Thuyết minh về Nguyễn Du và Truyện Kiều.
- Mở bài:
Nguyễn Du là thiên tài văn học, danh nhân văn hóa thê giới, nhà nhân đạo chủ nghĩa, có đóng góp to lớn đối với nền văn học nước nhà. Với kiệt tác văn học Truyện Kiều, Nguyễn Du đã mở ra một kỉ nguyên mới của tiếng nói dân tộc, khẳng định mạnh mẽ sức sống của tiếng Việt và khả năng biểu đạt của thể thơ lục bát.
- Thân bài:
1. Cuộc đời Nguyễn Du.
Nguyễn Du (1765-1820) tên chữ là Tố Như, hiệu là Thanh Hiên, người làng Tiên Điền, huyện Nghi Xuân (Nghệ Tĩnh).
Cha ông là Nguyễn Nghiễm (1708-1775), từng làm đến chức tể tướng triều đình. Mẹ ông là bà Trần Thị Tần (1740-1778), quê Bắc Ninh, vốn là người hát hay, thuộc nhiều làn diệu dân ca. Nguyễn Du may mắn được tiếp nhận truyền thống văn hóa của nhiều vùng quê khác nhau.
Thời thơ ấu và niên thiếu, Nguyễn Du sống tại Thăng Long. Gia đình ông lúc này hết sức cao sang quyền quý. Ông thường theo cha vào cung, học tập và vui chơi cùng công chúa, hoàng tử và các công nương, quý tử của các đại thần.
Năm 10 tuổi mồ côi cha, 13 tuổi mất mẹ, Nguyễn Du đến sống nhờ ở nhà người anh cùng cha khác mẹ là Nguyễn Khản (1734-1786). Nguyễn Khản từng làm quan tới chức Tham tụng, sau lên đến chức thượng thư. Trong thời gian này, Nguyễn Du có điều kiện dùi mài kinh sử và hiểu biết nhiều về đời sống phong lưu, xa hoa của giới quý tộc phong kiến. Tuy mồ côi cha mẹ nhưng lúc này cuộc sống của Nguyễn Du vẫn còn sung túc.
Năm 1783, Nguyễn Du thi Hương đỗ Tam trường và tập ấm nhận một chức quan võ nhỏ ở Thái Nguyên. Năm 1789, khởi nghĩa Tây Sơn nổ ra, Nguyễn Du bị bắt rồi được thả. Ông lẩn trốn về quê vơi ở Thái Bình. Nguyễn Du rơi vào cuộc sống đầy khó khăn, gian khổ hơn 10 năm.
Sau khi nhà Tây Sơn bị diệt, triều Nguyễn phục hưng, năm 1802, Nguyễn Du miễn cưỡng ra làm quan triều Nguyễn, hoạn lộ khá thuận lợi. Dù chưa hài lòng với chính sách của nhà Nguyễn nhưng Nguyễn Du cũng đem ết tài năng và sức lực ra giúp dân giúp nước. Bởi thế, ông được nhân dân yêu mến, triều đình tin tưởng. Từ Tri huyện tại huyện Phù Dung (nay thuộc Khoái Châu, Hưng Yên) đối sang Tri phủ Thường Tín (nay thuộc Hà Tây). Từ 1805 – 1809 làm Đông Các điện học sĩ. Năm 1809 lên Cai bạ dinh Quảng Bình. Năm 1813 vào làm cần Chánh điện học sĩ và giữ chức Chánh sứ đi Trung Quốc. Năm 1820, được cử làm Chánh sứ đi Trung Quốc lần thứ hai nhưng chưa kịp lên đường thì đã mất.
Năm 1965, Hội đồng Hòa bình thế giới đã công nhận Nguyễn Du là danh nhân văn hóa thế giới và quyết định kỉ niệm trọng thể 200 năm năm sinh Nguyễn Du.
Sinh ra trong một thời đại đầy biến động, triều đại thay đổi, xã hội loạn lạc khiến cho cuộc đời của Nguyễn Du ngập chìm trong phong ba bão táp. Tuổi thơ sung túc chưa được bao lâu đã phải bước chân vào biển khổ. Hết làm quan rồi đến lưu lạc khắp nơi. Sau trở lại làm quan nhưng không đắc chí, miễn cưỡng mà làm cho tròn phận sự. Thấu hiểu lẽ đời, Nguyễn Du dành tất cả trang viết cho những số phận đầy bi kịch đau thương. Tiếng thơ của Nguyễn Du vì thế mà mãi với đời đời.
2. Sự nghiệp văn học đồ sộ của Nguyễn Du.
Nguyễn Du là một thiên tài văn học, mọt một Nho xuất chúng. Ông sáng tác liên tục trong suốt cuộc đời, trên nhiều thể loại, phân làm hai lĩnh vực: tác phẩm chữ Hán và tác phẩm chữ Nôm.
Sáng tác bằng chữ Hán có 243 bài gồm các tập: Thanh Hiên thi tập, Nam trung tạp ngâm, Bắc hành tạp lục,…
Sáng tác bằng chữ Nôm gồm có Văn chiêu hồn và Đoạn trường tân thanh (còn gọi là Truyện Kiều). Truyện Kiều là kiệt tác văn học, kết tinh giá trị hiện thực, giá trị nhân đạo và thành tựu nghệ thuật tiêu biểu của văn học dân tộc.
Có thể khẳng định, sau Nguyễn Trãi, Nguyễn Du là người đã ưu ái dành tình cảm lớn cho tiếng Việt ta và đạt được nhiều thành tựu rực rỡ nhất. Bên cạnh các tác phẩm chữ Hán, Nguyễn Du có một số lượng lớn các tác phẩm chữ Nôm. Đặc biệt, ông thành công hơn với văn học chữ Nôm. Giá trị bất hủ của Truyện Kiều khẳng định sức sống của chữ Nôm trong nhiệm vụ biểu đạt tinh tế, đầy đủ và trọn vẹn tư tưởng, tình cảm và đời sống của con người Việt Nam ta.
- Kết bài:
Nguyễn Du là nhà thơ nhân đạo chủ nghĩa tiêu biểu của văn học Việt Nam trung đại. Ông có đóng góp to lớn với văn học dân tộc về nhiều phương diện nội dung và nghệ thuật, xứng đáng được ca tụng là thiên tài văn học, nhà văn hoá xuất chúng.
