Phân tích văn bản Ý nghĩa văn chương (Hoài Thanh)
- Mở bài:
Hoài Thanh (1909-1982), là một nhà văn, nhà phê bình văn học xuất sắc của nền văn học Việt Nam thế kỉ 20. Văn bản Ý nghĩa văn chương được in trong tập Bình luận văn chương, NXB Giáo dục, 1998, một tập phê bình xuất sắc của Hoài Thanh.
Thân bài:
Bố cục bài viết chia làm 3 phần: Phần 1 (từ đầu đến “muôn vật, muôn loài”): Nguồn gốc của văn chương. Phần 2 (tiếp đó đến “gợi lòng vị tha”): Nhiệm vụ của văn chương. Phần 3 (còn lại): Công dụng của văn chương
Bàn về ý nghĩa của văn chương, trước hết tác giả chỉ rõ nguồn gốc của văn chương. Nguồn gốc chủ yếu của văn chương là lòng thương người và rộng ra là lòng thương cả muôn vật, muôn loài. Nói một cách khác, hiểu một cách khác, cảm hứng thơ văn là tình thương. Đây là quan niệm đúng đắn, có lí song không phải là quan niệm duy nhất.
Tiếp đến, ông khẳng định nhiệm vụ của văn chương. Văn chương là sự hình dung của sự sống muôn hình vạn trạng. Văn chương phản ánh hiện thực phong phú, đa dạng của cuộc sống. Văn chương sáng tạo ta sự sống. Văn chương đưa ra, dựng lên hình ảnh, ý tưởng, một thế giới mơ ước mà con người luôn khát khao đạt đến. Văn chương làm cho cuộc đời thêm đẹp, cuộc sống thêm sắc màu ý vị, phong phú hơn, đẹp đẽ hơn.
Công dụng của văn chương là khơi dậy những trạng thái cảm xúc khác nhau của con người, “gợi tình cảm và lòng vị tha”. Văn chương có sức cảm hóa lạ lùng. Văn chương gây cho ta những tình cảm không có, luyện cho ta những tình cảm sẵn có; văn chương cho ta biết cảm nhận cái đẹp, cái hay của cảnh vật, của thiên nhiên; lưu giữ lại dấu vết, lịch sử văn hóa của loài người. Văn chương giúp con người có đời sống tinh thần phong phú, giúp khơi gợi ở con người tình cảm, cảm xúc chân thật.
Có thể thấy, bàn về ý nghĩa văn chương, Hoài Thanh đã đưa ra những lí lẽ xác đáng về nguồn gốc và công dụng của thơ văn. Giá trị nhân bản và tính nhân văn của văn chương đã được tác giả nêu bật một cách sáng tỏ. Cách viết nhẹ nhàng, biểu cảm, sử dụng hình ảnh có duyên và đậm đà, do đó lí lẽ của Hoài Thanh nêu ra tuy không mới, nhưng đầy sức thuyết phục. Tác giả cũng đã khẳng định được sức sống, sức hấp dẫn muôn đời của văn chương đối với con người.
Hoài Thanh khẳng định: nguồn gốc cốt yếu của văn chương là tình cảm, là lòng vị tha. Văn chương là hình ảnh của sống muôn hình vạn trạng và sáng tạo ra sự sống, gây những tình cảm không có, luyện những tình cảm sẵn có. Đời sống tinh thần của nhân loại nếu thiếu văn chương thì sẽ rất nghèo nàn.
- Kết bài:
Qua bài viết Ý nghĩa văn chương, Hoài Thanh đã đưa ra những lí lẽ xác đáng về nguồn gốc và công dụng của thơ văn. Giá trị nhân bản và tính nhân văn của văn chương đã được tác giả nêu bật một cách sáng tỏ. Cách viết nhẹ nhàng, biểu cảm, sử dụng hình ảnh có duyên và đậm đà, do đó lí lẽ của Hoài Thanh nêu ra tuy không mới, nhưng đầy sức thuyết phục. Hoài Thanh, trước và sau như một: trân trọng và đề cao giá trị của văn chương, Hoài Thanh đã khẳng định thế giới văn chương thật kì diệu, có sức hấp dẫn muôn đời đối với con người.
