Đặc điểm chính của thể thơ thất ngôn bát cú luật Đường
Trong văn học Việt Nam, đặc biệt là văn học trung đại, thế thơ thất ngôn bát cú Đường luật chiếm một vị trí quan trọng. Các nhà thơ lớn như Nguyễn Trãi, Nguyễn Du và Chủ tịch Hồ Chí Minh đều có những bài thơ hay viết theo thể thơ này.
1. Xuất xứ của thể thơ.
– Xuất hiện từ đời Đường – Trung Quốc và được thâm nhập vào Việt Nam từ rất lâu.
2. Đặc điểm của thể thơ.
– Số câu, số chữ: mỗi bài thơ có tám câu, mỗi câu bảy chữ.
– Bố cục: Bài thơ có bố cục gồm bốn phần: đề – thực – luận – kết.
+ Phần đề (hai câu đầu): giới thiệu chung về vấn đề cần nói tới.
+ Phần thực (câu 3-4): có nhiệm vụ tả thực vấn đề.
+ Phần luận (câu 5-6): Phần này cũng đối nhau, có nhiệm vụ bàn luận, mở rộng vấn đề, làm cho ý thơ sâu sắc hơn.
+ Phần kết (hai câu cuối): với nhiệm vụ kết thúc, tổng kết vấn đề.
→ Cấu trúc như vậy sẽ làm tác giả bộc lộ được tất cả nguồn cảm hứng sáng tác, ngạch cảm xúc mãnh liệt để viết lên những bài thơ bất hủ.
– Vần: Bài thơ Đường luật gieo vần ở tiếng cuối câu 1 – 2 – 4 – 6 – 8 và là vần bằng. Vần vừa tạo sự liên kết ý nghĩa vừa có tác dụng tạo nén tính nhạc cho thơ.
Ví dụ: Trong bài “Qua Đèo Ngang”, vần được gieo là vần “a”.
– Niêm:
+ Niêm có nghĩa là sự giống nhau về B – T theo nguyên tắc: “Nhất, tam, ngủ bất luận; Nhị, tứ, lục phân minh”.
+ Luật niêm trong bài thơ: câu 1 niêm với câu 8; câu 2 niêm với câu 3; câu 4 niêm với câu 5; câu 6 niêm với câu 7.
– Nhịp: Thông thường, thơ thất ngôn bát cú Đường luật ngắt nhịp 3/4 hoặc 4/3, đôi khi ngắt nhịp theo 2/2/3 hoặc 3/2/2 tùy theo mỗi bài.
– Ưu – nhược điểm: Thơ thất ngôn bát cú Đường luật ngắn gọn; hàm súc, cô đọng; giàu nhạc điệu; lời ít, ý nhiều nhưng khá gò bó, đòi hỏi niêm, luật chặt chẽ nên không dễ làm.
– Có những nhà thơ với nguồn cảm hứng mênh mông vô tận đã vượt lên trên sự nghiêm ngặt của thể thơ phá vỡ cấu trúc vần, đối để thể hiện tư tưởng tình cảm của mình.
