Thực hành Tiếng Việt:
Nói quá.
Câu 1. Chỉ ra và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ nói quá trong những câu tục ngữ sau:
a. Đêm tháng Năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng Mười chưa cười đã tối
b. Ngày vui ngắn chẳng tày gang
c. Thuận vợ thuận chồng tát bể đông cũng cạn
Trả lời:
a, Nói quá:
Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
→ Tác dụng: nhằm phóng đại mức độ, tính chất trong nội dung, nhấn mạnh tới sự đối lập về thời gian hai mùa trong năm. Khuyên chúng ta cần biết trân trọng thời gian, biết cách sắp xếp hợp lý những công việc của mình.
b, Nói quá: chẳng tày gang.
→ Tác dụng: nhấn mạnh được những điều may mắn thường trôi qua rất nhanh.
c, Nói quá: tát bể đông cũng cạn.
→ Tác dụng: nhấn mạnh được giá trị và ý nghĩa của sự đoàn kết, yêu thương của vợ chồng, khi đó thì làm bất cứ việc gì dù khó khăn cũng sẽ thành công.
Câu 2. Cho biết trong những câu sau, câu nào là nói quá, câu nào là nói khoác. Từ đó, nêu sự khác nhau giữa nói khoác và nói quá.
a. Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
(Ca dao)
b. Trời nóng quá, mồi hôi nhỏ xuống ướt sũng cả sàn nhà
c. Đời người có một gang tay
Ai hay ngủ ngày còn có nửa gang.
(Ca dao)
d. Bài văn này tôi chỉ làm vèo trong năm phút, thế mà vẫn biết được ba trang.
Trả lời:
– Nói quá: a, c
– Nói khoác: b, d
– Khác nhau:
+ Về bản chất:
- Nói khoác hoàn toàn bất chấp thực tế, không nói thành có, ví dụ: Trời nóng quá, mồ hôi nhỏ xuống ướt sũng cả sàn nhà. Thực tế, sàn nhà chẳng thể nào ướt sũng do mồ hôi của người đổ ra.
- Nói quá cũng là phóng đại, nhưng nó tác động đến tâm lý người đọc, người nghe theo cách khác. Nói về chuyện đổ mồ hôi, nhưng câu ca dao Mô hội thánh thót như mưa ruộng cày không khiến người đọc bắt bẻ: làm gì có chuyện mồ hôi đổ xuống ruộng cày như mưa. Ngược lại, nó cất lên tiếng nói đáng được cảm thông, dẫn dắt người đọc theo hướng thấu hiểu sự khó nhọc vô cùng của những người cày đồng giữa buổi trưa. Hiệu quả của biện pháp tu từ nói quá là như thế.
+ Về mục đích:
- Nói quá là biện pháp tu từ, được sử dụng rộng rãi trong giao tiếp cũng như trong văn học. Ở văn bản nghệ thuật, biện pháp tu từ này tác động mạnh đến người đọc, tạo được hiệu quả thẩm mĩ rõ rệt.
- Nói khoác có khi chỉ để khoe khoang bản thân một cách tầm thường, có khi nhằm thu hút sự chú ý của người nghe qua những câu chuyện mua vui, giải trí. Trong giao tiếp thông thường, người hay nói khoác dễ bị coi là thiếu tư cách.
Câu 3. Hãy đặt 4 câu, mỗi câu sử dụng một trong các cụm từ có biện pháp tu từ nói quá sau đây:
a. buồn nẫu ruột.
b. rụng rời chân tay.
c. cười vỡ bụng.
d. mệt đứt hơi.
Trả lời:
a, Khi biết điểm Văn tôi thấy Minh buồn đến nẫu ruột.
b, Đi bộ nhiều khoảng thời gian trong ngày nên tôi như đang rụng rời chân tay.
c, Câu chuyện mà Mai kể khiến chúng tôi cười đến vỡ bụng
d, Giải thích bài tập cho Hoa mà Minh mệt đến đứt hơi.
Xem thêm:
