Đọc hiểu văn bản:
Đánh nhau với cối xay gió (trích)
(trích Đôn Ki-hô-tê của Xéc-van-tét)
I. Đọc – hiểu chú thích.
1. Tác giả.
– Xéc- van- tét (1547- 1616) tên đầy đủ là Miguel de Cervantes Saavedra, là nhà văn người Tây Ban Nha. Ông nổi tiếng với tiểu thuyết phiêu lưu “Đôn Ki-hô-tê”.
– Cuộc đời và sự nghiệp sáng tác:
+ Ông được sinh ra trong một gia đình quý tộc nhỏ và sa sút.
+ Khi 22 tuổi, ông đến Ý, đúng vào thời kỳ Phục Hưng và làm người hầu cho một Hồng y giáo chủ. Đây là một cơ hội để ông có thể đọc sách và học tập.
+ Ông bị bắt giam ở An- giê từ năm 1575 đến năm 1580 và sống nghèo túng.
+ Tác phẩm tiêu biểu: Tiểu thuyết kiểu mẫu, Hành trình đến Parnassus nhưng thành công hơn cả là tiểu thuyết hiệp sĩ Đôn-ki-hô-tê.
2. Tác phẩm:
– Xuất xứ: Văn bản trích từ chương 8, 9 của tiểu thuyết phiêu lưu Đôn Ki-hô-tê.
– Thể loại: Tiểu thuyết phiêu lưu.
– Bố cục gồm 3 phần:
+ Phần 1: (từ đầu đến “bọn khổng lồ”): thấy và nhận định về những chhiếc cối xay gió.
+ Phần 2: Tiếp đến “con Rô-xi-nan-tê cũng bị toạc nửa vai”: Thái độ và hành động của mỗi người.
+ Phần 3: Còn lại: Quan niệm và cách sử sự của mỗi người khi bị đau đớn, chung quanh chuyện ăn; chuyện ngủ.
– Nội dung:
+ Tóm tắt: Hai thầy trò Đôn Ki-hô-tê và Xan-chô trên đường đi tìm những chiến công thì phát hiện ba bốn chục chiếc cối xay gió giữa đồng. Đôn Ki-hô-tê tưởng tượng đó là những tên khổng lồ và quyết giao chiến. Xan-chô biết sự nhầm lẫn, can ngăn nhưng không thành. Đôn Ki-hô-tê cầm giáo xông vào, bỗng gió nổi lên, cối xay gió chuyển động và Đôn Ki-hô-tê ngã kềnh. Xan-chô chạy đến cứu chủ. Đôn Ki-hô-tê ngã đau nhưng không kêu ca vì cho mình là “hiệp sĩ giang hồ”, còn giải thích lí do bại trận là do pháp sư Phơ-re-xtôn thù nghịch. Hôm sau, hai thầy trò tiếp tục lên đường tìm kiếm những cuộc phiêu lưu mới.
+ Ý nghĩa: Qua văn bản tác giả chế giễu tàn dư của lí tưởng hiệp sĩ phong kiến lỗi thời, qua tính cách của hai nhân vật bộc lộ khi đối mặt với cối xay gió. Sự tương phản giữa Đôn Ki-hô-tê và Xan-chô Pan- xa đã tạo nên một cặp nhân vật bất hủ. Qua đó tác giả còn muốn báo trước sự xuất hiện của thời đại phục hưng với những con người mới, những tính cách mới nghị lực mới và sáng ngời chủ nghĩa nhân văn.
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Nhân vật hiệp sĩ Đôn Ki-hô-tê:
– Xuất thân: thuộc tầng lớp quý tộc nghèo.
– Ngoại hình: gầy gò, cao lêu nghêu.
– Phương tiện đi lại: một con ngựa gầy gò, ốm yếu.
– Lý tưởng: trừ gian diệt ác, cứu giúp người vô tội (quét sạch cái giống xấu xa này khỏi mặt đất là phụng sự Chúa đấy).
– Hành động: Cho rằng những chiếc cối xay gió là những tên khổng lồ, quyết tâm đánh nhau với chúng để bảo vệ chính nghĩa.
– Diễn biến cuộc chiến:
+ Đôn Ki-hô-tê thúc con ngựa Rô-xi-na-tê xông lên, không để ý tới lời khuyên của Xan-cho Pan-xa.
+ Thét lên rất lớn: “Chớ có chạy trốn lũ hèn mạt nhát gan kia, bởi duy nhất chỉ có một hiệp sĩ tấn công bọn mi đây”; “Dù cho bọn ngươi… đền tội”.
+ Cầu mong nàng Đuyu-xi-nê-a của mình cứu giúp trong lúc nguy nan này. Rồi lấy khiên che kín thân, tay lăm lăm ngọn giáo, thúc ngựa phi thẳng về phía chiếc cối xay gió gần nhất, đâm mũi giáo vào cánh quạt đang quay khiến nó gãy tan tành.
– Kết quả: Cả người và ngựa đều bị kéo theo văng ra xa. Khi bị thương nhưng vẫn không rên rỉ, kêu than.
⇒ Đôn-ki-hô-tê có khát vọng dũng cảm và lí tưởng cao đẹp nhưng lại cố chấp, hoang tưởng, mê muội, mù quáng.
2. Nhân vật giám mã Xan-cho Pan-xa:
– Xuất thân: một bác nông dân
– Ngoại hình: béo, lùn
– Phương tiện đi lại: một con lừa vừa béo, vừa thấp.
– Lí tưởng: Chấp nhận làm giám mã cho Đôn Ki-hô-tê chỉ vì muốn trở được cai trị một hòn đảo – được giàu có và quyền lực.
– Hành động:
+ Ngạc nhiên khi thấy Đôn Ki-hô-tê nói về những gã khổng lồ (Những tên khổng lồ nào cơ?).
+ Tỉnh táo nói với Đôn Ki-hô-tê rằng không có tên khổng lồ nào mà chỉ là những chiếc cối xay gió.
+ Hét lên khuyên can Đôn Ki-hô-tê khi hắn lao vào những chiếc cối xay gió để đánh nhau.
+ Chạy đến đỡ Đôn Ki-hô-tê và nhắc lại rằng đó chỉ là những chiếc cối xay gió.
+ Để mặc chủ không ăn không uống, một mình đánh chén hết chỗ rượu thịt và ngủ say như chết.
⇒ Một con người tỉnh táo, coi trọng cuộc sống vật chất, sống thực dụng, hèn nhát.
III. Tổng kết
1. Nội dung:
Nhà văn đã tạo ra sự đối lập giữa Đôn Ki-hô-tê và Xan-cho Pan-xa tạo nên một cặp nhân vật bất hủ trong văn học thế giới. Từ đó, Xéc-van-tét cũng muốn phê phán những tiểu thuyết hiệp sĩ phiêu lưu hão huyền trong xã hội đương thời.
2. Nghệ thuật:
– Thành công khi xây dựng được cặp nhân vật tương phản
– Có giọng điệu hài hước, phê phán
Trả lời câu hỏi SGK:
Trả lời câu 1 (trang 79 sgk): Xác định ba phần của đoạn truyện này theo trình tự diễn biến trước, trong và sau khi Đôn-ki-hô-tê đánh nhau với cối xay gió. Liệt kê năm sự việc chủ yếu, qua đó tính cách của lão hiệp và bác giám mã được thể hiện.
Trả lời:
Theo trật tự diễn biến trước, sau, trong và sau khi Đôn Ki-hô-tê đánh nhau với cối xay gió, bài văn có thể chia ra làm ba phần như sau:
– Văn bản chia thành 3 phần:
+ Phần 1 ( Từ đầu… không cân sức) Trước khi đánh nhau với cối xay
+ Phần 2 (tiếp… người văng ra xa): Cuộc giao tranh giữa Đôn-ki và cối xay
+ Phần 3 (còn lại): Sau khi đánh nhau với cối xay
– Năm sự việc chủ yếu qua đó tính cách của lão hiệp sĩ và bác giám mã được bộc lộ:
+ Nhìn thấy và nhận định của mỗi người về những chiếc cối xay gió.
+ Thái độ và hành động của mỗi người đối với những chiếc cối xay gió.
+ Quan niệm và cách xử sự của mỗi người khi:
• Bị đau đớn
• Chung quanh chuyện ăn, chuyện ngủ.
Trả lời câu 2 (trang 79 sgk): Qua năm sự việc ấy, phân tích những nét hay và nét dở trong tính cách của nhân vật hiệp sĩ Đôn Ki-hô-tê.
Trả lời:
– Đôn Ki-hô-tẽ là một lão quý tộc nghèo (chữ Đôn ghép vào tên chỉ những người quý tộc ớ Tây Ban Nha).
– Trạc tuổi 50, lão gầy gò, cao lênh khênh, trên lưng con ngựa còm.
– Mình lão mặc áo giáp, đầu đội mũ sắt, vai lão giáo dài, toàn những đồ binh giáp đã han gỉ của tố tiên được lão lục tìm lại rồi đem đánh bóng đế tự trang bị cho mình. Vì quá say mê truyện hiệp sĩ nên Đôn Ki-hô-tê muốn trở thành một hiệp sĩ giang hồ lang thang để tiễu trừ quân gian ác, giúp đỡ người lương thiện.
– Đầu óc mê muội, không tỉnh táo:
+ Nhìn thấy những chiếc cối xay gió (đến ba bốn chục chiếc) lão lại tưởng là bọn khổng lồ gian ác, sau đó lại tưởng là pháp thuật của pháp sư Phơ-re-xtôn.
+ Tư tưởng: Đôn Ki-hô-tê muốn diệt ác cứu đời. Khát vọng ấy tuy tốt đẹp nhưng đã bị đầu óc hoang tưởng kia làm cho sai lệch và trở nên hão huyền.
+ Hành động: Chẳng chút sợ sệt, lão xông vào cuộc giao tranh dữ dội một cách dũng cảm, không cân sức.
– Kết quả: Đôn Ki-hô-tê và cả con ngựa Rô-xi-nan-tê bị ngã văng ra xa. Tuy bị trọng thương nhưng lão không hề rên rỉ. Lẽ ra điều ấy đáng được khen ngợi, nhưng thật đáng tiếc là lão muốn làm theo các hiệp sĩ giang hồ trong sách mà lão rất say mê. Đôn Ki-hô-tê cũng không quan tâm đến những nhu cầu của cá nhân mình, kế cả chuyện ăn, chuyện ngủ như bao nhiêu kẻ trên đời, nhưng tất cả chỉ vì Đuyn-xi-nê-a của mình!
⇒ Đôn-ki-hô-tê là nhân vật có lý tưởng tốt- hành hiệp trượng nghĩa- nhưng hành động thì điên rồ, phi thực tế bởi chính những ảo tưởng, mê muội khi đọc chuyện kiếm hiệp.
Trả lời câu 3 (trang 79 sgk): Vẫn qua các sự việc ấy, chứng minh nhân vật Xan-chô Pan-xa cũng bộc lộ cả mặt tốt và xấu.
Trả lời:
– Xuất thân: Xan-chô Pan-xa là một bác nông dân béo lùn cưỡi trên lưng con lừa thấp tè. Bác làm giám mã cho Đôn Ki-hô-tê với kì vọng là khi chủ thành đạt sự nghiệp lớn, bác sẽ được làm thống đốc cai quản một vài hòn đảo.
– Hành trang: Đủng đỉnh cưỡi lừa đi sau chú, gã giám mã này chẳng lúc nào quên bầu rượu và cái túi hai ngăn đựng đầy đủ các thức ăn ngon.
– Tính cách: Bác luôn tỉnh táo:
+ Khi thấy chủ muốn tiến công những chiếc cối xay gió, bác vội can ngăn.
+ Nhưng khi chủ xông tới giao tranh với cối xay gió, bác đã hèn nhát lẩn tránh, đợi tới lúc chú bị trọng thương, bác mới vội thúc lừa đến cứu.
+ Bác còn cho biết chỉ cần hơi đau một chút là bác sẽ rên rỉ ngay. Thật ra quan tâm đến việc ăn ngủ là chuyện thường ngày không có gì đáng nói. Vì quá chú ý chăm lo cho cá nhân mình nên gã giám mã của ngài hiệp sĩ giang hồ Đôn Ki- hô-tê có nhân cách thật tầm thường.
→ Tính cách: nhát gan, ích kỉ, vụ lợi nhưng trung thành, thực tế.
⇒ Xan-chô-pan-xa là nhân vật tồn tại cả những mặt tốt, xấu, hay dở. Xan-chô-pan-xa rất thực tế, tỉnh táo nhưng nhân vật này thực dụng, hèn nhát, tham lam.
Trả lời câu 4 (trang 79 sgk): Đối chiếu Đôn-ki-hô-tê và Xan-chô Pan-xa về các mặt: dáng vẻ, nguồn gốc xuất thân, suy nghĩ, hành động,… để thấy rõ nhà văn đã xây dựng một cặp nhân vật tương phản.
Trả lời:
* Đôn Ki-hô-tê:
– Dòng dõi quý tộc.
– Gầy gò cao lênh khênh lại cưỡi trên lưng con ngựa nên trông càng cao thêm.
– Có khát vọng cao cả muốn hữu ích cho đời.
– Mê muội, hão huyền.
– Dũng cảm.
* Xan-chô Pan-xa”:
– Nguồn gốc nông dân.
– Bác lùn lại ngồi trên lưng lừa thấp tè nên càng lùn tịt.
– Xan-chô Pan-xa có ước muốn tầm thường chỉ lo nghĩ đến cá nhân mình.
– Tỉnh táo, thiết thực.
– Hèn nhát.
⇒ Nhìn chung là mỗi khía cạnh ở nhân vật này đều đối lập. Khía cạnh tương ứng ở nhân vật kia và cùng làm nổi bật nhau lên.
Tham khảo:
Cảm nhận vẻ đẹp nhân vật Đôn Ki-hô-tê trong đoạn trích Đánh nhau với cối xay gió
I. Mở bài:
– Giới thiệu tác giả, tác phẩm: Tiểu thuyết “Đôn Ki-hô-tê” là tác phẩm tiêu biểu nhất của nhà văn Xéc-van-téc, nhà văn nổi tiếng của văn học Tây Ban Nha.
– Giới thiệu và khái quát nhân vật: Qua đoạn trích “Đánh nhau với cối xay gió”, nhân vật chính – Đôn Ki-hô-tê hiện lên với những phẩm chất của một người hiệp sĩ giang hồ dù đó chỉ là sự ngô nghê, ảo tưởng, hão huyền.
II. Thân bài:
1. Nguồn gốc xuất thân và ngoại hình:
– Đôn Ki-hô-tê là một lão quý tộc nghèo vì quá say mê truyện hiệp sĩ nên muốn trở thành hiệp sĩ giang hồ.
– Ngoại hình: gầy gò, cao lênh khênh, cưỡi trên lưng một con ngựa còm Rô-xi-nan-tê.
2. Phẩm chất, tính cách:
* Lòng dũng cảm của một hiệp sĩ giang hồ trừ gian diệt ác, cứu người lương thiện:
– Khi gặp những chiếc cối xay gió, Đôn Ki-hô-tê đã mường tượng chúng thành những kẻ khổng lồ xấu xa. Vì vậy ông đã quyết tâm một mình lao vào “giao chiến giết hết bọn chúng” và “quét sạch cái giống xấu xa này khỏi mặt đất”.
– Trên con đường phiêu lưu của mình, Đôn Ki-hô-tê luôn chọn những con đường có nhiều nguy hiểm bởi lẽ trên những con đường ấy mới có thể “gặp nhiều chuyện phiêu lưu khác nhau”.
– Sau khi thất bại ở cuộc chiến với cối xay gió, Đôn Ki-hô-tê dùng luôn 1 cành cây khô gắn cái mũi sắt để làm thành ngọn giáo, sẵn sàng chuẩn bị cho cuộc chiến tiếp theo.
⇒ Lòng dũng cảm, sẵn sàng đương đầu với khó khăn dù những điều đó chỉ là Đôn Ki-hô-tê tự tưởng tượng mà ra.
* Coi khinh những điều tầm thường, thực dụng của con người:
– Dù bị thương sau trận chiến, Đôn Ki-hô-tê vẫn không kêu than, rên rỉ bơi theo ông, hiệp sĩ giang hồ sẽ chẳng hề gì mấy vết thương đau đớn thể xác, dù “xổ cả gan ruột ra ngoài”. Đây có lẽ là điều ông đã học tập được từ các hiệp sĩ giang hồ trong những truyện phiêu lưu ông đã đọc.
– Đặc biệt, Đôn Ki-hô-tê không lấy việc ăn uống, rượu chè làm thích thú. Bởi đó chỉ là những nhu cầu của những con người tầm thường, thực dụng.
⇒ Đôn Ki-hô-tê coi thường những nhu cầu tầm thường của con người.
* Tình yêu say đắm và tấm lòng thủy chung:
– Đôn Ki-hô-tê say đắm một phụ nữ nông dân, thậm chí còn ban cho chị ta cái tên công nương Đuyn-xi-nê-a.
– Trong trận chiến với cối xay gió, Đôn Ki-hô-tê vẫn nghĩ đến người phụ nữ trong lòng ông và cầu mong nàng cứu giúp cho ông khỏi hiểm nguy. Dù trong lúc nguy nan nhất, Đôn Ki-hô-tê vẫn nghĩ đến người yêu và lấy đó làm động lực để chiến đấu mạnh mẽ hơn.
– Suốt đêm không ngủ để nghĩ tới nàng Đuyn-xi-nê-a của lão.
– Không cần ăn uống vì chỉ nghĩ đến người yêu cũng thấy no.
⇒ Mặc dù chỉ là do lão tự tưởng tượng theo truyện hiệp sĩ nhưng cũng có thể thấy, Đôn Ki-hô-tê là một người yêu say đắm, chung thủy.
III. Kết bài:
– Đôn Ki-hô-tê dù có những phẩm chất tốt nhưng lại là nhân vật đại diện cho những con người mơ mộng, ảo tưởng, hão huyền, không thực tế.
– Liên hệ, đánh giá sự thành công trong nghệ thuật xây dựng nhân vật của nhà văn nổi tiếng Xéc-van-téc.
