Phân tích văn bản Ngọ Môn (theo Lê Đình Phúc)
- Mở bài:
Văn bản Ngọ Môn in trong Huế – di tích lịch sử – văn hóa – danh thắng, NXB Chính trị quốc gia, 1997. Văn bản thuộc thể loại văn bản thông tin.
- Thân bài:
Văn bản được viết theo phương thức biểu đạt thuyết minh. Bố cục văn bản Ngọ Môn chia làm 3 phần. Phần mở đầu giới thiệu về Ngọ Môn. Phần nội dung trình bày những khía cạnh, phương diện khác nhau về Ngọ Môn. Phần kết thúc nhận xét về giá trị của Ngọ Môn.
Văn bản Ngọ Môn là một văn bản thuyết minh về một di tích lịch sử nổi tiếng tại Việt Nam. Ngọ Môn – một di tích lịch sử nổi tiếng, đã không còn quá xa lạ với những người yêu thích lịch sử, say mê công trình kiến trúc nơi đây trên đất nước Việt Nam. Văn bản này cung cấp cho người đọc những thông tin hữu ích, qua đó, đem giúp hiểu biết thêm giá trị độc đáo của công trình này hội tụ.
Nội dung văn bản được trình bày theo một hệ thống chặt chẽ. Mở đầu văn bản, tác giả giới thiệu khái quát về di tích lịch sử Ngọ Môn ở Huế: “Ngọ Môn là cống chính, cổng phía nam của Hoàng thành được xây dựng vào năm 1833… vị vua cuối cùng của Việt Nam vào ngày 30/8/1945″. Đến phần nội dung, tác giả giới thiệu một cách có hệ thống những phương diện khác nhau (đặc điểm kiến trúc, nét riêng trong cách trang trí) làm nên giá trị biểu tượng của Ngọ Môn trong kiến trúc cung đình Huế.: “Đặc điểm kiến trúc Ngọ Môn… Chúng được làm tương đối đơn giản, không cầu kì nhưng lại rất thanh thoát, đẹp mắt, có tính mĩ thuật cao”. Kết thúc văn bản, tác giả đưa ra những nhận xét khái quát về giá trị của di tích Ngọ Môn; qua đó bày tỏ tình cảm, thái độ của người viết dành cho di tích ở Huế: “Ngọ Môn là một tổng thể kiến trúc có – vóc dáng đó… phong cảnh thiên nhiên và tình cảm, tâm hồn của người dân đất Việt nói chung, xứ Huế nói riêng”…
Tác giả triển khai thông tin văn bản theo nhiều phương thức khác nhau, góp phần thể hiện chính xác, đầy đủ và hấp dẫn thông tin về Ngọ Môn.
Văn bản trình bày theo các đối tượng được phân loại. Đầu tiên, tác giả giới thiệu tổng quan: Ngọ Môn là công trình kiến trúc triều Nguyễn hội tụ nhiều giá trị độc đáo. Vì vậy, từ lâu, cùng với nhiều danh lam thắng cảnh và di tích lịch sử khác, Ngọ Môn đã được xem là hình ảnh tiêu biểu cho cố đô Huế. Tiếp đến, tác giả khái quát về các đối tượng được phân loại: về đặc điểm kiến trúc Ngọ Môn, về nét tiêng trong cách trang trí Ngọ Môn, về hệ thống nền đài, hệ thống lầu Ngũ Phụng, trang trí lan can,… Tác dụng cách trình bày theo đề mục, từ khái quát cho đến chi tiết làm cho văn bản một cách mạch lạc rõ ràng, đầy đủ thông tin, người đọc dễ hiểu về di tích lịch sử.
Cách trình bày theo kiểu phân loại đối tượng vừa giúp người đọc hình dung về tổng thể, vừa cung cấp những thông tin chi tiết cụ thể về hệ thống kiến trúc của Ngọ Môn. Điều đó góp phần làm rõ đặc điểm của di tích Ngọ Môn, hướng đến thực hiện mục đích của văn bản (cung cấp thông tin về di tích lịch sử Ngọ Môn).
Văn bản sử dụng nhiều từ ngữ chuyên ngành kiên quan đến kiến trúc như: “kiến trúc”, “thiết kế”, “kiến trúc sư”, “công trình kiến trúc”, “hình bát bửu”, “tính mĩ thuật”,… Hình ảnh minh họa cho đối tượng được đề cập tới trong văn bản cũng được chọn lọc tinh tế, phù hợp với nội dung thể hiện. Việc sử dụng những hình ảnh này giúp cho bài viết thêm phần sinh động, đồng thời giúp cho đối tượng được khắc họa sâu sắc, cụ thể hơn bên cạnh việc tác phẩm cung cấp thông tin. Hình ảnh minh hoạ trực quan cho thông tin được trình bày bằng ngôn ngữ, thông tin được trình bày bằng ngôn ngữ có tác dụng thuyết minh, giải thích rõ hơn các yếu tố của hình ảnh.
- Kết bài:
Với việc trình bày rõ ràng, sử dụng các đề mục; sử dụng yếu tố miêu tả hợp lý, giúp bài viết trở nên hấp dẫn, lôi cuốn, nhiều hình ảnh minh họa trực quan, sinh động; vận dụng từ ngữ chuyên ngành đa dạng, hợp lý, giúp cũng cấp nhiều kiến thức bổ ích, lí thú, thông qua văn bản, người đọc như được tham gia trực tiếp vào chuyến hành trình tham quan công trình kiến trúc tiêu biểu của triều Nguyễn – Ngọ Môn nhờ sự trình bày thông tin mạch lạc, rõ ràng, sự sắp đặt giới thiệu các thông tin không chỉ đi theo cách trình bày phân loại đối tượng mà còn đi theo cách trình bày theo trình tự không gian, kết hợp cùng hình ảnh minh họa hết sức độc đáo của tác giả.
