»» Nội dung bài viết:
Đọc hiểu văn bản:
Cuộc chạm trán trên đại dương
(trích Hai vạn dặm dưới biển, Giuyn Véc-nơ)
* Nội dung chính: Văn bản trích từ chương 6 và chương 7 của tiểu thuyết khoa học viễn tưởng gồm 47 chương “Hai vạn dặm dưới đáy biển”. Nội dung tác phẩm kể về chuyến phiêu lưu dưới đáy đại dương của giáo sư Pi-e A-rôn-nác, chuyên gia nghiên cứu về tự nhiên và hai cộng sự của ông trên con tàu ngầm Nau-ti-luýt của thuyền trưởng Nê-mô, qua đó thể hiện khát vọng chinh phục đại dương, chinh phục khoa học, làm chủ thế giới bí ẩn của con người
Trước khi đọc.
Câu 1. Nếu là một nhà phát minh, em muốn chế tạo sản phẩm khoa học gì cho tương lai?
Trả lời:
– Cuộc cách mạnh công nghiệp trên thế giới ngày càng phát triển với những bước tiến vượt bậc. Có rất nhiều những phát minh để đời, có vai trò lớn đối với đời sống của con người đã ra đời. Tuy nhiên vẫn còn rất nhiều lĩnh vực, rất nhiều sản phẩm chưa được các nhà khoa học phát minh ra. Nếu em được làm một nhà khoa học vĩ đại, em luôn muốn mang đến cho thế giới những sản phẩm tốt và có ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của con người. Một trong số các sản phẩm trong dự kiến thì “Ổ khóa thông minh” chính là phát minh em muốn mang tới. Khóa thông minh có thể kết nối với điện thoại của com người. Một ứng dụng cho phép bạn khóa và mở khóa ngôi nhà của mình từ xa. Thậm chí, bạn có thể đặt lịch để khóa cửa vào những thời điểm nhất định.
Câu 2. Các nhà khoa học nhận định rằng sự sống đầu tiên trên Trái Đất nảy sinh từ đại dương. Nhận đinh đó gợi cho em những suy nghĩ gì?
Trả lời:
– Nhận định đó của những nhà khoa học đã cho em nhận thấy được sự sống đầu tiên trên Trái Đất là được xuất phát từ đại dương. Đại dương chính là khởi nguồn của sự sống, Trái Đất trước đây được chìm trong mực nước biển.
Đọc văn bản.
Câu 1. Con cá thiết kình này có gì khác thường?
Trả lời:
– Con cá thiết kình tắt phụt đèn, được bọc bằng thép.
Câu 2. Mũi lao đã đâm chúng vật gì?
Trả lời:
– Mũi lao được phi lên không trung, đâm trúng vào một vật kim loại.
Câu 3. Hình dung hình dáng bên ngoài của chiếc tàu ngầm.
Trả lời:
– Thân rắn như đá, không mềm như cá voi
– Cái lưng đen bóng nhẵn thín, phẳng lì, gõ xuống kêu boong boong, được ghép bằng thép lá.
Câu 4. Điều em dự đoán khi đọc phần (2) của văn bản có phù hợp với điều được các nhân vật khám phá ở đây không?
Trả lời:
– Phát hiện của các nhân vật khá nằm ngoài dự đoán của em, con cá có rất nhiều điều lạ lùng theo lời kể của nhân vật trong đoạn (2), thế nhưng tác giả đã đưa người đọc đến một sự đặc biệt về con cá kì lạ đó.
Sau khi đọc.
Câu 1. Đọc phần (1) của văn bản và nêu những chi tiết miêu tả hình dáng lạ lùng của con cá thiết kình.
Trả lời:
Những chi tiết miêu tả hình dáng lạ lùng của con cá thiết kình.
– Cá thiết kình này có thể phát ra ánh điện: “ánh điện của con cá thiết kình cũng phụt tắt”.
– “một vật dài màu đen nổi lên khỏi mặt nước độ một mét”.
– “Đuôi nó quẫy mạnh làm nước biển sủi bọt. Chưa ai thấy đuôi cá quẫy sóng mạnh như vậy bao giờ!”
– “Con cá lượn hình vòng cung, để lại phía sau một vệt sáng lấp lánh.”
– “[…] con cá không dài quá tám mươi mét. Chiều ngang hơi khó xác định, tôi có cảm tưởng rằng nó cân đối một cách lạ lùng về cả ba chiều.”
– “hai lỗ mũi nó vọt lên hai cột nước cao tới bốn mươi mét…cách thở của cá thiết kình”.
– “Thân nó rắn như đá, không mềm như cá voi”.
– […] cái lưng đen bóng, nơi tôi đang đứng nhẵn thín, phẳng lì chứ không có vảy”.
– “Gõ xuống, nó kêu boong boong, và lạ thay, nó được ghép lại bằng thép lá.”
→ Như vậy, con cá này rất to lớn, lạ và khó xác định.
Câu 2. Cuộc chạm trán trên đại dương dẫn ba nhân vật Pi-e A-rôn-nác, Công-xây và Nét Len vào cuộc phiêu lưu trong không gian nào? Lúc ấy, không gian này quen thuộc hay xa lạ với họ?
Trả lời:
– Cuộc chạm trán trên đại dương dẫn ba nhân vật: Pi-e A-rỗn-nác, Công-xây và Nét Len.
– Không gian: trong khoang chiếc tàu ngầm và sau đó là dưới đáy biển sâu.
– Lúc ấy, chiếc tàu ngầm tối tân và hiện đại được điều khiển hoàn toàn bằng điện năng khiến họ vô cùng kinh ngạc; bởi điện chưa phải là năng lượng chủ yếu của công nghiệp thời bấy giờ (những năm 60 của thế kỉ XIX).
Câu 3. Nhan đề Hai vạn dặm dưới biển đã thể hiện ước mơ gì của Giuyn Véc-nơ và những người cùng thời với ông? Ước mơ ấy ngày nay đã được hiện thực hóa như thế nào?
Trả lời:
– Nhan đề Hai vạn dặm dưới biển đã thể hiện được ước mơ đầy cao cả của Giuyn Véc-nơ và những người cùng thời với ông về sự chinh phục biển cả. Đối với Giuyn Véc-nơ thì việc chinh phục được những điều bí ẩn của biển cả dưới tận sâu chính là mơ ước lớn của ông cùng những người bạn cùng thời bấy giờ. Đây quả thật là một ước mơ đầy cao cả và vĩ đại của một con người dành cả tình yêu cho biển cả và sự thám hiểm, khám phá.
– Ngày nay với sự phát triển của công nghệ thì việc khám phá dưới hai vạn dặm sâu lòng biển đã được thực hiện dễ dàng hơn. Có rất nhiều những thiết bị công nghệ được con người sử dụng để tìm ra sự tươi đẹp ẩn sâu đáy biển khơi. Đó có thể là lặn hoặc sự hỗ trợ của tàu thuyền,…..
Câu 4. Theo em, nhà văn đã sáng tạo ra hình ảnh chiếc tàu ngầm dựa trên cơ sở hiện thực nào?
Trả lời:
– Nhà văn đã sáng tạo ra hình ảnh chiếc tàu ngầm dựa trên cơ sở khoa học về công nghệ chế tạo tàu biển. Vào thời điểm Giuyn Véc-nơ cho ra đời tác phẩm Hai vạn dặm dưới biển, thế giới đã có tàu chạy dưới mặt nước nhưng vô cùng thô sơ (di chuyển chậm nhờ mái chèo), không hiện đại và tối tân như tàu ngầm Nau-ti-luýt (chạy bằng động cơ điện với vận tốc rất cao). Nhà văn đã sáng tạo ra hình ảnh chiếc tàu ngầm dựa vào khả năng liên tưởng và quan sát dựa trên cơ sở khoa học bởi khoa học chính là “cái lõi sự thực” của những câu chuyện viễn tưởng.
Câu 5. Nêu tác dụng của việc nhà văn đã để cho một nhà khoa học vào vai người kể chuyện ngôi thứ nhất.
Trả lời:
– Tác giả đã viết nên tác phẩm của mình khi để người kể trần thuật ở ngôi thứ nhất. Người kể chuyện lại là một nhà khoa học – vị giáo sư với ước mơ cao cả chinh phục biển cả. Nhà văn để cho một nhà khoa học kể lại câu chuyện ở ngôi thứ nhất là rất phù hợp. Đó là do sự tương đồng trong suy nghĩ, ước mơ của tác giả với nhân vật trần thuật. Nhân vật trần thuật là một nhà khoa học thì sẽ có những kiến thức chuyên ngành rõ ràng hơn, có thể truyền tải được những suy nghĩ, tình cảm của tác giả một cách chân thực hơn.
– Người kể chuyện ngôi thứ nhất đồng thời là vị giáo sư, trực tiếp xuất hiện và tham gia vào diễn biến cốt truyện, vì thế câu chuyện về chiếc tàu ngầm tối tân được kể lại mang tính khoa học cao. Những kiến thức hay lập luận của nhân vật người kể chuyện về các vấn đề kĩ thuật, công nghệ và đại dương vừa đảm bảo tính chính xác và tuân theo lô-gíc khoa học, vừa đảm bảo sức hấp dẫn nhờ trí tưởng tượng phong phú của nhà văn.
– Nếu để Nét-len hay Công-xây đảm nhiệm chức năng người kể chuyện thì câu chuyện sẽ thiếu đi sức hấp dẫn của những kiến thức uyên bác về kĩ thuật và thế giới tự nhiên qua điểm nhìn của một nhà khoa học.
Câu 6. Liệt kê những câu văn thể hiện tư duy lô-gic đặc trưng của truyện khoa học viễn tưởng trong đoạn kể lại những phán đoán của nhân vật giáo sư Pi-e A-rôn-nác – người kể chuyện – về chiếc tàu ngầm.
Trả lời:
Những câu văn thể hiện tư duy lo-gic theo đặc trưng của truyện khoa học viễn tưởng:
– Khả năng suy nghĩ của tôi bỗng trở lại ngay, trí nhớ được hồi phục
– Nếu vậy thì tôi phải xếp quái vật này vào loại bò sát như rùa hay cá sấu.
– Cái mà người ta vẫn tưởng là động vật, là quái vật, là hiện tượng kì lạ của thiên nhiên, cái đã làm cho cả thế giới bác học bế tắc đã kích động óc tưởng tượng của các thủy thủ…
– Nhưng nếu đó là cái mai bằng xương của loài động vật thời cổ đại thì sao?
Câu 7. Đề tài của tác phẩm Hai vạn dặm dưới biển là gì? Hiện nay, đề tài đó có còn nhận được sự quan tâm đặc biệt của chúng ta nữa hay không? Vì sao?
Trả lời:
– Chủ đề: phát kiến khoa học công nghệ trong tương lai
– Ngày nay, chúng ta không ngạc nhiên về tàu ngầm nữa, nhưng nghiên cứu để tối tân hóa tàu ngầm vẫn là một trong những mối quan tâm hàng đầu của các quốc gia sở hữu đường bờ biểu dài trên thế giới.
→ Tác phẩm Hai vạn dặm dưới biển viết về đề tài phát kiến khoa học công nghệ trong tương lai, một trong những đề tài của truyện khoa học viễn tưởng. Ở thời điểm tác phẩm ra đời, tàu ngầm Nau-ti-luýt là một ý tưởng không tưởng. Chiếc tàu ngầm tối tân và hiện đại đã thực hiện chuyến thám hiểm kì thủ dưới đáy biển sâu. Đề tài về phát kiến khoa học công nghệ trong tương lai luôn được các nhà văn viết truyện khoa học viễn tưởng quan tâm, dù bất cứ thời đại nào. Bạn đọc yêu thích thể loại này cũng say mê những câu chuyện về ý tưởng công nghệ mới. Ngày nay, chúng ta không ngạc nhiên về tàu ngầm nữa, nhưng nghiên cứu để tải tàn hoả tàu ngắm văn là một trong những mối quan tâm hàng đầu của các quốc gia sở hữu đường bờ biển dài trên thế giới. Bên cạnh đó, các nhà khoa học vẫn tiếp tục tìm tôi để chế tạo ra những thiết bị ngấm có thể lặn dưới biển ở độ sâu hàng nghìn mét nhằm phục vụ cho công cuộc khám phá thế giới dưới đáy đại dương đầy bí ẩn.
Câu 8. Theo em, con người cần làm gì để vừa chinh phục đại dương vừa không làm ảnh hưởng đến môi trường biển?
Trả lời:
– Việc chinh phục đại dương là một việc làm đầy ý nghĩa, con người có thể khám phá ra rất nhiều những điều kì điệu đến từ thế giới dưới mặt nước. Tuy nhiên, vấn đề mà con người cần quan tâm khi khám phá biển cả đó chính là làm thế nào để vừa khám phá được đại dương mà không gây ảnh hưởng đến môi trường. Một số những việc làm như sau:
– Khám phá không đồng nghĩa với phá hủy, khi con người xuống đại dương để tìm kiếm thì không được làm hại đến các sinh vật dưới biển
– Không vất những đồ rác xuống biển khi đang trong quá trình làm việc
– Không sử dụng những chất độc hại để thực hiện mục đích.
→ Cùng chung tay bảo vệ môi trường Trái Đất nói chung, môi trường biển nói riêng ngay từ những việc nhỏ bé nhất hằng ngày như không dùng chai nhựa sử dụng một lần và túi ni lông. Trong tình hình chủ quyền biển đảo đang được đặt lên hàng đầu như hiện nay, nhận thức được vai trò của kinh tế biển và an ninh hàng hải. Bên cạnh việc phát triển lực lượng hải quân trên mặt biển và lực lượng kiểm ngư vững mạnh, tối tân hoá tàu ngầm cũng là một trong những mối quan tâm hàng đầu của Chính phủ Việt Nam nhằm bảo vệ môi trường biển khỏi các hoạt động gây mất an ninh hàng hải và chủ quyền biển đảo.
Viết kết nối với đọc.
Viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) kể tiếp (theo tưởng tượng của em) về sự kiện diễn ra sau tình huống nhân vật “tôi”, Công-xây và Nét Len bị kéo vào bên trong con tàu ngầm.
Bài làm 1:
Tôi, Công – xây và Nét Len đã bị cuốn vào sâu bên trong chiếc tàu điện ngầm – con cá kình kì lạ mà chúng tôi đã khám phá. Chao ôi, hiện lên trước mắt tôi là hình ảnh của một con tàu khang trang với đầy đủ trang thiết bị cho sự sống. Nơi đây đã thu hút sự chú ý của tôi vì độ tiện nghi của nó, dường như con tàu như một ngôi nhà thu nhỏ trong lòng đại dương, màu sắc thì tươi sáng, trang thiết bị đầy đủ, hiện đại. Nó khác hẳn với cái vẻ ngoài đen đen, xấu xí của nó khi mới hiện lên trên mặt nước. Hình ảnh của con tàu mãi in đậm trong kí ức của tôi.
Bài làm 2:
Cuộc bắt cóc diễn ra trong nháy mắt. Chúng tôi chưa kịp hoàn hồn. Tôi không biết Công-xây và Nét Len cảm thấy thế nào, nhưng tôi thì sởn gai ốc trong cái nhà tù này. Tôi suy nghĩ, không biết những kẻ trong tàu này là ai? Bọn chúng có phải đám phỉ kiểu mới, tung hoành ngoài biển mới nổi gần đây hay không. Đang đắm chìm trong dòng suy nghĩ, thì có tiếng then cửa lách cách, cánh cửa mở ra, hai người bước vào. Một người lực lưỡng, vai rộng, đầu to với bộ tóc đen rối bù, còn một người trông có vẻ lanh lợi với cặp ria mép và đôi mắt sắc sảo. Chúng tiến lại gần chúng tôi, và nói một thứ ngôn ngữ kỳ lạ mà tôi không hề biết.
