Tập làm thơ bốn chữ, năm chữ (Ngữ văn 7, Cánh Diều)
1. Định hướng.
– Đọc lại các văn bản thơ bốn chữ, năm chữ vừa học trong Bài 2 và các bài Lượm (Tố Hữu), Đêm nay Bác không ngủ (Minh Huệ) đã học ở lớp 6.
– Khi làm bài thơ bốn chữ, năm chữ, các em cần chú ý cách gieo vần của bài thơ hoặc khổ thơ đã nêu ở mục Thơ bốn chữ, năm chữ trong phần Kiến thức ngữ văn.
Trả lời:
– Khi làm bài thơ bốn chữ, năm chữ, các em cần chú ý cách gieo vần: có thể gieo vần chân (vần được gieo ở cuối dòng thơ), vần lưng (vần được gieo ở giữa dòng thơ), vần liên (vần được gieo liên tiếp ở các dòng thơ), vần cách (vần không được gieo liên tiếp mà thường cách ra một dòng thơ) hay vần hỗn hợp (vần được gieo không trật tự nào). Bài thơ bốn chữ hoặc năm chữ có thể gieo nhiều vần.
– Mỗi bài thơ có thể có nhiều khổ, số dòng trong mỗi khổ thơ cũng không cố định.
2. Thực hành.
a) Điền từ thích hợp ở trong ngoặc đơn vào những chỗ trống tương ứng với các khổ thơ sau. Từ đó, xác định cách gieo vần ở mỗi khổ thơ.
(ngay, trong, đây)
Bóng bàng tròn lắm
Tròn như cái nóng
Em ngồi vào…(1)
Mát ơi là mát!
(Xuân Quỳnh)
(băm, cày, lao)
Ngựa phăm phăm bốn vỏ
Như (2)…xuống mặt đường
Mặc sớm rừng mù …(3)
Mặc đêm đông giá buốt.
(Phan Thị Thanh Nhàn)
(mịt, sương, mờ)
Trả lời:
– Đáp án: (1) trong, (2) băm, (3) sương
b) Viết một bài thơ bốn chữ (về một người thân trong gia đình hay một kỉ niệm của em với người thân, bạn bè hoặc một bài thơ năm chữ (về một loài vật, cây cối mà em yêu thích).
– Chuẩn bị:
+ Em muốn viết về ai hay một kỉ niệm hoặc về loài vật, loài cây nào?
+ Tình cảm, cảm xúc của em với đối tượng ấy như thế nào?
– Viết bài thơ:
+ Kể hoặc miêu tả hình ảnh của đối tượng, qua đó, thể hiện cảm xúc, tình cảm của em dành cho đối tượng.
+ Lựa chọn từ ngữ thích hợp để thể hiện đặc điểm của đối tượng. Hãy vận dụng các biện pháp tu từ như tương phản, so sánh, điệp cấu trúc,
+ Sắp xếp các từ ngữ trong dòng và trong khổ thơ theo quy định về số tiếng, vấn, nhịp của thơ bốn chữ, năm chữ.
– Kiểm tra và chỉnh sửa:
+ Đọc lại bài thơ đã viết
+ Bài thơ đã đảm bảo số tiếng, vần, nhịp của thơ bốn chữ, năm chữ chưa?
+ Bài thơ có tập trung thể hiện đối tượng mà em chọn viết và tình cảm của em với đối tượng đó không?
+ Có cần thay thể từ ngữ nào để bài thơ hay hơn không?
Trả lời:
Bài thơ bốn chữ về người thân:
Con ơi con hỡi
Con hãy ngủ ngoan
Cho mẹ ôm ấp
Giấc mộng bé con!
