Cảm nhận vẻ đẹp của các nhà nho yêu nước, nhà chí sĩ cách mạng vĩ đại của dân tộc ta qua hai bài thơ “Cảm tác vào nhà ngục Quảng Đông” (Phan Bội Châu) và “Đập đá ở Côn Lôn” (Phan Châu Trinh)
- Mở bài:
Thơ văn Phan Bội Châu. Phan Châu Trinh,… là những viên ngọc quý đã làm giàu đẹp nền thơ văn yêu nước và cách mạng của dân tộc ta trong hai thập kỉ đầu thê kỉ 20. Đặc biệt hai bài thơ “Cảm tác vào nhà ngục Quảng Đông” (Phan Bội Châu) và “Đập đá ở Côn Lôn” (Phan Châu Trinh) đã để lại trong lòng nhân dân ta hình tượng cao đẹp của các nhà nho yêu nước, nhà chí sĩ cách mạng vĩ đại của những năm đầu thế kỉ 20. Đó là những nhà nho yêu nước, đức trọng tài cao, coi thường danh lợi, từ bỏ chốn quan trường “mũ áo xênh xang, xe ngựa dập dìu… ” tầm thường và giả dối để dấn thân vào con đương cách mạng, vì sự nghiệp cứu nước, cứu dân, kiên cường chống thực dân phong kiên, không chịu sống kiếp đời nô lệ hèn kém.
- Thân bài:
Nhà tù Côn Đảo, lao dộng khổ sai đối với Phan Châu Trinh và các nhà nho yêu nước là nơi để rèn luyện chí làm trai giữa thời .“vận nước gặp cơn dâu bể”. Như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong, khí phách kiên cường, hiên ngang, lòng dạ sắt son của nhà chí sĩ càng trở nên trong sáng, vững vàng:
“Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,
Lừng lẫy làm cho lở núi non.”
(Phan Châu Trinh)
Cuộc đời cách mạng vô cùng nguy hiểm, khó khăn. Chiến đấu cho độc lập tự do của Tổ quốc phải trải qua nhiều thử thách, hi sinh; phải đầu rơi máu chảy. Các nhà nho yêu nước là những con người có chí lớn phi thường, hiên ngang, bất khuất trước bạo lực quân thù, sẵn sàng chấp nhận mọi gian khổ, hi sinh:
“Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
Gian nan chi kể việc con con! ”
(Phan Châu Trinh)
Đó là những anh hùng hào kiệt, có tài kinh bang tế thế, có chí lớn sánh ngang với trời đất, lại có phong độ phong lưu, rất ung dung đàng hoàng. Nhà tù của thực dân dế quốc đối với các chí sĩ như một bến đợi, như một trạm dừng chân sau những cuộc rong ruổi đường xa. Thật hào hùng lãng mạn và hùng tráng. Một tư thế tuyệt đẹp giữa chốn ngục tù. Cổ đeo gông, lay bị xiềng mà vẫn ngạo nghễ:
“Vẫn là hào kiệt, vẫn phong lưu,
Chạy mỏi chân thì hẵng ở tù.
Đã khách không nhà trong bốn bể,
Lại người có tội giữa năm châu.”
(Cảm tác vào nhà ngục Quảng Đông)
“Xách búa đánh tan năm bảy đống,
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
Mưa nắng càng bền dạ sắt son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
Gian nan chi kể sự con con.”
(Đập đá ở Côn Lôn)
Vì thế, các cụ đã coi chôn ngục tù Côn Lôn là “thiên nhiên học hiệu” (trường học thiên nhiên). Tù đày không nao núng, gian khổ không lùi hước “càng bền dạ sắt son ”. Niềm tin vào sự nghiệp cách mạng, vào con đường chính nghĩa vẫn sáng ngời. Đẹp nhất là tinh thần lạc quan cách mạng, là khí phách bất khuất anh hùng:
“Thân ấy vẫn còn, còn sự nghiệp,
Bao nhiêu nguy hiểm sợ gì đâu ! “.
Chữ “còn” được điệp lại hai lần làm cho niềm tin tỏa sáng. Câu thơ của nhà chí sĩ cách mạng vĩ đại vang len như một lời thề sẵn sàng xả thân cho độc lập, tự do của Tổ quốc.
“Cảm tác vào nhà ngục Quảng Đông” và “Đập đá ở Côn Lôn” là hai bài ca yêu nước từng làm xúc động lòng người, từng khích lệ bao thế hệ trẻ Việt Nam bí mật tìm đường cứu nước. Cả hai bài thơ đều viết theo thể thất ngôn bát cú Đường luật, đã dựng lên bức chân dung tinh thần tự họa của nhà nho yêu nước, nhà chí sĩ cách mạng vĩ đại của dân tộc. Lòng yêu nước nồng nàn, bất khuất hiên ngang, tinh thần lạc quan tin tưởng là vẻ đẹp của hình tượng nhà nho yêu nước, nhà chí sĩ cách mạng.
- Kết bài:
Người xưa làm thơ là để “tải đạo”, để đã làm thơ để nói lên cái chí của mình. Chí làm trai, chí hào kiệt, chí trượng phu anh hùng, chí nhà nho, nhân sĩ chân chính. Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh,… suốt cuộc đời cách mạng đã sống đẹp như lời thơ của mình. Bài học “uy vũ bất năng khuất” là bài học sâu sắc đối với chúng ta mỗi khi đọc hai bài thơ này.
- Cảm nhận ý nghĩa bài thơ “Đập đá ở Côn Lôn” của Phan Chu Trinh
- Cảm nhận vẻ đẹp bài thơ “Cảm tác vào nhà ngục Quảng Đông” của Phan Bội Châu
