Nội dung bài viết:
Đọc hiểu văn bản:
NẾU CẬU MUỐN CÓ MỘT NGƯỜI BẠN
(trích Hoàng tử bé của Ăng-toan đơ Xanh-tơ Ê-xu-pê-ri)
I. Kiến thức văn bản.
1. Tác giả Ăng-toan đơ Xanh-tơ Ê-xu-pê-ri
– Ăng-toan đơ Xanh-tơ Ê-xu-pê-ri (1900 – 1944), là một nhà văn lớn của Pháp.
– Các đề tài của ông lấy đề tài, cảm hứng từ những chuyến bay và cuộc sống của người phi công.
– Ngòi bút đậm chất trữ tình, trong trẻo, giàu cảm hứng lãng mạn.
– Tác phẩm chính: Hoàng tử bé, Bay đêm, Cõi người ta, Phi công thời chiến,…
2. Tác phẩm.
– Xuất xứ: Trích chương XXI, Hoàng tử bé.
– Phương thức biểu đạt : Tự sự.
– Người kể chuyện : Ngôi thứ nhất (là nhân vật “tôi” – viên phi công gặp nạn trên sa mạc) nhưng trong đoạn trích “Nếu cậu muốn có một người bạn” lại không xuất hiện khiến câu chuyện như được kể bằng ngôi thứ ba.
– Bố cục 3 phần:
+ Phần 1: Từ đầu đến “tiếng gió trên đồng lúa mì” : Hoàng tử bé gặp gỡ và làm quen với cáo.
+ Phần 2: Tiếp theo đến “bạn ấy trở thành duy nhất trên đời”: Hoàng tử bé và cáo kết bạn, cảm hóa nhau.
+ Phần 3: Đoạn còn lại: Hoàng tử bé và cáo chia tay nhau.
– Giá trị nội dung: Nếu cậu muốn có một người bạn là đoạn trích nói lên ý nghĩa và cách thức chân chính để nhìn nhận một tình bạn. Câu chuyện xoanh quanh hoàng tử bé và con cáo cùng định nghĩa về “cảm hóa”. Từ đó nêu ra những bài học cuộc đời cho độc giả.
– Giá trị nghệ thuật:
+ Tác giả đã nhân cách hóa thành công nhân vật con cáo phù hợp với thể loại truyện đồng thoại.
+ Sử dụng ngôi kể thứ nhất chân thực.
+ Nhiều ẩn dụ tinh tế.
+ Lối kể gần gũi, hấp dẫn.
II. Đọc hiểu văn bản.
1. Nhân vật hoàng tử bé.
– Xuất thân: Đến từ một hành tinh khác. Một hành tinh không có thợ săn, không có gà… → Cậu cô đơn vì đến một nơi xa lạ, phải xa nhà, xa bạn bè.
– Mục đích xuất hiện tại Trái Đất: Đi tìm con người, tìm bạn bè → Tìm những bản thể giống mình, tìm tình bạn đích thực.
– Cậu phát hiện ra bông hồng cậu trân quý ở quê hương lại rất tầm thường ở Trái Đất. Cậu nằm dài trên cỏ và khóc → Hoàng tử bé buồn bã, thất vọng vì phát hiện những gì mình trân quý ở quê hương (cụ thể ở đây chính là bông hồng) lại rất tầm thường ở Trái Đất.
– Những lời chào đầu tiên của hoàng tử bé với cáo:
+ “Xin chào”; “Bạn dễ thương quá…” → Thái độ lịch sự, thân thiện và chân thành của hoàng tử bé đối với người bạn xa lạ lần đầu gặp gỡ.
+ “Lại đây chơi với mình đi… Mình buồn quá” → Thể hiện rằng hoàng tử bé đang muốn được kết bạn, muốn được sẻ chia và thấu hiểu.
– Cuộc đối thoại với cáo:
+ Hoàng tử bé lặp lại nhiều lần câu hỏi “cảm hóa nghĩa là gì” → Thể hiện rằng hoàng tử bé tò mò, ham học hỏi về những điều chưa biết (và bạn cáo đã sẵn sàng chia sẻ những điều đó cho hoàng tử bé).
+ Hoàng tử bé tâm sự với cáo: “Có một bông hoa… mình nghĩ là nó đã cảm hóa mình…” → Hoàng tử bé là người biết lắng nghe người khác và đồng thời cũng sẵn sàng chia sẻ những cảm xúc của mình cho người khác nghe.
→ Đây chính là một trong những yếu tố góp phần hình thành nên tình bạn giữa hoàng tử bé và cáo.
– Hành trình cảm hóa cáo:
+ Lý do hoàng tử bé đồng ý cảm hóa cáo là bởi những lời chia sẻ của cáo khiến hoàng tử bé cảm thấy đồng cảm và thương bạn. Bên cạnh đó, hoàng tử bé cũng tò mò, muốn khám phá tình bạn là như thế nào? → Hoàng tử bé chân thành và kiên nhẫn để xây dựng một tình bạn đẹp với cáo.
+ Gặp lại vườn hoa hồng: thái độ của hoàng tử bé đã thay đổi: Không còn buồn bã, thất vọng như trước kia. Mọi băn khoăn, đau khổ đã được hóa giải → Hoàng tử bé hiểu được ý nghĩa lớn lao của tình bạn. Tình bạn tạo nên ý nghĩa cho bản thân, cuộc sống, cho vạn vật thế gian.
– Hoàng tử bé khi phải chia tay cáo:
+ Động viên cáo: “Mình không muốn làm bạn đau lòng chút nào” → Hoàng tử bé an ủi, động viên cáo nhưng chính cậu cũng vô cùng buồn bã, nuối tiếc.
+ Lặp lại 3 bí mật mà cáo chia sẻ với cậu một cách đầy trân trọng:
- “Điều cốt lõi vô hình trong mắt trần”.
- “Chính thời gian mà mình bỏ ra cho bông hồng của mình”.
- “Mình có trách nhiệm với bông hồng của mình”.
→ Hoàng tử bé lặp lại như vậy để khắc ghi vào lòng những ý nghĩa thiêng liêng, những chân lý giản dị mà sâu sắc của tình bạn.
* Nhận xét về hoàng tử bé:
– Là cậu bé có tâm hồn trong sáng vô ngần và lòng nhân ái bao la.
– Là người rất chân thành, cởi mở, khao khát tình thân, tình bạn.
2. Nhân vật Cáo.
– Xuất thân: Ở Trái đất.
– Mục đích: Muốn được hoàng tử bé “cảm hóa”.
– Tâm trạng hiện tại:
+ Suy nghĩ về con người: phiền toái (có súng và đi săn), việc được nhất là nuôi gà → Con người vừa đem lại lợi ích vừa là mối đe dọa với cáo.
+ Thấy trên thế giới có đủ thứ chuyện.
+ Buồn, “thở dài” khi “chẳng có gì là hoàn hảo”.
+ Chán nản vì cuộc sống đơn điệu: Cáo săn gà, người săn cáo. Mọi con gà giống nhau, mọi con người giống nhau, không ai “cảm hóa” cáo.
→ Mong cầu được “cảm hóa”: “Bạn làm ơn… cảm hóa mình đi!”.
– Sau khi đã được “cảm hóa”:
+ Buồn bã, khóc khi phải rời xa một người bạn: “Mình sẽ khóc mất”, “Mình được chứ bởi vì còn có màu lúa mì” → Từ một vật không có ý nghĩa gì nay lại có ý nghĩa.
+ Nhắc nhở hoàng tử bé phải chú trọng vào tình cảm để cảm nhận, phải có trách nhiệm → Con cáo được nhân cách hóa như một con người, người bạn.
→ Ý nghĩa: Hình ảnh con người đi kiếm tìm ý nghĩa tình bạn.
3. So sánh 2 nhân vật Hoàng tử bé và Cáo
– Sự khác biệt:
Đây là 2 nhân vật không đồng loại.
+ Cáo: con vật sống trên Trái Đất
+ Hoàng tử bé: con người, đến từ hành tinh khác.
– Sự tương đồng:
+ Đều tha thiết có được tình bạn chân thành.
+ Đều có trách nhiệm và trân trọng tình bạn.
+ Đều cô đơn và cần được sẻ chia, thấu hiểu.
→ Dù đến từ hai miền đất xa lạ thì cáo và hoàng tử bé vẫn có những điểm chung. Và chính những điểm chung đó là nền tảng để họ chia sẻ, thấu hiểu và xây dựng một tình bạn đẹp.
4. Chủ đề tư tưởng của văn bản.
– Ý nghĩa lớn lao của tình bạn: Tình bạn giúp ta tìm thấy ý nghĩa bản thân, tạo ra sự gắn kết giữa ta và thế giới xung quanh, làm cuộc sống của ta thêm tươi sáng, sinh động và hạnh phúc.
– Làm thế nào để kết bạn: Ta phải sống chân thành, cởi mở, sẵn sàng sẻ chia với bạn bè. Cố gắng kiên nhẫn để thấu hiểu nhau, ta hiểu bạn và để bạn hiểu mình. Và cuối cùng là cần phải tin tưởng lẫn nhau.
5. Bài học rút ra từ câu chuyện.
– Bài học về cách kết bạn cần thân thiện, kiên nhẫn, dành thời gian để cảm hoá nhau; về ý nghĩa của tình bạn: mang đến cho con người niềm vui, hạnh phúc, khiến cho cuộc sống trở nên phong phú, đẹp đẽ hơn.
– Bài học về cách nhìn nhận, đánh giá và trách nhiệm đối với bạn bè: Con người cần biết nhìn nhận, biết lắng nghe, biết đánh giá mọi thứ bằng tình yêu và sự tin tưởng, thấu hiểu. Chỉ khi nhìn bằng trái tim, con người mới nhận ra và biết trân trọng, gìn giữ những điều đẹp đẽ, quý giá… Đó cũng là bí mật của tình yêu làm nên sự kết nối giữa con người với con người, con người với vạn vật.
– Tình bạn là vô cùng quan trọng đối với mỗi người. Để xây dựng được tình bạn đẹp cần rất nhiều yếu tố và điều kiện. Tình bạn cần sự kiên nhẫn, gần gũi và thấu hiểu, dành thời gian cho nhau, tình cảm thực sự chân thành từ trái tim, cần có trách nhiệm với tình bạn…
III. Tổng kết.
– Nếu cậu muốn có một người bạn kể về cuộc gặp gỡ bất ngờ giữa hoàng tử bé và một con cáo trên Trái Đất. Cuộc gặp gỡ này đã mang đến cho cả hai những món quà quý giá. Qua đó giúp ta cảm nhận được ý nghĩa của tình bạn, có ý thức về trách nhiệm với bạn bè, với những gì mình gắn bó, yêu thương.
