Giáo án Bài 10: Lắng nghe trái tim mình (Ngữ văn 7, Chân trời sáng tạo)

MÃ HÓA

– Hợp tác khi trao đổi, thảo luận về vấn đề giáo viên đưa ra.

– Có thái độ yêu mến, trân trọng nền văn học Việt Nam, trong đó có thơ tự do.

– Luôn có ý thức giữ gìn, phát huy những giá trị lớn lao của văn học dân tộc.

– Nắm được đề tài, chủ đề của bài thơ.

– Tìm được những tù ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm của em bé với mẹ và mẹ với con.

– Vận dụng hiểu biết về nội dung bài thơ để phân tích, cảm nhận nội dung, nghệ thuật có trong bài.

– Trình bày cảm nhận của bản thân về giá trị trân quý tình cảm gia đình trìu mến, yêu thương.

– Đàm thoại, gợi mở.

– Do GV đánh giá.

– Nghe (mức độ 1)

– Giao tiếp, hợp tác.

– Giải quyết vấn đề.

II. Đọc hiểu văn bản.

– Đợi mẹ

– Đánh giá qua quan sát thái độ của HS khi thảo luận do GV đánh giá

– Giải quyết vấn đề.

– Đánh giá qua quan sát thái độ của HS khi thảo luận do GV đánh giá

– Viết (mức độ 1).

– Viết (mức độ 2).

– Giải quyết vấn đề.

– Đánh giá qua quan sát thái độ của HS khi thảo luận do GV đánh giá.

– GV và HS đánh giá

– Những hình ảnh trên gợi cho em liên tưởng đến điều gì? Vì sao em lại liên tưởng đến điều ấy?

– Chia sẻ với các bạn trong lớp về một sự việc tương tự mà em đã trải qua hoặc chứng kiến. Suy nghĩ và cảm xúc của em khi tari qua hoặc chứng kiến sự việc ấy là gì?

– Lắng nghe trái tim mình?

– Báo cáo, thảo luận:

2-3 HS trả lời, các HS khác lắng nghe, bổ sung (nếu có).

– HS đọc Tri thức đọc hiểu trong SGK và tái hiện lại kiến thức trong phần đó.

Bước 2. HS trình bày cá nhân.

Bước 3. Đánh giá kết quả.

Bước 4. Chuẩn kiến thức.

 – GV lấy VD và chiếu lên cho HS dễ quan sát.

– Được sáng tác để bộc lộ tình cảm, cảm xúc của nhà thơ trước khoảnh khắc của đời sống.

– Đọc thơ trước hết là tìm hiểu, lắng nghe, chia sẻ những tình cảm, cảm xúc ấy qua ngôn ngữ thơ.

2. Ngôn ngữ thơ:

Có khả năng truyền cảm, lan tỏa tình cảm, cảm xúc nhờ tổ chức một cảm xúc đặc biệt, độc đáo thể hiện qua cách dùng từ ngữ, hình ảnh, vần, nhịp các biện pháp tu từ.

– Bước 1.GV hướng dẫn cách đọc: Đọc rõ ràng, rành mạch, biểu cảm…

– Bước 2. HS đọc.

– Bước 3. Nhận xét cách đọc của HS.

HĐ2. Trải nghiệm cùng văn bản.

a. Tình cảm của em bé với mẹ.

* Bước 1: GV cho HS nghe lại bài hát trên (GV mở cho HS quan sát trực tiếp).

Sau đó giao nhiệm vụ:

+ Em hình dung thấy điều gì khi đọc bài thơ này?

+ Xác định cách gieo vần và ngắt nhịp của bài thơ? Em có nhận xét gì về cách gieo vần và ngắt nhịp ấy?

– GV có thể mở rộng thêm: Tình cảm gia đình ở những người thân thể hiện ở nhiều khía cạnh.

+ Tìm và nêu tác dụng những từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ thể hiện tâm trạng đợi mẹ của em bé?

+ Bài thơ thể hiện tình cảm cảm xúc gì về hình ảnh “Mẹ đã bế em vào nhà nỗi đợi vẫn nằm mơ”

* Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ.

* Bước 3: Báo cáo-Đánh giá sản phẩm.

* Bước 4: Kết luận nhận định

b.Tâm trạng của tác giả.

* Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

+ Theo em tác giả muốn gửi gắm thông điệp gì qua bài thơ trên?

+ Qua đó em đánh giá như thế nào về tình cảm gia đình?

* Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ.

* Bước 3: Báo cáo-Đánh giá sản phẩm.

* Bước 4: Kết luận nhận định.

2. Trải nghiệm cùng văn bản.

a. Tình cảm của em bé với mẹ.

– Đợi mẹ: ngồi đợi mẹ mỏi mòn.

– Từ ngữ, hình ảnh: ngồi nhìn, lẫn, trông chờ,..; vầng trăng non, mẹ bế vào nhà… àNhân hóa

– Hình tượng độc đáo, thi vị làm rõ tình yêu mẹ của bé (chờ mẹ đến ngủ quên ngoài đầu hè) cũng như tình yêu bé của mẹ (âu yếm, thương yêu)

b.Tâm trạng của tác giả.

Tình cảm của con với mẹ, mẹ với con là 1 trong những tình cảm thiêng liêng, trân quý nhất của con người

Tác giả bày tỏ sự yêu thương, gắn kết với người thân.

* Bước 1: GV giao nhiệm vụ: Trình bày giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản?

* Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ.

* Bước 3: Báo cáo-Đánh giá sản phẩm.

* Bước 4: Kết luận nhận định.

– Thể thơ tự do.

– Những hình ảnh giàu sức biểu cảm.

– Sử dụng thành công các biện pháp tư từ để làm nổi bật vẻ đẹp tình cảm gia đình.

2. Nội dung.

– Ca ngợi vẻ đẹp tình mẫu tử

– Tự hào về truyền thống tốt đẹp về tình cảm gia đình ở nhiều khía cạnh.

+ HS suy nghĩ, trả lời

+ Gv quan sát, hỗ trợ

– Báo cáo, thảo luận:

+ Hs trả lời

+ Hs khác lắng nghe, bổ sung

– Nhân hóa.

– HS tiếp nhận nhiệm vụ.

+ HS suy nghĩ, trả lời

+ Gv quan sát, hỗ trợ

– Báo cáo, thảo luận:

+ Hs trả lời

+ Hs khác lắng nghe, bổ sung.

– Hs vẽ, viết đoạn văn đúng hình thức, dung lượng

– Nêu được cảm xúc thật của bản thân đối với nguoif thân

– GV yêu cầu học sinh chia sẻ:

+ Hình ảnh những chú cún, chú mèo… thân thiện dễ thương trong thực tế hay trong những câu chuyện, những bộ phim ..ít nhiều hẳn đã trở thành một phần trong kí ức tuổi thơ của em. Hãy chia sẻ về tình cảm của bản thân về một trong số những thú cưng ấy?

-Từ khi biết thuần hóa các loài vật để nuôi trong nhà, con người đã có tình yêu mến các loài vật. Đặc biệt là các loài vật gần gũi với con người như chó, mèo, trâu, bò, chim chóc,… Các loài vật nuôi đóng vai trò rất lớn trong đời sống lao động và tình cảm của con người. Thế nhưng, ngày nay, khi đời sống phát triển, con người ngày càng phai nhạt tình yêu thương đối với chúng. Phải chăng, chúng ta ngày càng mất dần đi tình yêu thương loài vật nuôi? Theo các em chúng ta cần có những hành động và suy nghĩ gì về động vật trong cuộc sống hiện nay?

– GV hướng dẫn HS cách đọc và yêu cầu HS ngừng khoảng 1 phút sau khi đọc khổ 3 và câu thơ thứ 5 thuộc khổ 5 của bài thơ để các em thực hiện hoạt động suy luận và tưởng tượng.

Cách đọc: giọng đọc rõ ràng, tình cảm, thích thú.

– Tên thật là Nguyễn Đức Ngọc, sinh 1943, quê Nghệ An

– Hồn thơ hồn hậu, tinh tế, đậm chất suy tư.

– Hình ảnh “một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi” là có một chú mèo đang say giấc nồng trên lồng ngực của nhân vật “tôi”.

– Nhân vật “tôi” đang hát những lời ru mềm mại để cho chú mèo yên giấc ngủ.

+ Em hình dung thế nào về hình ảnh “một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi”?

+ Theo em, nhân vật “tôi” ca hát về điều gì?

? Những dấu hiệu hình thức nào cho thấy “Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi là” là một bài thơ?

– Số tiếng mỗi dòng: linh hoạt (Thơ tự do)

– Bài thơ chia thành 5 khổ thơ, mỗi khổ thường có 4 dòng thơ. (riêng khổ thơ 5 có 6 dòng thơ).

– Chủ yếu gieo vần chân.

– Câu thơ ngắt nhịp nhịp nhàng.

– Ngôn ngữ thơ hàm súc.

– Chia lớp thành 4 nhóm, ghi kết quả vào phiếu học tập.

(Bảng 1)

? Trong bài thơ hình ảnh nào đã được nhắc lại tới hai lần?

– GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi 5 phút:

? Những từ ngữ nào trực tiếp thể hiện những cảm nhận, cảm xúc của nhân vật tôi khi có một chú mèo ngủ trên ngực mình?

? Sau khi trả lời được các câu hỏi em nhận ra nhân vật tôi đã dành tình cảm như thế nào cho chú mèo?

– Hình ảnh được nhắc lại tới hai lần: “trên ngực tôi một chú mèo nằm ngủ”.

– Nhữn từ ngữ thể hiện cảm xúc, mối quan hệ của nhân vật tôi dành cho chú mèo đang ngủ:

+ Nằm nghe nhịp nhàng thánh thót.

+ Trái tim tôi hòa nhịp trái tim mèo.

+ Trái tim tôi một phút bỗng mềm đi.

+ Lâng lâng hạnh phúc.

+ Được âu yếm, vuốt ve, đùm bọc.

+ Được âm thầm cất tiếng ca ru

– Tình cảm của nhân vật tôi (nhà thơ): Gắn bó, chở che, yêu thương đùm bọc và luôn cảm thấy hạnh phúc, vui sướng khi được bên cạnh chú mèo.

GV mời 1 – 2 nhóm nhận xét và bổ sung.

? Từ cách nhân vật tôi yêu mến, gắn bó và cảm thấy hạnh phúc khi được ở cạnh chú mèo trong bài thơ, em nhận ra được thông điệp nhắn gửi nào cho bản thân?

– Hãy biết yêu thương, chở che cho những loài vật nhỏ bé gần gũi quanh mình, biết yêu thương đồng loại

– Hãy để trái tim mình được rung cảm, được đập những nhịp đập yêu thương và lắng nghe những nhịp đập ấy để biết sống sâu, sống chậm, sống ý nghĩa hơn

GV gọi 1 – 2 HS nhận xét, bổ sung.

– Chia sẻ suy nghĩ của em cùng các bạn trong lớp về vấn đề bảo vệ động vật trong đời sống hiện nay? Em có những hành động cụ thể gì để thể hiện tình yêu thương và bảo vệ động vật của bản thân?

– Để bảo vệ các loài động vật bản thân em cần phải:
+ Không săn bắt, ngược đãi các loài động.
+ Báo cho cơ quan chức năng những hành động như săn bắt, buôn bán trái phép…động vật.
+ Tuyên truyền cho mọi người biết về vai trò của động vật trong đời sống.

* Chuyển giao nhiệm vụ hoạc tập.

NV 1: HS đọc bài theo kiểu phân vai.

NV 2: Tìm hiểu chung về tác giả, tác phẩm.

Phiếu bài tập:

* Thực hiện nhiệm vụHS đọc phân vai

– Vai nhà luyện kim đan
– Vai cậu bé chăn cừu
– Vai người kể chuyện
– Thực hiện trả lời câu

* Báo cáo, thảo luận:

– Hs nhận xét cách đọc bài của các vai.

– Báo cáo phiếu bài tập đã chuẩn bị ở nhà về tác giả và tác phẩm.

* Kết luận, nhận định:

– GV nhận xét cách đọc, khen ngợi các em đọc đúng vai và giọng điệu đúng.

– Nhận xét kết quả làm việc ở nhà của các nhóm.

– Kết luận dựa trên câu trả lời của HS.

Hoạt động 2: Suy ngẫm và phản hồi.

* Chuyển giao nhiệm vụ học tập.

GV Chuyển giao phiếu bài tập cho HS là những câu hỏi trong SGK.

* Thực hiện nhiệm vụ học tập.

Chia lớp thành 4 nhóm thảo luận.

– Nhóm 1,2 thực hiện trả lời câu số 1 và 3 (SGK tr104)

– Nhóm 3,4 thực hiện trả lời câu số 2 và 4.

(SGK tr 104)

* Báo cáo, thảo luận

HS trình bày kết quả thực hiện phiếu học tập. Dán bảng phụ lên bảng và đại diện các tổ nhóm lên trình bày và điều khiến lớp thảo luận.

* Kết luận, nhận định.

GV kết luận dựa trên kết quả thảo luận của học sinh.

Đối với câu 3,4 GV không kết luận đúng sai mà khuyến khích hs đưa ra những suy nghĩ của mình. GV chỉ đưa ra ví dụ cách hiểu của mình. Tôn trọng suy nghĩ cảm xúc của HS. Củng cố chủ đề Lắng nghe trái tim mình.

I. Trải nghiệm cùng văn bản.

1. Tác giả:

– Paulo Coelho  là tiểu thuyết gia nổi tiếng Brazil.

2. Tác phẩm Nhà giả kim:

– Nhà giả kim là tiểu thuyết nổi tiếng nhất của nhà văn Paulo Coelho. Tác phẩm đã được dịch ra 67 ngôn ngữ và bán ra tới 95 triệu bản trở thành một trong những cuốn sách bán chạy nhất mọi thời đại

– Là câu chuyện đầy ý nghĩa về cuộc hành trình đi tìm và chinh phục ước mơ, qua đó tác giả gửi gắm nhiều thông điệp ý nghĩa về cuộc đời.

Hoạt động 2: Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1: “Vì tim ở đâu thì kho báu ở đó”. “Vì chẳng bao giờ bắt trái tim im lặng được. Ngay cả khi cậu làm như không thèm nghe nó nói thì nó vẫn luôn ở trong con người cậu, nhắc đi nhắc lại những điều cậu nghĩ về cuộc đời và thế giới”.

Câu 2: Hiểu rõ trái tim mình, lắng nghe nó nói, hiểu rõ nó muốn gì, ước mơ gì thì sẽ biết cách ửng xử phù hợp.

Câu 3:

– Đồng tình.

Vì:  khi ta sống và nỗ lực theo những hoài bão, khát vọng thì cuộc sống sẽ vô cùng ý nghĩa, tràn đầy hạnh phúc cho dù có chông gai, hoặc có thất bại ta cũng học được bài học cho chính mình để tiếp tục cố gắng.

Câu 4:

Ví dụ:

– “Trái tim cậu ở đâu thì kho báu cậu tìm cũng ở đó.”

Khi “tìm thấy trái tim mình” ấy là lúc con người tìm thấy bản ngã, tìm thấy những mong muốn ẩn sâu thầm kín, tìm thấy chính con người mình, những gì ta tin và không tin, những gì ta cần và không cần, những gì ta thấy đúng đắn và cả những gì ta cho là sai trái, dở tệ. Nó sẽ dẫn đường, mở lối cho ta, để ta biết mình cần phải dũng cảm hơn, cần phải quyết tâm hơn, cũng quyết định cho ta một đường hướng, một lý tưởng để phấn đấu và vươn tới. Đó chính là kho báu mà vũ trụ ban tặng cho mỗi người.

– “Chưa từng có trái tim nào phải chịu đau khổ khi tìm cách thực hiện ước mơ”

Khi ta cố gắng thực hiện giấc mơ, mỗi một ngày đều chan hòa niềm vui, vì mỗi giờ qua đi đều sẽ đem ta lại gần kho tàng hơn; ta phát hiện trên đường nhiều điều mà ta không bao giờ được thấy nếu ta không can đảm. Khi ta sống và nỗ lực theo những hoài bão, khát vọng thì cuộc sống sẽ vô cùng ý nghĩa, tràn đầy hạnh phúc cho dù có chông gai.

– GV yêu cầu hs đọc khái niệm ngữ cảnh và ví dụ trong sách giáo khoa (trang 97).

– Gv trình chiếu ví dụ sau và yêu cầu HS trả lời “ người cha” trong trường hợp trên là chỉ ai?

Ví dụ:

1.Người cha luôn yêu thương con vô điều kiện.

2.Người cha mái tóc bạc

Đốt lửa cho anh nằm

( Đêm nay Bác không ngủ – Minh Huệ)

Vì sao em biết như vậy?

* Thực hiện nhiệm vụ học tập

– Hs đọc phần khái niệm ngữ cảnh và ví dụ trong sách giáo khoa (trang 97).

Sau đó GV trình chiếu lần lượt các ví dụ trong SGK yêu cầu HS gấp sách lại tìm nghĩa của từ.

* Báo cáo, thảo luận.       

HS trả lời cá nhân, HS khác nhận xét.

* Kết luận, nhận định.

GV dựa vào SGK và câu trả lời của HS đưa ra kết luận.

1. Khái niệm ngữ cảnh:

– Ngữ cảnh của một từ là những yếu tố ngôn ngữ hoặc phi ngôn ngữ xung quanh nó. Như vậy, ngữ cảnh có thể là một tình huống, một đoạn văn, một câu, một cụm từ và cũng có thể là một từ. Ngữ cảnh có vai trò quan trọng trong việc lựa chọn từ ngữ khi viết hoặc nói và hiểu nghĩa của từ khi đọc hoặc nghe.

Ví dụ:

(1)  Người cha chỉ người sinh ra ta.

(2)  Người cha chỉ Bác Hồ.

Vì căn cứ vào ngữ cảnh.

2. Nghĩa của từ trong ngữ cảnh.

Trong mỗi ngữ cảnh, từ thể hiện khả năng kết hợp với các yếu tố khác, qua đó bộ lộ một nghĩa xác định nào đó. Khi gặp một từ không biết nghĩa, có thể dựa vào ngữ cảnh để xác định nghĩa của từ.

Ví dụ 1 SGK:

– Khúc khuỷu: có nhiều đoạn gấp khúc ngắn, nối nhau liên tiếp rất nguy hiểm.

– Dựa vào ngữ cảnh “nhiều đoạn gấp khúc ngắn, nối nhau liên tiếp” trong câu văn trên để xác định nghĩa của từ

Ví dụ 2 SGK:

– Phát minh: Tìm ra cái có cống hiến cho khoa học và loài người.

– Dựa vào một số ví dụ cụ thể : “máy hơi nước, điện, tivi, máy vi tính.”

Ví dụ 3:

– Lửa: màu đỏ của hoa lựu.

Nghĩa của từ lửa trong ngữ cảnh trên sử dụng với nghĩa ẩn dụ không dùng theo nghĩa thông thường.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Một nỗi gì lâng lâng như hạnh phúc.

Được âu yếm, được vuốt ve, đùm bọc,

Được âm thầm cất tiếng ca ru.

(Anh Ngọc, Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi)

– Cần dựa vào từ ngữ trong ngữ cảnh.
– Cần phải lưu ý xem trong ngữ cảnh này, từ được dùng theo nghĩa thông thường hay dùng với nghĩa khác.

• Dựa vào các câu văn

“Người vị tha luôn vì người khác, biết nghĩ cho người khác.” “Trái với vị tha là người vị kỉ”

– Nắm được đề tài, chủ đề của bài thơ.

– Tìm được những tù ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm của con với mẹ.

– Vận dụng hiểu biết về nội dung bài thơ để phân tích, cảm nhận nội dung, nghệ thuật có trong bài

– Trình bày cảm nhận của bản thân về giá trị trân quý tình cảm gia đình trìu mến, yêu thương.

 Tiêu chí

(Thời gian)

– Đàm thoại, gợi mở

– Do GV đánh giá.

II. Đọc hiểu văn bản.

Mẹ

-Đánh giá qua quan sát thái độ của HS khi thảo luận do GV đánh giá

Kỹ thuật: động não

-Đánh giá qua quan sát thái độ của HS khi thảo luận do GV đánh giá

– Đánh giá qua quan sát thái độ của HS khi thảo luận do GV đánh giá.

– GV và HS đánh giá

– HS đọc Tri thức đọc hiểu trong SGK và tái hiện lại kiến thức trong phần đó.

Bước 2. HS trình bày cá nhân.

Bước 3. Đánh giá kết quả.

Bước 4. Chuẩn kiến thức.

 – GV lấy VD và chiếu lên cho HS dễ quan sát.

– Được sáng tác để bộc lộ tình cảm, cảm xúc của nhà thơ trước khoảnh khắc của đời sống.

– Đọc thơ trước hết là tìm hiểu, lắng nghe, chia sẻ những tình cảm, cảm xúc ấy qua ngôn ngữ thơ.

2. Ngôn ngữ thơ:

Có khả năng truyền cảm, lan tỏa tình cảm, cảm xúc nhờ tổ chức một cảm xúc đặc biệt, độc đáo thể hiện qua cách dùng từ ngữ, hình ảnh, vần, nhịp các biện pháp tu từ.

– Bước 1.GV hướng dẫn cách đọc: Đọc rõ ràng, rành mạch, biểu cảm…

– Bước 2. HS đọc.

– Bước 3. Nhận xét cách đọc của HS.

HĐ2. Trải nghiệm cùng văn bản.

a. Hình ảnh người mẹ.

* Bước 1: GV cho HS nghe lại bài hát trên (GV mở cho HS quan sát trực tiếp).

Sau đó giao nhiệm vụ:

Bài thơ được làm theo thể thơ nào? Chỉ ra đặc điểm của thể thơ đó ở các yếu tố: Số tiếng và nhịp ở các dòng thơ; vần của bài thơ.

–          Bài thơ được làm theo thể thơ 4 chữ:

+ Số tiếng và nhịp ở các dòng thơ: Số tiếng 4, nhịp chủ yếu là 2/2, có câu ngắt nhịp 1/3.

+ Vần của bài thơ: Bài thơ gieo ở vần cuối câu 2 và câu 4 của mỗi khổ thơ.

? So sánh vần và nhịp trong bài Mẹ với bài Đợi mẹ và Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi. Phân tích tác dụng của những cách gieo vần và ngắt nhịp khác nhau trong ba bài thơ.

* Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ.

* Bước 3: Báo cáo-Đánh giá sản phẩm.

* Bước 4: Kết luận nhận định

2. Tình cảm của người con dành cho mẹ

* Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

? Em có nhận xét gì về cách thể hiện tình cảm, cảm xúc của người con với mẹ trong bài thơ này? Phân tích một số từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ để làm rõ ý kiến của em.

?Chủ đề bài thơ là gì?

? Theo em, nhà thơ muốn gửi gắm thông điệp gì qua bài thơ? Thông điệp ấy có ý nghĩa như thế nào đối với em?

* Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ.

* Bước 3: Báo cáo-Đánh giá sản phẩm.

* Bước 4: Kết luận nhận định.

II. Trải nghiệm cùng văn bản.

1. Hình ảnh người mẹ.

– Hình ảnh người mẹ được đối chiếu với hình ảnh cây cau.

+ Cây cau là hình ảnh quen thuộc xuất hiện trong nhiều câu chuyện dân gian, tượng trưng cho tình nghĩa thủy chung của con người Việt Nam. Nó còn gắn liền với làng quê, với hình ảnh với phụ nữ Việt Nam, các bà mẹ thường nhai trầu cau. Hình ảnh mẹ được đặt bên cạnh một hình ảnh quen thuộc trong văn hóa Việt Nam.

– Hình dáng mẹ

+ Theo thời gian, cây cau ngày càng phát triển, cao lớn, xanh tốt. Nhưng thời gian cũng rất khắc nghiệt, nó làm mẹ càng ngày càng già đi. Hình ảnh mẹ và cây cau được đặt cạnh nhau cho thấy được sự đối lập tương phản và nỗi xót xa của người con khi mẹ càng ngày càng già yếu.

– Hành động của mẹ

+ Khi con còn bé: bổ cau làm tư.

+ Hiện tại: cau bổ làm tám mẹ còn ngại to.

+ Tác giả mượn hình ảnh nhai trầu quen thuộc để khắc họa người mẹ. Miếng trầu bổ nhỏ gợi ra tuổi già móm mém của mẹ.

2.Tình ảm của người con dành cho mẹ.

– Nỗi buồn, xót xa của người con trước tuổi già của mẹ.

=> Vào tuổi xế chiếu, bao lo toan vất vả của cuộc đời đã rút cạn sức lực của mẹ.

– Tình cảm của người con:

+ Nâng: sự trân trọng, nâng niu miếng trầu – hình ảnh tượng trưng cho mẹ.

+ Cầm: tình cảm dồn nén, chứa đựng bao xót xa, tình cảm của con dành cho mẹ

=> Qua hình ảnh miếng cau khô, ta cảm nhận được nỗi niềm của con dành cho mẹ. Con thấu hiểu những khó nhọc, cay đắng của đời mẹ, trân trọng những hi sinh mẹ đã dành cho con nhưng không khỏi đau đớn trước những vất vả của mẹ.

+Với sự xót xa, con tự vấn trời đất cũng là tự vấn bản thân mình: Sao mẹ ta già?

=> Câu hỏi tu từ thể hiện sự vô vọng, sự bất lực của người con không thể níu kéo thời gian chậm lại, níu kéo mẹ ở lại mãi mãi bên con. “Mây bay về xa” như mái tóc mẹ hòa vào mây trắng. Lời thơ mở ra dư âm nghẹn ngào, nỗi xúc động dưng dưng

* Bước 1: GV giao nhiệm vụ: Trình bày giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản?

* Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ.

* Bước 3: Báo cáo-Đánh giá sản phẩm.

* Bước 4: Kết luận nhận định.

– Lời thơ giản dị, tự nhiên.

– Hình ảnh thơ gần gũi.

2. Nội dung.– Bài thơ mượn hình ảnh cây tre quen thuộc để khắc họa mẹ. Qua đó, bài thơ thể hiện sự vất vả của cuộc đời mẹ, tình yêu thương chân thành của con dành cho mẹ và sự đau đớn, buồn tủi khi quỹ thời gian của mẹ không còn nhiều, dường như ngày con xa mẹ đang đến gần.

Báo cáo, thảo luận

Quan sát người thân trong gia đình của mình qua năm tháng, em thấy họ có những thay đổi như thế nào? Em có cảm xúc gì khi nhận ra những thay đổi ấy?

– HS tiếp nhận nhiệm vụ.

+ HS suy nghĩ, trả lời

+ Gv quan sát, hỗ trợ

– Báo cáo, thảo luận:

+ Hs trả lời

+ Hs khác lắng nghe, bổ sung.

– Hs vẽ, viết đoạn văn đúng hình thức, dung lượng

– Nêu được cảm xúc thật của bản thân đối với người thân.

– Gv chuyển giao nhiệm vụ:

Chiếu đoạn video: “Mẹ ơi, con yêu mẹ”

https://www.youtube.com/watch?v=S0C1LddbFFk

-GV đặt câu hỏi liên quan kiểu bài từ video:

? Trong video, em bé đã thể hiện tình cảm cảm xúc gì? Với đối tượng nào? Khi thể hiện cảm xúc, em bé có kể hay tả lại điều gì không?

– HS tiếp nhận nhiệm vụ, Quan sát, lắng nghe đoạn nhạc, trả lời

-GV đánh giá, chốt và dẫn vào bài mới

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

– Gv quan sát, hỗ trợ

– HS suy nghĩ, trả lời

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

– HS đọc, trình bày câu trả lời

– GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

– GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức, dẫn dắt vô bài mới

a. Mục tiêu: Nhận biết được các yêu cầu đối với kiểu bài thuyết minh thuật lại một sự kiện.

b. Nội dung: Hs sử dụng sgk, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi.

c. Sản phẩm học tập: HS tiếp thu kiến thức và câu trả lời của HS

d. Tổ chức thực hiện:

– Gv chuyển giao nhiệm vụ: phát phiếu học tập, nêu câu hỏi ôn tập.

? Kiểu bài biểu cảm về con người là dạng bài như thế nào?

? Với kiểu bài này, cần đảm bảo những yêu cầu nào?

– HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

– HS suy nghĩ

– Gv quan sát, hỗ trợ

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

– GV tổ chức hoạt động

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

– Gv nhận xét, bổ sung những điều học sinh chưa chắn chắn

1. Khái niệm

Kiểu văn bản trình bày cảm xúc của người viết về đối tượng

2. Yêu cầu:

– Tình cảm trong sáng, chân thật

-Sử dụng ngôi thứ nhất để chia sẻ cảm xúc

-Phương thức kết hợp: miêu tả và tự sự

-Bố cục: 3 phần

MB:Giới thiệu đối tượng biểu cảm, biểu đạt cảm xúc chung về đối tượng.

TB:Biểu lộ cảm xúc, suy nghĩ cụ thể một cách sâu sắc về đối tượng.( Cảm xúc , suy nghĩ về đặc điểm, tính cách, kỉ niệm đối với người đó

KB:Khẳng định lại tình cảm, cảm xúc về đối tượng, rút ra điều đáng nhớ với bản thân.

a. Mục tiêu: Nhận biết được các đặc điểm của kiểu bài

b. Nội dung: Hs sử dụng sgk, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi.

c. Sản phẩm học tập: HS tiếp thu kiến thức và câu trả lời của HS

d. Tổ chức thực hiện:

– Gv chuyển giao nhiệm vụ: GV yêu cầu HS đọc bài mẫu (SGK /107 ) và trả lời vào phiếu học tập, hoạt động theo nhóm:

– HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

– Gv quan sát, hỗ trợ

– HS suy nghĩ, trả lời

Bước 3: Báo cáo , thảo luận

– HS đọc, trình bày câu trả lời

– GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định

– GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức

1.Bài văn được viết để biểu lộ tình cảm : quý mến một người bạn

2.

– Câu văn giới thiệu về nhân vật: Mãi đến gần cuối năm , tôi mới thân với Lan, người bạn cùng bàn.

-Câu văn thể hiện cảm xúc của người viết:

+ Tôi yêu quý Lan bởi tính….

+ Có bạn  thân …. Thật là tuyệt.

3.

a.Những cảm xúc :

-Ban đầu không thích bạn

-Sau đó: quý mến bạn

b.Sử dụng 2 phương thức kết hợp: Tự sự, miêu tả

4. Dựa vào tình cảm, suy nghĩ được bộc lộ trong bài viết, người đọc có thể cảm nhận được tình cảm cảm xúc chân thành của người viết dành cho nhân vật.

5. Ở KB, người viết đã trình bày những nội dung sau:

– Từ đối tượng, Khẳng định, hiểu ra ý nghĩa của tình bạn.

– Bài học từ người bạn, từ tình bạn: bản thân học được điều tốt: biết quan tâm, chia sẻ,…

6. Kinh nghiệm viết bài văn biểu cảm về con người:

b. Nội dung: Hs sử dụng sgk, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi.

c. Sản phẩm học tập: HS tiếp thu kiến thức và câu trả lời của HS

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

– Gv chuyển giao nhiệm vụ

+ Tôi nên chọn người trong gia đình hay những người khác nào? Tôi có cảm xúc gì đối với người đó? Những hình ảnh nào, kỉ niệm nào gây cho tôi cảm xúc?

+ Tôi viết nhằm mục đích gì?

+ Người đọc của tôi có thể là ai?

– HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

– HS quan sát, trao đổi với bạn cùng bàn

– GV quan sát, gợi mở

Bước 3: Báo cáo , thảo luận

– Gv tổ chức hoạt động

– HS trình bày câu trả lời, nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định

– GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức

NV2: Tìm ý, lập dàn ý

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

– Gv chuyển giao nhiệm vụ

HS tìm ý theo PHT số 2

– HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

– HS quan sát, trao đổi với bạn cùng bàn

– GV quan sát, gợi mở

Bước 3: Báo cáo , thảo luận

– Gv tổ chức hoạt động

– HS trình bày câu trả lời, nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Kết luân, nhận định

– GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức

NV3: Viết bài

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

– Gv chuyển giao nhiệm vụ

+ Hs viết bài

– HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

– HS quan sát, trao đổi với bạn cùng bàn

– GV quan sát, gợi mở

Bước 3: Báo cáo , thảo luận

– Gv tổ chức hoạt động

– HS trình bày câu trả lời, nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định

– GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức

NV4: Chỉnh sửa và đọc lại bài viết

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

– Gv chuyển giao nhiệm vụ

+ Phát bảng kiểm cho HS

+ Sau khi viết xong, hai HS là 1 cặp sẽ dùng bảng kiểm để tự kiểm tra lẫn nhau.

+GV Hướng dẫn HS dùng Bảng kiểm để kiểm tra và điều chỉnh bài viết để tự kiểm tra, điều chỉnh bài viết củaa bản thân (thực hiện ở nhà hoặc trên lớp), nên dùng bút khác màu để tự điều chỉnh.

+ Cuối cùng, cho HS thảo luận, trình bày những gì đã học được từ quá trình viết của bản thân và từ những gì học hỏi được từ bạn về cách kể lại trải nghiệm của bản thân.

– HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

– HS quan sát, trao đổi với bạn cùng bàn

– GV quan sát, gợi mở

Bước 3: Báo cáo , thảo luận

– Gv tổ chức hoạt động

– HS trình bày câu trả lời, nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định

– GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức

Đề bài:

Viết bài văn bày tỏ cảm xúc về một người mà em yêu quý .

1. Chuẩn bị trước khi viết

– Xác định thời gian, địa điểm, xác định đề tài, mục đích

– Thu thập tư liệu.

2. Tìm ý, lập dàn ý theo phiếu học tập

a. Tìm ý

–Từ ngữ biểu cảm: yêu mến, kính trọng,…

-Hình dung về người đó: việc là, kỉ niệm, hình ảnh….

– Lí giải nguyên nhân cảm xúc: chăm sóc, quan tâm, … em

-Yết tố tả, kể: đặc điểm nổi bật, kỉ niệm sâu sắc,…

b. Lập dàn ý

– Mở bài: giới thiệu người mà em yêu quý, cảm xúc chung.

– Thân bài:

+ Cảm xúc thứ 1, nguyên nhân cảm xúc….

+ Cảm xúc thứ 2, nguyên nhân cảm xúc

– Kết bài: Khẳng định tình cảm với người đó, bài học bản thân…

3. Viết bài

4. Xem lại và chỉnh sửa, rút kinh nghiệm.

b. Nội dung: HS lắng nghe, trả lời câu hỏi của GV

c. Sản phẩm: Suy nghĩ của HS

d. Tổ chức thực hiện:

– GV chuyển giao nhiệm vụ

Gv chiếu video câu chuyện về tình bạn:

https://www.youtube.com/watch?v=MxjIKZjg3Ws

và yêu cầu học sinh vừa xem và nói được vấn đề đặt ra trong video

– HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

– HS suy nghĩ, trả lời

– GV quan sát, lắng nghe

Bước 3: Báo cáo , thảo luận

– HS trình bày

– GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định

– GV nhận xét và kết nối vào bài

-Có thể HS trả lời nhiều : vấn đề “tình bạn”, “ý nghĩa của tình bạn”….

– HS xác định được mục đích nói và người nghe;

– Xác định không gian và thời gian nói;

– Chuẩn bị nội dung nói và luyện nói.

b. Nội dung:

– GV hỏi và nhận xét câu trả lời của HS

– HS trả lời câu hỏi của GV

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS

d.Tổ chức thực hiện

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

– Gv chuyển giao nhiệm vụ

B2: Thực hiện nhiệm vụ

– HS suy nghĩ câu hỏi của GV.

– Dự kiến KK: HS không trả lời được câu hỏi.

– Tháo gỡ KK: GV đặt câu hỏi phụ.

? Em sẽ nói về vấn đề đó ntn?

? Em có video, sơ đồ để bài nói ấn tượng, sinh động, hấp dẫn không?

B3: Thảo luận, báo cáo

– HS trả lời câu hỏi của GV.

B4: Kết luận, nhận định (GV)

GV: Nhận xét câu trả lời của HS và chốt mục đích nói, chuyển dẫn sang mục b.

1. Chuẩn bị bài nói

– Xác định mục đích nói và người nghe (SGK).

– Khi nói phải bám sát mục đích (nội dung) nói và đối tượng nghe để bài nói không đi chệch hướng.

– Khi nói cần lựa chọn không gian và xác định thời gian nói.

– Dự kiến: Tìm hình ảnh, video, sơ đồ cho bài nói thuyết phục

b. Nội dung: Hs sử dụng sgk, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi.

c. Sản phẩm học tập: HS tiếp thu kiến thức và câu trả lời của HS

d. Tổ chức thực hiện

–Gv tổ chức buổi tọa đàm:

HS đóng vai người trình bày và đóng vai người tham dự.

B2: Thực hiện nhiệm vụ

– HS lập dàn ý theo sơ đồ.

-GV hướng dẫn

B3. Báo cáo, thảo luận

-HS trình bày dàn ý trong nhóm, tổ

-GV quát sát, hướng dẫn các em thực hiện trao đổi

B3. Kết luận, nhận định

GV nhận xét, hướng dẫn vào phần tiếp theo

-Tìm hình ảnh, video liên quan vấn đề

-Xác định các ý sẽ nói ( lí lẽ và bằng chứng tiêu biểu, xác thực).

-Liệt kê các ý sẽ trình bày bằng cách gạch đầu dòng, diễn đạt bằng những từ/ cụm từ ngắn gọn trên những mảnh giấy ghi chép nhỏ (dạng giấy ghi chú).

-Trao đổi dàn ý với bạn cùng nhóm để hoàn thiện hơn.

– Luyện kĩ năng nói cho HS

– Giúp HS nói có đúng vấn đề và biết một số kĩ năng nói trước đám đông.

b. Nội dung: GV yêu cầu :

– HS nói theo dàn ý (chọn 1 trong 3  vấn đề đã nêu ở trên) & nhận xét HĐ nói của bạn.

c. Sản phẩm: Bài nói của HS

d. Tổ chức thực hiện

– Yêu cầu HS nói theo dàn ý

– Trình chiếu phiếu đánh giá nói theo các tiêu chí và yêu cầu HS đọc.

B2: Thực hiện nhiệm vụ

– HS lập dàn ý theo sơ đồ.

– GV hướng dẫn HS nói theo phiếu tiêu chí

B3: Thảo luận, báo cáo

– HS nói (4 – 5 phút).

– GV hướng dẫn HS nói

– GV hướng dẫn HS nói theo phiếu tiêu chí

B3: Thảo luận, báo cáo

– HS nói (4 – 5 phút).

– GV hướng dẫn HS nói

B4: Kết luận, nhận định (GV)

– Nhận xét HĐ của HS và chuyển dẫn sang mục sau.

– Yêu cầu nói:

+ Nói đúng mục đích (trình bày ý kiến về đời sống).

+ Nội dung nói có mở đầu, có kết thúc hợp lí.

+ Nói to, rõ ràng, truyền cảm.

+ Điệu bộ, cử chỉ, nét mặt, ánh mắt… tự tin.

– Biết nhận xét, đánh giá về HĐ nói của nhau dựa trên phiếu đánh giá tiêu chí.

b. Nội dung:

– GV yêu cầu HS nhận xét, đánh giá HĐ nói dựa trên các tiêu chí.

– HS làm việc cá nhân, làm việc nhóm và trình bày kết quả.

c. Sản phẩm: HS tiếp thu kiến thức và câu trả lời của HS

d. Tổ chức thực hiện

– Trình chiếu (phát) bảng kiểm trình bày ý kiến về một vấn đề trong đời sống

– Yêu cầu HS đánh giá theo bảng kiểm

Hướng dẫn HS đóng vai trò người nghe, ghi lại

+ 3 ưu điểm về phần tóm tắt của bạn

+ 2 hạn chế

+ 1 đề xuất thay đổi, điều chỉnh bài nói

B2: Thực hiện nhiệm vụ

GV: Hướng dẫn HS nhận xét, đánh giá HĐ nói của bạn theo bảng kiểm

HS ghi nhận xét, đánh giá HĐ nói của bạn ra giấy.

B3: Thảo luận, báo cáo

– GV yêu cầu HS nhận xét, đánh giá.

– HS nhận xét, đánh giá HĐ nói của bạn theo phiếu đánh giá các tiêu chí nói.

B4: Kết luận, nhận định

– GV nhận xét HĐ nói của HS, nhận xét nhận xét của HS và kết nối sang hoạt động sau.

– Nhận xét của HS

b. Nội dung:

– GV yêu cầu HS ghi lại những điều em đã học được qua tiết học.

-GV cho HS nghe video “Ma túy học đường https://www.youtube.com/watch?v=lCCc0vcG2ww

– GV thuyết trình

– HS tiếp nhận nhiệm vụ.

c. Sản phẩm học tập:  Video bài nói của HS

d. Tổ chức thực hiện:

– GV cho HS làm việc cá nhân, quay video bài nói gửi qua mail giáo viên.

– HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

-HS thực hiện nhiệm vụ

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

– HS trả lời

Bước 4: Kết luận, nhận định

– GV nhắc nhở HS thực hiện quay video và nói đúng thời hạn

-Chốt lại kiến thức