Đọc hiểu văn bản:
Con rắn vuông
(Truyện cười dân gian)
(Ngữ văn 8, Chân trời sáng tạo)
I. Tìm hiểu chung.
– Thể loại: Truyện cười
– Xuất xứ: In trong Văn học dân gian – Những tác phẩm chọn lọc, Bùi Mạnh Nhị (chủ biên), NXB Giáo dục, 2004).
– Phương thức biểu đạt: tự sự.
– Nội dung: Câu chuyện là một lớp đối thoại lí thú giữa người chồng có tính khoác lác với người vợ thông minh có chủ tâm trêu chọc chồng. Ở đây quyền chủ động là thuộc người vợ. Người vợ muốn vạch cái vô lí của chồng nên dồn người chồng tới chỗ tự bộc lộ cái vô lí của mình.
* Tóm tắt: Một anh nọ có tính nói khoác. Một hôm anh ta khoe với vợ về một con rắn bề ngang hai mươi thước, bề dài một trăm hai mươi thước. Biết tính chồng nên chị vợ lí lẽ đến cùng với anh. Cuối cùng anh bảo con rắn dài đúng hai mươi thước. Chị vợ cười bò cho rằng bề ngang hai mươi thước, bề dài hai mươi thước thì đó là con rắn vuông.
II. Đọc hiểu văn bản Con rắn vuông.
– Tính nói khoác của người chồng:
+ Thấy một con rắn… Ôi chao là to! Bề ngang thì đến hai mươi thước, bề dài đến một trăm hai mươi thước ấy!
+ Chẳng một trăm hai mươi thước thì cũng một trăm thước.
+ Không đủ một trăm thước thì cũng đến tám mươi thước.
+ Không tám mươi thì cũng sáu mươi.
+ Không đến sau mươi thước thật, nhưng ít nhất cũng bốn mươi thước.
+…con rắn dài đúng hai mươi thước không kém một tấc, một phân nào!
– Người vợ biết tính chồng, trêu một mẻ để chồng nói ra sự thật.
→ Bài học: Hành động nói khoác liên tiếp của người chồng bị vợ vạch trần “Bề ngang hai mươi thước, bề dài hai mươi thước đúng. Thi ra con rắn vuông bốn góc à”.
III. Tổng kết.
1. Nội dung:
– Truyện chế giễu, phê phán những người có tính hay khoe khoang, khoác lác, một tính xấu khá phổ biến trong xã hội.
2. Nghệ thuật:
– Cách kể chuyện ngắn gọn, gây ấn tượng cho người đọc. Có yếu tố gây cười, hài hước.
* TÀI LIỆU THAM KHẢO.
Truyện Con rắn vuông kể về việc anh chồng nói khoác kể cho vợ nghe câu chuyện vào rừng gặp con rắn to. Biết chồng có tính nói khoác nên người vợ đã trêu người chồng bằng cách tỏ thái độ ngạc nhiên trước sự miêu tả của chồng và hỏi dồn người chồng liên tục các câu hỏi để người chồng phải tự nói ra sự thật. Những lời nói phi lý của anh chồng được thể hiện rõ, sự không quyết đoán cũng được miêu tả qua những lần thay đổi câu trả lời khi bị người vợ hỏi vặn.
Truyện khắc họa tính cách thích nói khoác của người chồng. Lời đối đáp thể hiện sự lúng túng và thay đổi câu trả lời liên lục khi bị người vợ bóc trần sự vô lí. Bởi thứ anh ta thấy không phải sự thật, vậy nên mới không chắc chắn và sửa lời ban đầu của mình như vậy. Người vợ biết tính chồng, để tạo nên yếu tố gây cười, tác giả để người vợ trêu chọc lại chồng và để người chồng tự thể hiện ra sự vô lý trong lời nói của mình, tự nhận ra tính cách đáng phê phán của mình.
