»» Nội dung bài viết:
Luyện tập viết đoạn văn tự sự kết hợp với với miêu tả và biểu cảm
I – TỪ SỰ VIỆC VÀ NHÂN VẬT ĐẾN ĐOẠN VĂN TỰ SỰ CÓ YẾU TỐ MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM
Cho các sự việc và nhân vật sau:
a) Chẳng may em đánh vỡ một lọ hoa đẹp.
b) Em giúp một bà cụ qua đường vào lúc đông người và nhiều xe cộ đi lại.
c) Em nhận được một món qùa bất ngờ nhân ngày sinh nhật hay ngày lễ, tết.
Hãy xây dựng một đoạn văn tự sự có sử dụng các yếu tố miêu tả và biểu cảm. có thể theo các bước sau:
– Bước 1: Lựa chọn sự việc chính. (Một trong ba sự việc trên).
– Bước 2: Lựa chọn ngôi kể. (Người kể ở ngôi thứ mấy, xưng là gì?)
– Bước 3: Xác định thứ tự kể. (Câu chuyện bắt đầu từ đâu, diễn ra thế nào và kết thúc ra sao?)
– Bước 4: Xác định các yếu tố miêu tả và biểu cảm dùng trong đoạn văn tự sự sẽ viết. (Ví dụ, ở trường hợp (a): Lọ hoa đẹp như thế nào (miêu tả) Khi làm vỡ, thái độ, tình cảm của em ra sao (biểu cảm, suy nghĩ)?,… Trường hợp (b): đó là một bà cụ như thế nào? Cụ lúng túng, sợ sệt khi qua đường ra sao (miêu tả)? Tình cảm và thái độ của em khi thấy cụ già như thế (biểu cảm)… Trường hợp (c): Đó là một món quà như thế nào (miêu tả)? Bất ngờ ra sao? Cảm xúc của em như thế nào (biểu cảm)?…).
– Bước 5: Viết thành đoạn văn kể chuyện, kết hợp các yếu tố miêu tả và biểu cảm cho hợp lí.
II – LUYỆN TẬP
1. Cho sự việc và nhân vật sau đây: Sau khi bán chó, lão Hạc sang báo để ông giáo biết.
Hãy đóng vai ông giáo và viết một đoạn văn kể lại giây phút lão Hạc sang báo tin bán chó với vẻ mặt và tâm trạng đau khổ.
2. Tìm trong trong ngắn Lão Hạc của Nam Cao đoạn văn kể lại giây phút trên. Sau đó, so sánh với đoạn văn của mình vừa viết để rút ra nhận xét:
– Đoạn văn của Nam Cao đã kết hợp yếu tố miêu tả và biểu cảm ở chỗ nào?
– Những yếu tố miêu tả và biểu cảm đã giúp Nam Cao thể hiện được điều gì?
– Đoạn văn của em đã kết hợp được các yếu tố miêu tả và biểu cảm chưa?
ĐỌC THÊM
1.
Dế Mèn kể về giây phút cuối cùng của Dế Choắt (cái chết của Dế Choắt do Dế Mèn gây ra):
Choắt không dậy được nữa, nằm thoi thóp. Thấy thế, tôi hốt hoảng quỳ xuống, nâng đầu Choắt lên mà than rằng:
– Nào tôi đâu biết có sự lại ra nông nổi này! Tôi hối lắm! Tôi hối hận lắm! Anh mà chết là chỉ tại cái tội ngông cuồng dại dột của tôi. Tôi biết làm thế nào bây giờ?
Tôi không ngờ Dế Choắt nói với tôi một câu như thế này:
– Thôi, tôi ốm yếu quá rồi, chết cũng được. những trước khi nhắm mắt, tôi khuyên anh: ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy.
Thế rồi Dế Choắt tắt thở. Tôi thương lắm. vừa thương vừa ăn năn tội mình. Giá tôi không trêu chị Cốc thì đâu đến nỗi Choắt việc gì. Cả tôi nữa, nếu không nhanh chân chạy vào hang thì tôi cũng chết toi rồi.
Tôi đem xác Dế Choắt đến chôn vào một vùng cỏ bùm tum. Tôi đắp thành nấm mộ to. Tôi đứng lặng giờ lâu, nghĩ về bài học đường đời đầu tiên.
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí, trong Ngữ văn 6, tập hai, NXB Giáo dục, Hà Nội, 2002)
2.
Người anh kể về giây phút khi thấy mình được em gái vẽ trong tranh (người anh vốn hay ghen tị với em gái mình):
Trong gian phòng lớn tràn ngập ánh sáng, những bức tranh của thí sinh treo kín bốn bức tường. Bố, mẹ tôi kéo tôi chen qua đám đông để xem bức tranh của Kiều Phương đã được đóng khung, lồng kính. Trong tranh, một chú bé đang ngồi nhìn ra ngoài cửa sổ, nơi bàu trời trong xanh. Mặt chú bé như toả ra một thứ ánh sáng rất lạ. toát lên từ cặp mắt, tư thế ngồi của chú không chỉ sự suy tư mà còn rất mơ mộng nữa. Mẹ hồi hộp thì thầm vào tai tôi:
– Con có nhận ra con không?
Tôi giật sững người. Chẳng hiểu sao tôi phải bám chặt lấy tay mẹ. Thoạt tiên là sự ngỡ ngàng, rồi đến hãnh diện, sau đó là xấu hổ. Dưới mắt em tôi, tôi hoàn hảo đến thế kia ư? Tôi nhìn như thôi miên vào dòng chữ đề trên bức tranh: “Anh trai tôi”. Vậy mà dưới mắt tôi thì…
– Con đã nhận ra con chưa? – Mẹ vẫn hồi hộp.
Tôi không trả lời mẹ vì tôi muốn khóc quá. Bởi vì nếu nói được với mẹ, tôi sẽ nói rằng: “Không phải con đâu. Đấy là tâm hồn và lòng nhân hậu của em con đấy”.
(Tạ Duy Anh, Bức tranh của em gái tôi, trong Ngữ văn 6, tập hai, NXB Giáo dục, Hà Nội, 2002)
* Soạn bài:
Luyện tập viết đoạn văn tự sự kết hợp với với miêu tả và biểu cảm
1. Xây dựng đoạn văn tự sự có kết hợp với miêu tả và biểu cảm từ những sự việc và nhân vật
a. Chọn một trong các sự việc và nhân vật cho trước dưới đây để viết một đoạn văn tự sự có kết hợp với miêu tả và biểu cảm:
– Xác định đối tượng kể: sự việc và nhân vật;
– Lựa chọn ngôi kể: ngôi thứ nhất – “tôi” hoặc “em”;
– Sắp xếp thứ tự các sự việc theo diễn biến câu chuyện;
– Xác định nội dung miêu tả và biểu cảm trong đoạn văn sẽ viết;
– Viết thành đoạn văn.
2. Trong vai ông giáo, hãy viết một đoạn văn kể lại chuyện lão Hạc sang báo tin sau khi bán chó với vẻ mặt và tâm trạng đau khổ.
Ở đây không đặt ra yêu cầu phải viết giống như lời văn của Nam Cao. Bằng lời văn của mình, chú ý khắc hoạ hình ảnh và tâm trạng đau khổ của lão Hạc trong sự việc báo tin bán chó.
Tham khảo:
“Trông thấy tôi, lão cố làm ra vẻ vui. Nhưng rồi lão phải nói ngay câu chuyện mà lão sang đây để nói cho tôi nghe:
– Cậu Vàng đi đời rồi ông giáo ạ!
– Cụ bán rồi?
– Bán rồi, họ vừa bắt xong.
Hình như không nói ra được những điều này thì lão không nén nổi xúc động nữa. Nhưng nói ra rồi thì đôi mắt lão ầng ậng những nước. Lão oà khóc và ôm lấy tôi. Tội nghiệp, tôi hỏi cho có chuyện để lão nói cho khuây khoả:
– Thế nó cho bắt à?
Câu hỏi của tôi vô tình chạm vào đúng nỗi đau của lão. Mặt lão đột nhiên dúm lại, lão khóc hu hu những nếp nhăn xô lại, ép vào hai hàng nước mắt chảy ra.
Thật là tội nghiệp. Tôi không xót xa về mấy cuốn sách của mình nữa mà chỉ ái ngại cho lão Hạc.”
3. Phân tích sự kết hợp giữa kể chuyện với miêu tả và biểu cảm trong đoạn trích sau:
Gợi ý:
– Hình ảnh lão Hạc được khắc hoạ như thế nào?
– Tâm trạng đau khổ của lão sau khi bán chó được tác giả thể hiện ra sao?
– Thái độ của ông giáo?
– Việc kết hợp miêu tả và biểu cảm trong lời kể đạt hiệu quả nghệ thuật ra sao?
