đã được thể hiện trong thử thách thứ nhất. | |
Câu 3 (trang 25 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Cuộc vui chơi của những người “trên mây” và “trong sóng” hấp dẫn ở chỗ nào? Tại sao em bé không tham gia những cuộc vui đó?
Trả lời:
– Cuộc vui chơi của những người “trên mây” và “trong sóng” hấp dẫn ở chỗ: được tự do vui chơi, ca hát từ sáng sớm đến tối muộn, được vui đùa thỏa thích với bình minh vàng, vầng trăng bạc, ngao du khắp các nơi.
– Em bé không tham gia vì nhớ tới mẹ đang chờ ở nhà, vì nhớ tới mong muốn của mẹ là muốn em ở nhà buổi chiều. Chính mẹ em bé, tình yêu thương của mẹ dành cho em đã trở thành sợi dây vô hình buộc chặt em bé ở lại, buộc chặt tâm trí em với lòng mẹ.
→ Tình yêu mẹ vẫn luôn chiến thắng để từ chối những lời gọi.
Câu 4 (trang 25 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Theo em, vì sao những trò chơi do em bé tạo ra lại thú vị và hay hơn?
Trả lời:
– Theo em những trò chơi do em bé tạo ra lại thú vị và hay hơn là vì ở đó có hai mẹ con cùng nhau vui đùa. Chính mẹ em bé, tình yêu thương của mẹ dành cho em đã trở thành sợi dây vô hình buộc chặt em bé ở lại, buộc chặt tâm trí em với lòng mẹ. Cũng chính vì điều đó mà những trò chơi sáng tạo của em bé thú vị chẳng kém trò chơi của những người sống trên mây và sóng.
Câu 5 (trang 25 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Những hình ảnh thiên nhiên được nhắc tới trong các trò chơi của em bé có đặc điểm như thế nào? Qua đó, nhà thơ muốn thể hiện điều gì?
Trả lời:
– Những hình ảnh thiên nhiên được nhắc tới trong các trò chơi của em bé có đặc điểm: giống với hình ảnh tự nhiên, có mây, có trăng, có sóng, có bầu trời xanh thẳm. Qua đó nhà thơ muốn thể hiện sự gắn bó, yêu thương sâu sắc. Dù ở bất cứ nơi đâu, em bé vẫn muốn ở cùng với mẹ. Nổi bật hẳn lên trong phần hai cũng như là một điểm nhấn cho toàn bộ tác phẩm chính là câu thơ và không ai trên thế gian này biết mẹ con ta ở chốn nào. Tại sao em bé lại nói như vậy, đó là bởi em tin chắc rằng tình cảm giữa em và người mẹ sẽ ở khắp mọi nơi, mọi chốn. Tình cảm ấy sâu sắc đến mức không ai có thể hiểu hết được. Tình mẫu tử là thiêng liêng, bất diệt, hòa cả vào trong thiên nhiên bao la, thơ mộng.
Câu 6 (trang 25 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Theo em, qua bài thơ, tác giả muốn gửi đến người đọc thông điệp gì?
Trả lời:
Theo em, qua bài thơ, tác giả muốn gửi đến người đọc thông điệp về tình mẫu tử:
+ Sức mạnh của tình mẫu tử, ngợi ca tình mẫu tử. Tấm lòng mẹ bao la như “bến bờ kì lạ”, tình mẹ con gắn bó như mây – trăng, biển – bờ, tình cảm ấy đã lên kích cỡ vũ trụ, thiêng liêng, bất diệt.
+ Tình mẫu tử chính là điểm tựa vững chắc trước những cám dỗ cuộc đời.
+ Hạnh phúc không xa xôi bí ẩn, nó ở quanh ta, do chúng ta tạo nên.
Xem thêm:
