Thuyết minh di tích thắng cảnh Núi Đá Bia tỉnh Phú Yên.
- Mở bài:
Phú Yên nằm ở đoạn cuối của dãy Trường Sơn nên địa hình bị chia cắt dữ dội, tạo ra vô số cảnh quan hùng vĩ bậc nhất nước ta. Một trong những cảnh quan ấy chính là Núi Đá Bia (Thạch Bi Sơn), một dãy núi đồ sộ nằm án ngữ phía nam của tỉnh này, là ranh giới tự nhiên giữa Phú Yên và Khánh Hòa.
- Thân bài:
Núi Đá Bia, còn gọi là Thạch Bi Sơn, là ngọn núi cao nhất trong khối núi Đại Lãnh thuộc dãy núi Đèo Cả, một thời là cột mốc biên giới của Đại Việt. Đến với Đá Bia cũng là đến với Đèo Cả, Vũng Rô, một vùng danh lam thắng cảnh ngoạn mục. Trên núi, có một tảng đá khổng lồ hình chữ nhật nằm bên tay trái nhô cao lên nền trời xanh. Đó là Núi Đá Bia.
Từ xa xưa, Thạch Bi Sơn được xem là ngọn núi thiêng với tên gọi là Lingaparvata (có nghĩa là Linga – đấng đại sơn thần, hiện thân của thần Siva trong tín ngưỡng của người Chăm), trong các sách cổ Trung Hoa phiên âm Hán tự là Lăng-già-bát-bạt-đa. Núi Đá Bia còn có một tên khác lý thú do người Pháp đặt là “Ngón tay của Chúa”, tên gọi này được xuất phát từ những thủy thủ đi tàu, khi họ từ biển khơi nhìn vào đèo Cả thì ngọn núi trông giống như hình ngón tay chỉ lên trời, và họ căn cứ vào ngón tay của Chúa để định hướng cho tàu bè
Năm 1471, vua Lê Thánh Tông sau khi thu phục kinh đô Chà Màn đã qua đây khắc chữ lên mặt đá làm bia phân định ranh giới Đại Việt – Chiêm Thành vì thế núi được gọi là Đá Bia. Theo đó, Núi Đá Bia ở Phú Yên là cột mốc lịch sử gắn liền với truyền thuyết về bài thơ của Lê Thánh Tông khắc lên tảng đá trên đầu non. Năm 1836, vua Minh Mạng cho thể hiện hình tượng dãy núi Đại Lãnh bao gồm cả Núi Đá Bia vào Tuyên Đỉnh, một trong 9 chiếc đinh đồng đặt tại Thế Miến trong Đại Nội kinh thành Huế.
Không những Đá Bia có một lịch sử của ngàn xưa mà đây còn là một thắng cảnh tuyệt đẹp, trên đỉnh mây thường xuyên che lấp khối đá Bia tạo nên cảnh quan hùng vĩ, ấn tượng. Từ chân núi lên đến đỉnh là 2.280m, Đá Bia chỉ nằm ở độ cao khoảng 706m thuộc xã Hòa Tâm, huyện Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên, nằm dọc quốc lộ 1A trên dãy núi Đèo Cả, cách thành phố Tuy Hòa 23km về phía Nam.
Ở mỗi góc nhìn khác nhau, khối đá hiện lên muôn hình vạn trạng thật kì thú. Tại đỉnh núi có độ dốc cao, thấy Đá Bia giống như con sư tử nằm xuôi theo sườn. Ở ngã ba Hảo Sơn – Đập Hàn nhìn lên, Đá Bia hao hao như tháp Nhạn. Từ Bãi Xép – Bãi Bàng (xã Hòa Tâm) trông vào, Đá Bia giống như người ngồi. Tại trường Hòa Tâm nhìn Đá Bia giống như một ông Phật đứng, hoặc nhà sư đang xuống núi.
Trên chóp đỉnh núi quanh năm mây trắng che phủ. Từ đây có thể nhìn bao quát vùng biển xung quanh, phóng tầm mắt nhìn về bốn hướng, thấy Vũng Rô của Phú Yên ở ngay chân núi phía Nam hay vịnh Vân Phong của Khánh Hòa. Vào những ngày trời nắng đẹp, đứng từ núi Bia Đá, thậm chí bạn còn có thể thấy thành phố Nha Trang. Nhìn về phía Bắc, sẽ có được tầm nhìn bao quát đồng bằng Tuy Hòa.
Tại khu vực này, cũng đang hình thành Khu Du lịch sinh thái Đá Bia và du khách có thể leo lên đỉnh núi qua một số đoạn đường mở tạm và 2071 bậc cấp để tham quan và chinh phục. Tận dụng nguồn nước tự nhiên chảy ra từ mạch núi, người ta đã “bắt” dòng nước chảy qua những khe đá, hang động, tạo thành những thác nước luôn reo lên những âm vang kỳ thú.
Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước, khu vực Núi Đá Bia là căn cứ cách mạng quan trọng, bên dưới phía Đông là bến Vũng Rô huyền thoại nơi cập bến những con tàu không số. Người dân địa phương coi ngọn núi này là một trong những biểu tượng nổi tiếng của đất Phú Yên, tạo ra một nơi thờ phụng trên ngọn Ðá Bia để các thế hệ con cháu lên tế lễ tiền nhân và những anh hùng liệt sỹ hy sinh trong vùng này bỏ mình vì đất nước.
- Kết bài:
Bởi kích cỡ kì vĩ, địa hình hiểm trở, thâm u, từ xưa, Núi Đá Bia gắn liền với đời sống tâm lâm huyền bí của người dân nơi đây. Núi được gọi là núi Ông, nơi che chở cho con người trước sức mạnh của thiên nhiên. Ngày nay, dù con người đã hiểu đầy đủ hơn về ngọn núi này nhưng Núi Đá Bia mãi mãi là nơi để con người ngưỡng vọng, hướng về.
