Nghị luận: Văn học đem lại cho con người niềm vui trong sáng trước cái đẹp của sự sống

Bàn về chức năng của văn học, có ý kiến cho rằng: “Văn học đem lại cho con người niềm vui trong sáng trước cái đẹp của sự sống”.
Bằng kiến thức văn học lớp 10, anh/chị hãy làm sáng tỏ vấn đề trên

1. Giải thích:

– Văn học: là loại hình nghệ thuật dùng ngôn từ làm chất liệu để sáng tạo nên tác phẩm. Văn học nhận thức, phản ánh, khám phá đời sống theo quy luật của cái đẹp, nhằm thỏa mãn cho con người những tình cảm thẩm mĩ vô cùng phong phú. Văn học nhận thức, phản ánh, khám phá đời sống và thể hiện tư tưởng tình cảm bằng hình tượng nghệ thuật.

– Niềm vui trong sáng: những xúc cảm vui sướng lành mạnh của con người khi tiếp nhận một tác phẩm văn học nào đó.

– Cái đẹp của sự sống: Đó có thể là cái đẹp của thiên nhiên, của con người, của tình đời, của tình người…

→ Nhận định chủ yếu bàn về chức năng thẩm mĩ của văn học.

2. Lí giải.

– Chức năng thẩm mĩ là vẻ đẹp do văn học mang lại cho con người. Nó có sức hấp dẫn lôi cuốn con người một cách vô tư bằng sự hứng thú của hoạt động nhận thức. Nó giúp con người vượt lên trên cái hữu hạn hằng ngày để sống bằng tâm hồn, bằng mơ ước. Nó khơi dậy ở người đọc những xúc cảm xã hội tích cực, thỏa mãn cho người đọc nhu cầu được nếm trải sự sống.

– Ý kiến đã thể hiện khá sâu sắc chức năng quan trọng nhất của văn học là chức năng thẩm mĩ. Vì với tư cách là một hoạt động sáng tạo, văn học đảm nhận chức năng thẩm mĩ tích cực, không một lĩnh vực nào khác thay thế nổi.

– Trong rất nhiều lí do dẫn đến sự tồn tại có ý nghĩa của tác phẩm văn học trong đời sống thì việc làm thỏa mãn nhu cầu thẩm mĩ cho con người có tính chất quyết định.

– Văn học là sản phẩm của quá trình sáng tạo tuân theo quy luật của cái đẹp. Vì vậy văn học không những làm thỏa mãn nhu cầu thưởng thức cái đẹp của con người mà còn giúp con người có khả năng nhận thức, hành động theo cái đẹp. Một khi tác phẩm văn học làm được điều đó là đã có đóng góp vào việc hoàn thiện nhân cách của con người. Bởi lẽ, con người khi đã có nhận thức, hành động theo cái đẹp thì sẽ giảm thiểu được cái xấu, cái ác.

3. Phân tích, chứng minh.

– Phân tích tác phẩm văn học lớp 10 để làm sáng tỏ: Văn bản đó đem lại niềm vui trong sáng gì cho bạn đọc.

– Học sinh cũng cần có kĩ năng hệ thống hóa lại văn bản theo nhóm, theo đề tài, theo thể loại…

Sau đây là một số định hướng:

+ Nhóm truyện cổ tích thần kì: mang lại cho người đọc niềm vui, niềm tin trước sự chiến thắng của cái thiện, của công lí, của lẽ công bằng.

+ Nhóm những bài ca dao: mang lại cho con người niềm lạc quan vui sống vượt lên trên hiện thực tăm tối, gian khổ.

+ Nhóm những tác phẩm viết về đề tài thiên nhiên: mang lại cho con người sự tận hưởng cái đẹp tinh tế của tạo hóa ban cho đất trời.

+ Nhóm những tác phẩm viết về vẻ đẹp nhân cách, tâm hồn của con người mang lại niềm tin, niềm hy vọng rằng phẩm chất tốt đẹp luôn hiện hữu trong cuộc đời này.

4. Bình luận.

– Những tác phẩm văn học nào mang lại cho bạn đọc những xúc cảm xã hội tích cực sẽ đứng vững được trước sự sàng lọc khắc nghiệt của thời gian.

– Như trên đã nói, chức năng thẩm mĩ có tính chất quyết định đến sự sống của một tác phẩm văn học. Nhưng nói như thế không có nghĩa là khước từ việc phản ánh chân thực cuộc sống. Những cảm xúc tốt đẹp được hình thành nơi bạn đọc đều bắt nguồn từ sự phản ánh chân thực cuộc sống.

– Bài học cho quá trình tiếp nhận văn học:

+ Văn chương vốn mang trên mình nó tính đa chức năng. Nó có tác động tích cực đến đời sống tinh thần của con người. Nó làm phong phú đời sống tinh thần của con người. Nó giúp con người nhạy cảm hơn, tinh tế hơn trong nhận thức, hành động và cảm thụ thế giới.

+ Đọc văn là quá trình bạn đọc tự đi tìm chân trời của sự sống để thỏa mãn những xúc cảm thẩm mĩ của mình.

Bài văn tham khảo:

Từ xưa đến nay, văn học nghệ thuật trở thành vũ khí, là món ăn tinh thần không thể thiếu đối với con người trong cuộc sống, khi con người đến với văn chương cũng đồng nghĩa với việc họ mang vào trong đó những câu chuyện, mà họ từng thấy, bản thân họ đã trải qua. Thạch Lam đã từng cho rằng: “Văn chương là một thứ khí giới thanh cao và đắc lực, vừa tố cáo và thay đổi một thế giới giả dối và tàn ác, vừa làm cho lòng người thêm trong sạch…”. Bàn về chức năng của văn học, có ý kiến cho rằng: “Văn học đem lại cho con người niềm vui trong sáng trước cái đẹp của sự sống”.

Văn học là loại hình nghệ thuật dùng ngôn từ làm chất liệu để sáng tạo nên tác phẩm. Văn học nhận thức, phản ánh, khám phá đời sống theo quy luật của cái đẹp, nhằm thỏa mãn cho con người những tình cảm thẩm mĩ vô cùng phong phú. Văn học nhận thức, phản ánh, khám phá đời sống và thể hiện tư tưởng tình cảm bằng hình tượng nghệ thuật. Niềm vui trong sáng là những xúc cảm vui sướng lành mạnh của con người khi tiếp nhận một tác phẩm văn học nào đó. Cái đẹp của sự sống có thể là cái đẹp của thiên nhiên, của con người, của tình đời, của tình người…

Để viết ra một tác phẩm hay đã khó, viết ra một tác phẩm có ảnh hưởng sâu rộng càng khó hơn. Nếu xem chức năng của một sự vật nào đó như là xem xét lí do tồn tại của nó thì việc thỏa mãn nhu cầu thẩm mỹ cho con người là lí do trực tiếp nhất của sự tồn tại văn học. Chính vì thế, văn học đem lại cho con người niềm vui trong sáng trước cái đẹp của sự sống. Lẽ dĩ nhiên, văn học không chỉ hướng tới cái đẹp, phạm vi quan tâm của văn học là toàn bộ những khía cạnh thẩm mỹ khác nhau và đời sống con người.

Văn học là loại hình nghệ thuật dùng ngôn từ làm chất liệu để sáng tạo nên tác phẩm. Văn học nhận thức, phản ánh, khám phá đời sống theo quy luật của cái đẹp, nhằm thỏa mãn cho con người những tình cảm thẩm mĩ vô cùng phong phú. Văn học nhận thức, phản ánh, khám phá đời sống và thể hiện tư tưởng tình cảm bằng hình tượng nghệ thuật. Nắm bắt và thể hiện những khía cạnh đó một cách cụ thể, sinh động, văn học khơi dậy ở người đọc những cảm xúc xã hội tích cực, thỏa mãn người đọc cái nhu cầu nếm trải sự sống. Đây là khả năng đặc thù mà khoa học ngay cả trong sự liên kết nhiều ngành cũng không thể tạo ra được. Khả năng này tất nhiên xuất phát từ đặc trưng phản ánh của văn học.

Niềm vui trong sáng là những xúc cảm vui sướng lành mạnh của con người khi tiếp nhận một tác phẩm văn học nào đó. Cái đẹp của sự sống, đó có thể là cái đẹp của thiên nhiên, của con người, của tình đời, của tình người… Cái đẹp mà văn học đem lại không phải cái gì khác hơn là cái đẹp của sự thật đời sống được khám phá một cách nghệ thuật. Trong thơ ca chống Mĩ cứu nước luôn tạo ra một cảm xúc tự hòa, lạc quan, làm say mê lớp lớp độc giả trẻ tuổi, chính điều đó đã thể hiện đúng bản chất đẹp đẽ và cao cả của hiện thực cách mạng thời kì đó. Văn học không ngừng thỏa mãn nhu cầu thưởng thức cái đẹp của con người mà còn phát triển ở họ khả năng hành động, sáng tạo theo quy luật ấy. Khi nói rằng nghệ thuật làm phong phú đời sống con người, cũng có nghĩa là nó giúp con người nhạy cảm hơn, tinh tế hơn trong hành động và cảm thụ thế giới.

Văn học nói dễ thì cũng dễ, nói khó thì cũng khó, nếu như viết một tác phẩm đại trà chẳng mang nhiều ý nghĩa thì ai cũng múa bút thành thơ được, chẳng cần đến sự khám phá, đào sâu tìm kỹ mà làm gì. Thế nhưng để văn chương thật sự có giá trị thì đó là cả một quá trình. Ngày nay độc giả nhiều, thế nên nhà văn cũng nhan nhản xuất hiện, tuy nhiên hiếm khi nào người ta thấy được một tác phẩm hay, có giá trị nhân văn sâu sắc, mà đa số toàn là những thứ văn chương sáo rỗng, lời văn thì hoa mỹ, nhưng nội dung thì nghèo nàn, lặp lại. Có lẽ đó là thị hiếu của con người, có cầu thì mới có cung thế nhưng tôi nghĩ rằng văn chương không nên tầm thường như thế, cái thứ nghèo nàn cả nội dung lẫn hình thức thì đọc vào có lẽ cũng chỉ khiến tâm hồn chúng ta chững lại, chưa kể các những thứ văn chương còn khiến con người trở nên tiêu cực. Kẻ viết ra thứ văn cẩu thả, sáo mòn ấy phải nói theo cái cách của Nam Cao là “bất lương” và “đê tiện”, thực tế văn chương không cần tìm ra một người thợ khéo tay, mà cần tìm một người có sức sáng tạo, biết tìm tòi thứ khác biệt, như Thạch Lam nói “Cái đẹp man mác khắp vũ trụ, len lỏi khắp hang cùng ngõ hẻm, tiềm tàng ở mọi vật tầm thường. Công việc của nhà văn là phát biểu chính chỗ mà không ai ngờ tới, tìm cái đẹp kín đáo và che lấp của sự vật”.

Văn học chẳng dừng lại ở những áp bức mà con người phải chịu, qua đó chúng ta cũng thấy được tình cảm và sự hy sinh vĩ đại của những con người nhỏ bé. Chúng ta cảm động về tình mẫu tử, ca ngợi về những người lính, những vị anh hùng dân tộc đã xả thân vì đất nước, cũng qua văn học chúng ta thấy được cuộc sống này không chỉ có xấu xa và bất hạnh, nếu con người chịu khó cảm nhận chúng ta vẫn có thể thấy được những điều tốt đẹp. Khi bạn cảm nhận một tác phẩm văn học đã bao giờ bạn thấy phẫn nộ thay cho những con người nghèo khổ rồi lại thương thay cho thân phận họ, đã bao giờ bạn khóc vì bi kịch của một con người nào đó mà thậm chí bạn còn chẳng biết họ là ai, bạn cũng trở nên yêu thương và trân trọng những thứ xung quanh mình hơn vì biết quy luật của thời gian là một qua đi sẽ không bao giờ trở lại. Chẳng phải bạn cảm nhận được những điều đó là nhờ văn chương hay sao, thực sự như vậy thì văn chương có tác dụng thanh lọc tâm hồn con người và đưa chúng ta đến với thế giới của sự thật để trải nghiệm cuộc sống ở những tần sâu hơn, khiến ta sống tốt hơn.

Văn học không chỉ khơi dậy những rung động, nuôi dưỡng những tình cảm tốt đẹp mà nó còn mang đến những trải nghiệm sâu sắc cho con người về cuộc đời. Và đặc biệt, văn học đem lại cho con người niềm vui trong sáng trước cái đẹp của sự sống. Nếu hiểu như vậy, chúng ta càng thêm yêu hơn nền văn học nước nhà.

»»» Bài viết cùng chủ đề:

Để lại một bình luận Huỷ trả lời