»» Nội dung bài viết:
Kiến thức chi tiết: Phân tích đoạn trích Chí khí anh hùng (trích Truyện Kiều của Nguyễn Du)
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: (Xem SGK)
2. Tác phẩm:
– Vị trí của đoạn trích: Văn bản từ câu 2213 đến câu 2230 trong Truyện Kiều.
– Nội dung: Thúy Kiều bị bán vào lầu xanh lần thứ hai, được Từ Hải chuộc về làm vợ, sống với nhau rất hạnh phúc nhưng Từ Hải muốn có sự nghiệp lớn nên chàng đã từ biệt Kiều ra đi lập công danh.
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Khát vọng lên đường của nhân vật Từ Hải (Bốn câu thơ đầu)
Nửa năm hương lửa đương nồng,
Trượng phu thoắt đã động lòng bốn phương
Trông vời trời bể mênh mang,
Thanh gươm yên ngựa lên đường thẳng rong
– Những hình ảnh chỉ không gian to rộng, khoáng đạt “bốn phương”, “trời bể mênh mang” → gợi liên tưởng đến không gian vũ trụ, cho thấy khát khao được vẫy vùng, tung hoành bốn phương của Từ Hải.
– Khát vọng lên đường được thể hiện qua hành động nhanh chóng, quyết đoán, hiên ngang, tự tin và mạnh mẽ: “thoắt đã động lòng bốn phương”, “lên đường thẳng rong”, “dứt áo ra đi”
2. Lí tưởng anh hùng của Từ Hải (phần còn lại):
Nàng rằng: “Phận gái chữ tòng
Chàng đi thiếp cũng một lòng xin đi”.
Từ rằng: “Tâm phúc tương tri
Sao chưa thoát khỏi nữ nhi thường tình?
Bao giờ mười vạn tinh binh,
Tiếng chiêng dậy đất bóng tinh rợp đường.
Làm cho rõ mặt phi thường
Bấy giờ ta sẽ rước nàng nghi gia
Bằng nay bốn bể không nhà,
Theo càng thêm bận biết là đi đâu?
Đành lòng chờ đó ít lâu,
Chầy chăng là một năm sau vội gì!”.
Quyết lời dứt áo ra đi,
Gió mây bằng đã đến kì dặm khơi.
– Không quyến luyến, bịn rịn, không vì tình yêu mà quên đi lí tưởng cao cả: Thúy Kiều mong muốn cùng Từ hải vào sinh ra tử nơi chiến địa, ngỏ lời xin theo. Từ Hải dứt khoát không nghe. Chí khí anh hùng thể hiện rõ qua lời nói với Thúy Kiều. Chàng không quyến luyến, bịn rịn theo kiểu “nữ nhi thường tình”. Từ Hải không vì tình yêu mà quên đi lí tưởng cao cả.
– Trách Kiều là người tri kỉ mà không hiểu mình, khuyên Kiều vượt lên trên tình cảm thông thường để sánh với anh hùng. Từ Hải trách Thúy Kiều là tri kỉ mà không hiểu mình:
Từ rằng: “tâm phúc tương tri”
Sao chưa dứt khoát khỏi nữ nhi thương tình”
– Từ Hải động viên Thúy Kiều hãy vượt qua thói “nữ nhi thương tình” để xứng đáng là vợ của một đấng anh hùng.
– Từ Hải hứa hẹn với Thúy Kiều về một sự nghiệp vẻ vang, một tương lai thành công rực rỡ. Từ khẳng định quyết tâm, tự tin vào thành công. . Ngôn ngữ tráng lệ: “mười vạn tinh binh”, “tiếng chiêng dậy đất, bóng tinh rợp đường”, “rõ mặt phi thường”, “bấy giờ ta sẽ rước nàng nghi gia” .
– Đó là lời ước hẹn ngắn gọn, dứt khoát, chắc nịch, chất chứa ước mơ về sự nghiệp vẻ vang của người anh hùng. Từ cũng khẳng định quyết tâm, tự tin vào thành công tất yếu qua thời gian ngắn “chầy chăng là một năm sau vội gì!”.
– Hành động Từ Hải vô cùng dứt khoát, không nấn ná, dây dưa. Quyết lời là làm ngay. Thoáng một cái đã ở ngoài xa trường. Đó không phải là một quyết định vội vàng mà là kết quả của những suy tư lâu dài. Người anh hùng hết sức tin tưởng vào khả năng tất thắng của bản thân.
Quyết lời dứt áo ra đi,
Gió mây bằng đã đến kì dặm khơi.
Nhận xét: Tác giả thể hiện sư tôn trọng, kính trọng và cảm mến sâu sắc đối với nhân vật Từ Hải qua lớp từ ngữ có sắc thái tôn xưng “trượng phu”, “lòng bốn phương”, “mặt phi thường”. Cách dùng hình tượng “chim bằng” để nói về Từ Hải.
→ Từ Hải là một hình tượng nhân vật lí tưởng, thể hiện ước mơ đầy lãng mạn của Nguyễn Du về một người anh hùng có những phẩm chất phi thường.
3. Nghệ thuật
– Nghệ thuật miêu tả đặc sắc; ngôn từ tráng lệ
– Hình tượng có tính ước lệ
– Cảm hứng vũ trụ kì vĩ, phi thường→ người anh hùng Từ Hải mang tầm vóc vũ trụ.
⇒ Khuynh hướng lí tưởng hóa người anh hùng bằng bút pháp ước lệ và cảm hứng vũ trụ; trong đó, hai phương diện ước lệ và cảm hứng vũ trụ gắn bó chặt chẽ với nhau.
– Người anh hùng Từ Hải là một sáng tạo đặc sắc của Nguyễn Du về phương diện cảm hứng sáng tạo và nghệ thuật miêu tả.
4. Ý nghĩa văn bản
Lí tưởng của người anh hùng Từ Hải và ước mơ công lí của Nguyễn Du.
III. Luyện tập:
– Hãy nêu vị trí của văn bản “chí khí anh hùng”.
– Hãy cho biết thái độ, tình cảm của Nguyễn Du đối với nhân vật Từ Hải.
– Từ Hải bộc lộ lí tưởng anh hùng của mình qua lời nói với Thúy Kiều như thế nào?
– Hãy cho biết khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản “chí khí anh hùng”.
– Cảm nhận của em về lí tưởng anh hùng của Từ Hải qua đoạn thơ sau:
Từ rằng: “Tâm phúc tương tri
Sao chưa thoát khỏi nữ nhi thường tình?
Bao giờ mười vạn tinh binh,
Tiếng chiêng dậy đất bóng tinh rợp đường.
Làm cho rõ mặt phi thường
Bấy giờ ta sẽ rước nàng nghi gia
Bằng nay bốn bể không nhà,
Theo càng thêm bận biết là đi đâu?
Đành lòng chờ đó ít lâu,
Chầy chăng là một năm sau vội gì!”.
