Cảm nhận vẻ đẹp của con người Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước qua 2 nhân vật: Tnú (“Rừng xà nu”– Nguyễn Trung Thành) và Việt (“Những đứa con trong gia đình” – Nguyễn Thi)
- Mở bài:
Hiện thực cách mạng luôn là mảnh đất màu mỡ cho công việc gieo hạt của người nghệ sĩ để từ đó đóng góp cho kho tàng văn học Việt Nam bao hoa thơm trái ngọt. Đó là những tác phẩm trường tồn cùng năm tháng, những bài ca không bao giờ quên để khắc sâu vào lòng người những “thước phim” vô cùng đau thương mà hào hùng về những năm tháng kháng chiến của cả dân tộc. Với nhân vật Tnú trong “Rừng xà nu” và nhân vật Việt trong “Những đứa con trong gia đình”, Nguyễn Trung Thành và Nguyễn Thi đã xây dựng nên hai hình tượng tiêu biểu cho các thế hệ nhân dân Việt Nam thời kháng chiến chống Mĩ, đậm chất sử thi hào hùng.
- Thân bài:
Nguyễn Trung Thành và Nguyễn Thi đều gắn bó với cuộc chiến đấu chống Mĩ, là những nhà văn chiến sĩ ở tuyến đầu máu lửa. Tác phẩm của họ mang hơi thở nóng hổi của cuộc chiến đấu với những hình tượng nhân vật sinh động, bước vào văn học từ thực tế chiến đấu.
Hai truyện ngắn “Rừng xà nu” (1965) và “Những đứa con trong gia đình” (1966) đều ra đời trong giai đoạn ác liệt của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, khi đế quốc Mĩ đổ quân vào miền Nam nước ta, dân tộc ta đứng trước trận chiến một mất một còn để bảo vệ độc lập tự do, bảo vệ quyền sống. Đó là bối cảnh lịch sử để từ đó hai tác phẩm ngợi ca chủ nghĩa anh hùng cách mạng, với chất sử thi đậm đà. Qua hai thiên truyện, tác giả đã giúp người đọc khám phá, khâm phục, tự hào trước vẻ đẹp anh hùng cách mạng của những con người bình thường, giản dị mà anh dũng, kiên cường và rất mực trung thành, thuỷ chung với cách mạng.
Đó là sự thể hiện của lòng yêu nước thiết tha, căm thù giặc sâu sắc, tinh thần chiến đấu bất khuất chống lại kẻ thù xâm lược để bảo vệ tổ quốc của con người Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, là sự trung thành với lí tưởng cách mạng được thử thách trong những hoàn cảnh khốc liệt, qua đó bộc lộ được vẻ đẹp của phẩm chất anh hùng có tính chất tiêu biểu cho cả dân tộc.
Ở nhân vật Tnú và nhân vật Việt có những nét tương đồng lớn về phẩm chất, ý chí chiến đấu và đời sống tình cảm nặng lòng yêu thương.
Họ đều là những người con được sinh ra từ truyền thống bất khuất của gia đình, của quê hương, của dân tộc. Tnú là người con của làng Xô Man, nơi từng người dân đều hướng về cách mạng, bảo vệ cán bộ “Đảng còn thì núi nước này còn” (Lời cụ Mết – “Rừng xà nu”). Việt sinh ra trong gia đình có truyền thống yêu nước, căm thù giặc: Cha là cán bộ cách mạng, má là người phụ nữ Nam bộ kiên cường trong đấu tranh, hai con tiếp nối lí tưởng của cha mẹ.
Họ đã chịu nhiều đau thương, mất mát do kẻ thù gây ra, tiêu biểu cho đau thương mất mát của cả dân tộc. Tnú chứng kiến cảnh vợ con bị kẻ thù tra tấn đến chết, bản thân bị giặc đốt mười đầu ngón tay. Việt chứng kiến cái chết của ba má: ba bị chặt đầu, má chết vì đạn giặc. Những đau thương đó hun đúc tinh thần chiến đấu, lòng căm thù giặc sâu sắc của con người Việt Nam. Biến đau thương thành sức mạnh chiến đấu cũng là một biểu hiện của chủ nghĩa anh hùng cách mạng:
Tnú lên đường đi “lực lượng” dù mỗi ngón tay mất đi một đốt. Việt vào bộ đội, coi việc đánh giặc trả nợ nước thù nhà là lẽ sống. Họ chiến đấu bởi sức mạnh của lòng căm thù giặc, cũng là bởi sức mạnh của tình yêu thương, vì: chỉ có cầm vũ khí đứng lên, ta mới có thể bảo vệ được những gì thiêng liêng nhất, bảo vệ tình yêu và sự sống. Chân lí đó đã được minh chứng qua số phận và con đường cách mạng của những người dân Nam Bộ trong hai tác phẩm trên, chân lí đó cũng được rút ra từ thực tế đau thương mất mát nên nó càng có giá trị, càng phải khắc sâu vào lòng người.
Họ đều mang phẩm chất anh hùng, bất khuất, là những con người Việt Nam kiên trung trong cuộc chiến đấu chống giặc ngoại xâm. Họ sống có lý tưởng, chiến đấu để trả thù cho gia đình, cho quê hương Tổ quốc. Họ có tinh thần tự nguyện chiến đấu, sẵn sàng hi sinh vì Tổ quốc. Ở họ luôn sục sôi ý chí, nghị lực, quyết tâm, vượt lên những đau thương của hoàn cảnh, của số phận để sống, chiến đấu.
Nhưng phẩm chất cao quý, được hun đúc từ truyền thống gia đình và quê hương, trở thành nguồn sức mạnh vĩnh tồn, làm nên sức mạnh của họ. Cả hai đều là người gan góc, dũng cảm, thông minh, mưu trí, ham học. Tnú từ nhỏ đã gan dạ, đi liên lạc bị giặc bắt được, tra tấn dã man vẫn không khai. Anh vượt ngục trở về, lại là người lãnh đạo thanh niên làng Xô Man chống giặc, bị đốt mười ngón tay vẫn không kêu rên trước mặt kẻ thù. Ở Tnú toát lên vẻ đẹp của người anh hùng trong sử thi Tây Nguyên và vẻ đẹp của chủ nghĩa anh hùng cách mạng thời đại chống Mĩ.Việt bị thương trong trận đánh lại lạc mất đơn vị, vẫn chắc tay súng quyết tâm tiêu diệt kẻ thù. Đối với chị, Việt ngây thơ, nhỏ bé. Còn trước kẻ thù, Việt vụt lớn lên, chững chạc trong tư thế người anh hùng.
Họ là những con người giàu lòng yêu thương. Tnú nặng lòng với gia đình và buôn làng. Anh yêu Mai tha thiết. Nhìn thấy kẻ thù hành hạ mẹ con Mai lòng anh như có dao cắt, lửa nung. Vì cuộc chiến đấu của quê hương, anh phải nán lại sau gốc cây. Thế nhưng, khi mai gục xuống, anh đã không thể kìm nén nổi, xông ra như một con hổ. Với dân làng Xô-man, dù đi đâu anh vẫn trở về. Đó là quê hương máu thịt, cái mà suốt đời anh phải gìn giữ lấy. Nhân vật Việt trẻ trung, có tâm hồn trong sáng, hồn nhiên, lạc quan yêu đời. Chính truyền thống của gia đình hun đúc nên ý chí chiến đâu chống kẻ thù của việt. Chị Chiến, ba má, chú Năm là những nguồn lực động viên giúp anh chiến đấu. Gia đình đối với anh là tất cả, không gì thay thế được.
Tóm lại, các nhân vật của hai truyện ngắn đều đã vượt lên nỗi đau và bi kịch cá nhân để sống có ích cho đất nước. Những đau thương của họ cũng chính là đau thương của dân tộc trong những năm tháng thương đau của chiến tranh. Tinh thần quả cảm, kiên cường của họ cũng chính là tinh thần của cả dân tộc Việt Nam, là biểu hiện cao đẹp của chủ nghĩa anh hùng cách mạng.
Với nghệ thuật trần thuật, Nguyễn Thi để cho nhân vật Việt tự kể về cuộc đời của mình và các nhân vật khác theo dòng hồi tưởng. Giọng điệu trữ trình – tự sự vừa có tính khái quát (đậm màu sắc sử thi) vừa mang nét riêng, ấn tượng. Ngôn ngữ, hành động, sinh hoạt… thể hiện hình ảnh của người dân Nam Bộ.
Ngược lại, nhân vật Tnú hiện lên qua lời kể của tác giả, lời kể của nhân vật (cụ Mết). Giọng kể mang đậm tính sử thi. Nhà văn đặt nhân vật vào những tình huống mang tính quyết liệt, đột ngột tạo độ căng sử thi. Đặt nhân vật trong mối quan hệ với các nhân vật khác trong tác phẩm để khắc hoạ vẻ đẹp phẩm chất của nhân vật. Ngôn ngữ “Rừng xà nu” mang đặc trưng của người Tây Nguyên.
- Kết bài:
Hình tượng nhân vật Tnú và nhân vật Việt góp phần làm rõ tư tưởng chủ đề của truyện. Vẻ đẹp của nhân vật tiêu biểu cho vẻ đẹp của con người Việt Nam: chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
