Người thầy đầu tiên (Ai-ma-tốp) (Ngữ văn 8, Cánh Diều)
* Nội dung chính: Văn bản Người thầy đầu tiên ca ngợi người thầy Đuy-sen với những tâm huyết, sự tận tụy và tình cảm mà thầy dành cho học sinh của mình, đặc biệt là An-tư-nai. Thầy đã thay đổi cuộc đời cô bé, vun trồng ước mơ và hy vọng cho cô học trò.
1. Chuẩn bị
– Đọc trước đoạn trích Người thầy đầu tiên; tìm hiểu thêm thông tin về nhà văn Trin-ghi-dơ Ai-ma-tốp (Chyngyz Aitmatov).
Trả lời:
– Tác giả: Chingiz Aitmatov (1928-2008) là một nhà văn, nhà văn học và chính trị gia người Kyrgyzstan.
– Ông được biết đến là một trong những nhà văn hàng đầu của Kyrgyzstan và đã viết nhiều tác phẩm văn học có ảnh hưởng lớn tới văn hóa và xã hội Kyrgyzstan và nhiều nước khác trên thế giới.
2. Đọc hiểu
* Trả lời câu hỏi giữa bài:
Câu 1. Nguyên nhân nào khiến nhân vật “tôi” “lặng người đi vì kinh hãi”?
Trả lời:
– Nhân vật “tôi” “lặng người đi vì kinh hãi” là vì cô bé nhận ra điều mà thím cô muốn làm với cô.
Câu 2. Ý nghĩa của việc trồng hai cây phong là gì?
Trả lời:
– Vì nó gửi gắm ước mơ và hi vọng về một thế hệ trẻ sẽ làm thay đổi cho làng Ku-ku-rêu. Hai cây phong chính là hiện thân xúc động cho khoảng trời ấu thơ nghĩa tình, là nơi lưu giữ những kỉ niệm của bao thế học trò làng ku-ku-rêu bé nhỏ.
Câu 3. Tình cảnh của An-tư-nai sau khi bị bắt như thế nào?
Trả lời:
– Cô tỉnh lại vào ban đêm trong một cái lều vải. Bên cạnh túp lều là dòng suối, trong không gian văng vẳng tiếng nói chuyện của những người chăn cừu và đối diện cô là một bà lão đang ngồi yên.
Câu 4. Điều gì bất ngờ xảy ra ở đoạn này?
Trả lời:
– Thầy giáo Đuy-sen xuất hiện cùng hai viên cảnh sát.
Câu 5. Những lời nhân vật “tôi” thì thầm có ý nghĩa gì?
Trả lời:
– Nhân vật “tôi” muốn nghe theo lời thầy Đuy-sen, muốn quên hết đi những tủi nhục mà mình phải chịu những ngày bị bắt, muốn trở nên trong sạch, muốn bắt đầu lại một cuộc đời.
Câu 6. Phần (3) là những lời tâm sự của An-tư-nai vào thời điểm nào?
Trả lời:
– Đây là những lời tâm sự của An-tư-nai vào thời điểm khi đã trưởng thành.
* Trả lời câu hỏi cuối bài:
Câu 1 . Đoạn trích Người thầy đầu tiên kể về chuyện gì? Truyện được kể ở ngôi thứ mấy? Ngôi kể ấy có tác dụng như thế nào?
Trả lời:
– Văn bản Người thầy đầu tiên kể về thầy giáo Đuy-sen hết lòng vì học trò và cô học trò An-tư-nai thông minh lanh lợi. Qua đó người đọc thấy được tình cảm thầy trò cao quý và thiêng liêng.
– Truyện được kể ở ngôi kể thứ nhất làm cho người đọc nắm bắt tâm trạng nhân vật sâu sắc, sinh động, chân thật và gần gũi hơn.
→ Bộc bạch trực tiếp, chân thực cảm xúc nhân vật.
Câu 2, Tóm tắt nội dung chính của từng phần được đánh số trong văn bản. Nội dung phần (3) cho biết sự khác biệt gì về thời gian kể chuyện so với hai phần trước? Câu văn nào nói lên điều đó?
Trả lời:
Phần | Nội dung chính |
| Phần (1): | – Thầy Đuy-sen giúp đỡ An-tư-nai trước âm mưu của người thím, động viên cô lạc quan, tin tưởng vào tương lai tươi sáng khi cùng cô trồng hai cây phong. |
| Phần (2): | – Biến cố đau buồn vẫn xảy ra với An-tư-nai và thầy Đuy-sen đã trải qua nhiều khó khăn, vất vả để giải thoát cho cô. |
| Phần (3): | – Những suy nghĩ của An-tư-nai về con đường mòn mà thầy Đuy-sen đã đưa cô đi hôm ấy. |
– Nội dung phần (3) là những suy nghĩ của nhân vật An-tư-nai ở hiện tại nên có sự khác biệt về thời gian kể chuyện so với hai phần trước – vốn là hồi ức của nhân vật. Thời gian trong nội dung phần 3 là thời gian An-tư-nai đã trưởng thành.
Câu 3. Hãy dẫn ra một số câu văn thể hiện suy nghĩ, tình cảm và mong ước của thầy Đuy-sen khi trồng hai cây phong nhỏ.
Trả lời:
– Một số câu văn thể hiện suy nghĩ, tình cảm và mong ước của thầy Đuy-sen khi trồng hai cây phong nhỏ: “Rồi em sẽ thấy hai cây phong của chúng ta đẹp đến nhường nào! Chúng nó sẽ đứng trên ngọn đồi này, sát cánh nhau như hai anh em. Và mọi người sẽ luôn luôn nhìn thấy chúng và những người lành sẽ thấy lòng vui lên khi nhìn thấy chúng. Đến khi ấy cả cuộc sống cũng sẽ khác, An-tư-nai ạ. Tất cả những gì đẹp nhất đều hãy còn ở phía trước…”
Câu 4: Phân tích nhân vật thầy Đuy-sen trong đoạn trích Người thầy đầu tiên.
Trả lời:
Nhân vật thầy Đuy-sen trong đoạn trích là một người thầy:
– Yêu thương, quan tâm học trò.
– Có trách nhiệm với học trò của mình.
– Có niềm tin vào tương lai tươi sáng của học trò.
Câu 5. Thông qua cuộc đời nhân vật An-tư-nai, có thể nêu lên nhận xét gì về số phận của những người phụ nữ được nói tới trong câu chuyện?
Trả lời:
– Thông qua cuộc đời nhân vật An-tư-nai, có thể thấy số phận của những người phụ nữ được nói tới trong câu chuyện rất bất hạnh. Họ bị buộc phải nghe theo sắp xếp của người lớn mà không thể phản kháng. Họ bị buộc phải kết hôn từ rất sớm.
Câu 6: Chi tiết hoặc hình ảnh nào trong văn bản đã để lại trong em những ấn tượng sâu đậm? Hãy viết một đoạn văn (khoảng 8 – 10 dòng) ghi lại ấn tượng ấy.
Trả lời:
Chi tiết mà em ấn tượng nhất chính là khi thầy Đuy-sen sẵn sàng đứng ra bảo vệ cho học trò của mình. Điều này không chỉ cho thấy tình cảm chân quý mà thầy dành cho các nữ sinh mà nó còn thể hiện sự tiến bộ trong nhận thức của thầy. Trước hoàn cảnh xã hội đất nước Cư-rơ-gư-xtan lúc bấy giờ, phụ nữ không được coi trọng và việc để phụ nữ đi học lại càng không. Thầy Đuy-sen đã dũng cảm chống lại những suy nghĩ lạc hậu đó để bảo vệ học trò của mình. Chính sự dũng cảm ấy đã cứu rỗi cả một cuộc đời của cô bé An-tư-nai, nhờ có sự giúp đỡ của thầy mà sau này An-tư-nai đã trở thành một người có ích cho xã hội, khẳng định được vị thế của người phụ nữ.
