Miền châu thổ sông Cửu Long cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ (Lê Anh Tuấn)
(Ngữ văn 8, Kết Nối Tri Thức)
Trước khi đọc.
Câu 1 (trang 89, SGK Ngữ văn 8, tập 2). Hãy nêu tên một sáng tác dân gian có nói đến hiện tượng lũ lụt. Theo em, trong sáng tác đó, lũ lụt đã để lại ấn tượng nổi bật gì?
Trả lời:
– Một sáng tác dân gian có nói đến hiện tượng lũ lụt: Sơn Tinh, Thủy Tinh
→ Trong sáng tác đó, lũ lụt để lại ấn tượng về sức tàn phá khủng khiếp đối với làng mạc, con người, làm hao hụt cả sức người và sức của.
Câu 2 (trang 89, SGK Ngữ văn 8, tập 2). Em hiểu thế nào về nội dung của thành ngữ sống chung với lũ? Thử suy đoán về nguồn gốc của thành ngữ này.
Trả lời:
Sống chung với lũ nghĩa là đưa ra các biện pháp để thích nghi với thời tiết mưa gió bão lụt, chấp nhận những khó khăn bất lợi và sẵn sàng đương đầu khi lũ tới, đồng thời cũng tìm cách khai thác ích lợi từ nó.
Nguồn gốc của thành ngữ này đến từ việc nhiều năm liền người dân đều gặp phải lũ lụt và gió bão làm tiêu tán bao tài sản, của cải lẫn mạng người. Sau quá trình đấu tranh và khắc phục khó khăn, biết không thể chấm dứt hoàn toàn tình trạng lũ lụt, con người đã nghĩ ra nhiều phương án khác nhau để sống chung với lũ.
Đọc văn bản.
Câu 1 (trang 89, SGK Ngữ văn 8, tập 2). Phần sa-pô báo hiệu điều gì sẽ được triển khai trong văn bản?
Trả lời:
– Phần sa-pô báo hiệu chủ đề và nội dung sẽ được triển khai trong văn bản đó là người dân vùng Cửu Long không thể sống thiếu lũ.
Câu 2 (trang 89, SGK Ngữ văn 8, tập 2). Tác giả giải thích như thế nào về quá trình kiến tạo đồng bằng nói chung?
Trả lời:
– Các vùng đồng bằng châu thổ thường được hình thành và phát triển hình thể từ các trận lũ hàng năm.
Câu 3 (trang 90, SGK Ngữ văn 8, tập 2). Những điểm đặc biệt trong sự hình thành vùng châu thổ sông Cửu Long là gì?
Trả lời:
Những điểm đặc biệt trong sự hình thành vùng châu thổ sông Cửu Long:
– Có tuổi địa chất trẻ
– Nằm tận cùng của lưu vực sông rộng nhất Đông Nam Á, chảy qua nhiều vùng địa chất khác nhau
Câu 4 (trang 90, SGK Ngữ văn 8, tập 2). Sự trù phú của vùng Đồng bằng sông Cửu Long được biểu hiện như thế nào?
Trả lời:
Sự trù phú của vùng Đồng bằng sông Cửu Long được biểu hiện như sau:
– Lớp đất mặt giàu dinh dưỡng với thành phần chính là đất sét và đất thịt
– Có thêm nguồn nước dồi dào giúp ích cho nông nghiệp và thủy sản phát triển với năng suất sinh học lớn.
Câu 5 (trang 91, SGK Ngữ văn 8, tập 2). Vì sao có lũ lớn lại là điều được người dân miền sông nước mong đợi?
Trả lời:
Có lũ lớn lại là điều được người dân miền sông nước mong đợi vì:
– Năm nào có lũ lớn là năm đó cá nhiều, chim nhiều, sản vật mùa lũ nhiều,…
– Chắc chắn năm sau canh tác sẽ trúng mùa, sản lượng cao
– Cuối mùa lũ cũng là mùa thu hoạch vụ mùa cuối năm, chim én tụ về thành từng đàn
Câu 6 (trang 91, SGK Ngữ văn 8, tập 2). Hiện tượng ngập lụt đã tạo nên những kết nối quan trọng nào?
Trả lời:
Hiện tượng ngập lụt đã tạo nên những kết nối quan trọng bao gồm dòng nước, phù sa và dòng sinh vật.
– Kết nối dòng chảy giữa đoạn sông thượng lưu và đoạn sông hạ lưu trong quá trình chuyển nước, cá và phù sa
– Kết nối giữa sông và hai bên bờ
– Sự kết nối thủy vực từ dòng sông và cửa sông ra vùng ven biển, thềm lục địa và biển cả
Câu 7 (trang 92, SGK Ngữ văn 8, tập 2). Đoạn văn này có sự kết nối như thế nào với nhan đề của văn bản?
Trả lời:
– Đoạn văn lý giải nhan đề tại sao miền châu thổ lại cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ.
Sau khi đọc .
Câu 1 (trang 92, SGK Ngữ văn 8, tập 2). Thông tin chính mà tác giả muốn chuyển tải qua văn bản này là gì?
Trả lời:
– Thông tin chính mà tác giả muốn truyền tải qua văn bản là những lợi ích mà lũ đem lại, từ đó làm rõ quan điểm miền châu thổ sông Cửu Long cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ.
Câu 2 (trang 92, SGK Ngữ văn 8, tập 2). Có thể xếp Miền châu thổ sông Cửu Long cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ vào kiểu văn bản giải thích một hiện tượng tự nhiên được không? Vì sao?
Trả lời:
– Có thể xếp Miền châu thổ sông Cửu Long cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ vào kiểu văn bản giải thích một hiện tượng tự nhiên. Vì văn bản đã chỉ ra những ưu điểm và nhược điểm khi lũ tràn xuống vùng châu thổ sông Cửu Long.
Câu 3 (trang 92, SGK Ngữ văn 8, tập 2). Thông tin trong văn bản được trình bày theo trật tự hay quan hệ nào? Nêu nhận xét về hiệu quả của cách trình bày đó.
Trả lời:
– Thông tin trong văn bản được trình bày theo trật tự kết quả – nguyên nhân. Cách trình bày như vậy giúp người đọc hiểu được tầm quan trọng và những ích lợi mà lũ mang lại cho vùng đồng bằng sông Cửu Long.
Câu 4 (trang 92, SGK Ngữ văn 8, tập 2). Trong văn bản, hiện tượng lũ ở miền châu thổ sông Cửu Long đã được soi chiếu từ những góc nhìn nào? Sự phối hợp các góc nhìn như vậy có ý nghĩa gì?
Trả lời:
– Trong văn bản, hiện tượng lũ ở miền châu thổ sông Cửu Long đã được soi chiếu từ những góc nhìn về ưu điểm và nhược điểm. Qua đó, cho thấy lũ lụt mang đến nhiều lợi ích hơn là tác hại, chỉ cần biết cách khai thác thì người dân sẽ nhận được rất nhiều từ lũ, ví dụ như tài nguyên đất, phù sa, thủy sản,…
Câu 5 (trang 92, SGK Ngữ văn 8, tập 2). Vì sao trong văn bản, tác giả hầu như không nói đến tác hại của lũ, dù không quên nhắc đến một số “trận lũ lớn lịch sử”?
Trả lời:
– Trong văn bản, tác giả hầu như không nói đến tác hại của lũ, dù không quên nhắc đến một số “trận lũ lớn lịch sử” vì bài viết đang làm rõ quan điểm Đồng bằng sông Cửu Long không thể “sống” thiếu lũ, từ đó thuyết phục người đọc đồng tình rằng miền châu thổ này cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ.
Câu 6 (trang 92, SGK Ngữ văn 8, tập 2). Những thông tin được đưa đến trong văn bản có điểm gì mới so với điều em đã biết?
Trả lời:
– Những thông tin được đưa đến trong văn bản cung cấp nhiều điểm mới so với những điều em đã biết. Trước đây, em chỉ biết rằng lũ lụt gây ra rất nhiều thiệt hại về người và của đối với nhân dân các vùng miền. Nhờ văn bản này mà góc nhìn của em được mở rộng, biết thêm những lợi ích và tài nguyên mà lũ lụt đem đến cho hoạt động sản xuất, đời sống hàng ngày.
Câu 7 (trang 92, SGK Ngữ văn 8, tập 2). Theo em, những nhận định của tác giả về lũ ở miền châu thổ sông Cửu Long có thể được áp dụng để nói về lũ ở mọi lưu vực sông khác hay không? Vì sao?
Trả lời:
– Theo em, những nhận định của tác giả về lũ ở miền châu thổ sông Cửu Long không thể được áp dụng để nói về lũ ở mọi lưu vực sông khác. Lý do vì mỗi vùng đất sẽ có đặc điểm địa hình và thổ nhưỡng khác nhau, vì thế, ảnh hưởng của lũ đến đời sống hàng ngày và hoạt động sản xuất nuôi trồng cũng sẽ có sự khác biệt.
Viết.
Viết đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) nêu những thu nhận bổ ích của em qua đọc văn bản Miền châu thổ sông Cửu Long cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ.
Trả lời:
Văn bản Miền châu thổ sông Cửu Long cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ đã giúp em có thêm nhiều kiến thức bổ ích liên quan đến hiện tượng lũ lụt và quá trình kiến tạo đồng bằng. Tất cả các đồng bằng hạ lưu sông đều được hình thành và phát triển hình thể thông qua các trận lũ hàng năm. Các hiện tượng lớn nhỏ sẽ tạo nên những đợt trầm tích bùn cát, bồi đắp cho các vùng châu thổ. Quá trình hình thành ấy không hề đơn giản và dễ dàng. Ví dụ, phải trải qua hơn 5000 – 7000 năm xảy ra liên tục mới có thể hình thành nên vùng châu thổ Cửu Long như ta thấy ngày nay. Tuy nghèo nàn về khoáng sản kim loại và vật liệu xây dựng nhưng thổ nhưỡng và sinh thái vùng Cửu Long lại cực kỳ giàu có. Nhờ thế mà hoạt động nông nghiệp ở đây cực kỳ phát triển, năng suất sinh học cao, tạo ra nhiều loại nông sản và của cải nâng cao chất lượng đời sống nhân dân. Nếu chỉ đánh giá phiến diện từ một phía, ta sẽ thấy lũ lụt thật quái ác và đem đến toàn những tác động tiêu cực. Vì vậy, cần mở rộng góc nhìn và dựa trên những dẫn chứng từ thực tế để đánh giá đúng tiềm năng cũng như tác hại của lũ lụt, từ đó có biện pháp “chào đón” phù hợp đối với hiện tượng thiên nhiên này.
