Ôn tập kiến thức Bài 9
(Ngữ văn 11, tập 2, Chân trời sáng tạo)
Câu 1 (trang 104, SGK Ngữ Văn 11, tập hai): Xác định đề tài, câu chuyện, sự kiện, nhân vật trong các văn bản truyện – truyện kí, đã học bằng cách hoàn thành bảng sau (làm vào vở):
Văn bản | Đề tài | Câu chuyện | Sự kiện | Nhân vật |
| Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự | ||||
| Tôi đã học tập như thế nào? | ||||
| Xà bông “Con Vịt” |
Trả lời:
Văn bản | Đề tài | Câu chuyện | Sự kiện |
| Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự | Thông qua cái nhìn của nhân vật Tuấn, tác giả đã cho người đọc thấy được “chứng tích thời đại” là căn nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự. Đồng thời, qua căn nhà mộc mạc ấy, người đọc cũng thấy được vẻ đẹp con người của cụ Phan Bội Châu | Quỳnh và Tuấn đã có dịp tới thăm nhà cụ Phan Bội Châu, được tận mắt trông thấy cụ, được cụ trò chuyện, hỏi han, chỉ dạy về tinh thần yêu nước của dân tộc ta và cho xem những cuốn sách do chính cụ soạn. | Tuấn và Quỳnh đến thăm ngôi nhà của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự, thành phố Huế, vào năm 1927 |
| Tôi đã học tập như thế nào? | Từ câu chuyện thời thơ ấu của mình, tác giả đã cho người đọc thấy được sự quan trọng của việc tự học và đọc sách. | Bằng việc Pê- xcốp hồi tưởng về quá khứ nghịch ngợm, bồng bột khi còn nhỏ của mình, sau đó trở về với thực tại, kể cho người đọc về động cơ khiến bản thân mình thay đổi tốt hơn từng ngày: đó là nhờ vào việc tự học và tự đọc sách. Sách đã mang đến những giá trị ý nghĩa cho cuộc đời và tư tưởng của Pê-xcốp | – Nhân vật Pê-xcốp hồi tưởng về kí ức đi học của mình. – Nhân vật Pê-xcốp khi trưởng thành, có những suy nghĩ, hành động chín chắn, nhìn nhận lại bản thân mình và chia sẻ với người đọc suy nghĩ của mình |
| Xà bông “Con Vịt” | Văn bản ca ngợi tấm lòng của những người con yêu nước, yêu quê hương, luôn muốn đất nước và cuộc sống trở nên tốt đẹp, phát triển hơn. Họ sẵn sàng đánh đổi cả sự nghiệp của mình, có thể mất hết tất cả, nhưng không thể mất đi được lòng trung trinh và đất nước. | Truyện kể về Cai Tuất, ông cùng với một số nhân sĩ yêu nước khác đã mở một xưởng sản xuất xà bông hiệu là “Con Vịt” để người Việt có thể dùng hàng Việt. Khi những mẻ xà bông đầu tiên của Cai Tuất ra lò, mọi người và cả ông đều hết sức là vui mừng. Nhưng niềm vui chưa được bao lâu thì có người chỉ điểm của Pháp đã khiến cho những cơ sở sản xuất như ông Tuất bị đàn áp, không kinh doanh nổi. | – Cai Tuất trả lại chức vụ đang làm của mình, quyết định cùng với một số nhân sĩ trí thức cùng nhau mở một cơ sở sản xuất xà bông hiệu “Con Vịt”. – Ông Tuất bắt đầu mở xưởng sản xuất kinh doanh của mình, trước tiên là ông đã di dời những khu mộ để lấy đất mở xưởng. Sau đó vợ của ông lại đi gom dừa khô về để làm xà bông. – Ông cùng với chủ nhà máy Dương cùng trò chuyện về cuộc vận động Minh Tân. Cả hai ông đều có mong muốn canh tân lại đất nước, không để con người phải chịu đói khổ trước bọn tay sai của Pháp. – Những sản phẩm đầu tiên của hãng xà bông của ông Tuất đã ra lò, đó là sản phẩm của người Việt làm để bán cho người Việt. – Trần Bá Thọ chính là chỉ điểm cho bọn Pháp, nên sau đó chúng đã đàn áp và thu lại tất cả những cơ sở sản xuất xà bông của hội Minh Tân. – Trước khi bọn thực dân Pháp đến, ông Tuất đã đốt xưởng sản xuất của mình để tỏ rõ lòng trung thành của mình với đất nước. |
Câu 2 (trang 104, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Yếu tố hư cấu có tác dụng như thế nào đối với việc khắc họa nhân vật trong các văn bản: Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự (Nguyễn Vỹ), Tôi đã học tập như thế nào? (M.Go-rơ-ki), Xà bông “Con Vịt” (Trần Bảo Định)
Trả lời:
– Yếu tố hư cấu có tác dụng rất lớn đối với việc khắc họa nhân vật trong văn bản.
– Những yếu tố này có thể bao gồm các sự kiện, nhân vật hoặc địa điểm, tình huống không có trong thực tế, tuy nhiên chúng đóng một vai trò quan trọng trong việc tạo ra một những thử thách, trải nghiệm để nhân vật bộc lộ tính cách, con người thật của mình. Ngoài ra, yếu tố hư cấu còn có thể được sử dụng để thể hiện các khía cạnh tâm lý của nhân vật.
Câu 3 (trang 104, SGK Ngữ Văn 11, tập hai): Trong phần đầu tác phẩm Tôi đã học tập như thế nào?, cuộc trò chuyện giữa Đức Giams mục Cri-xan-phơ và Pê-xcốp nhiều lần được thuật lại chỉ bằng một lời thoại dưới dạng những câu hỏi tiếp nối nhau:
– Con lên mấy? Có thế thôi à? Sao dài người thế, chú bé? Hay bêu mưa lắm, phải không?;
– Con học theo thánh thi à? Ai dạy? Ông có hiền không? Ác à? Lẽ nào? Nhưng con nghịch lắm phải không?
Khi đọc các lời thoại trên, bạn có thể nghe được giọng nói của những ai? Do đâu mà các lời thoại tạo được hiệu quả như vậy?
Trả lời:
– Khi đọc các lời thoại trên, có thể nghe được giọng nói của Đức Giám mục Cri-xan-phơ.
– Các lời thoại tạo được hiệu quả như vậy bởi sự liên kết ý nghĩa giữa câu hỏi trước với câu hỏi sau. Các câu hỏi tiếp nối nhau tạo ra một hiệu ứng tương tác giữa hai nhân vật, tạo ra sự sống động và thu hút người đọc. Các câu hỏi đơn giản, chân thành, được truyền tải bằng một ngôn ngữ gần gũi, dễ hiểu, tạo ra hiệu quả gần gũi và thân thiện, giúp người đọc dễ dàng đồng cảm và cảm nhận được tâm trạng, tính cách của hai nhân vật.
Câu 4 (trang 104, SGK Ngữ Văn 11, tập hai): Với những trải nghiệm trong quá trình đọc sách và học tập của mình, bạn có tin rằng: “mỗi cuốn sách đều là một bậc thang nhỏ mà khi bước lên” độc giả đang “tách khỏi con thú để lên tới gần con người, tới gần quan niệm về cuộc sống tốt đẹp nhất và về sự thèm khát cuộc sống ấy” không? Vì sao?
Trả lời:
– Với những trải nghiệm trong quá trình đọc sách và học tập của mình, em hoàn toàn tin rằng: “mỗi cuốn sách đều là một bậc thang nhỏ mà khi bước lên” độc giả đang “tách khỏi con thú để lên tới gần con người, tới gần quan niệm về cuộc sống tốt đẹp nhất và về sự thèm khát cuộc sống ấy”. Vì đọc sách và học tập có thể giúp ta hiểu sâu hơn về bản thân và thế giới xung quanh, từ đó giúp ta trưởng thành và trở nên chín chắn hơn. Việc đọc sách và học tập cũng giúp ta tiếp cận được nhiều kiến thức mới, giúp tăng cường khả năng suy nghĩ logic và sáng tạo, từ đó giúp ta phát triển tư duy và tay nghề của mình. Những kiến thức và trải nghiệm đó có thể giúp ta hiểu được những quan niệm, giá trị và ý nghĩa của cuộc sống, từ đó giúp ta thấu hiểu và thực hiện một cuộc sống tốt đẹp và ý nghĩa.
Câu 5 (trang 104, SGK Ngữ Văn 11, tập hai): Muốn cho một cuộc thảo luận, tranh luận về một vấn đề đời sống có hiệu quả, những người tham dự cần lưu ý những điều gì?
Trả lời:
Muốn cho một cuộc thảo luận, tranh luận về một vấn đề đời sống có hiệu quả, những người tham dự cần lưu ý:
– Tìm hiểu và xem xét nhiều góc độ khác nhau về vấn đề đang được thảo luận để có thể đưa ra những ý kiến chính xác và có giá trị
– Lắng nghe ý kiến của những người khác và luôn đứng vững lập trường, không bị ảnh hưởng bởi những suy nghĩ của người khác. Tôn trọng quan điểm của nhau có thể giúp tạo ra một bầu không khí thảo luận trung thực, tôn trọng nhân phẩm của nhau.
– Cuộc thảo luận nên tổ chức có trật tự, đảm bảo sự tôn trọng đối với tất cả mọi người trong nhóm. Các thành viên tránh bàn luận những vấn đề mang tính cảm xúc và ép buộc nhau phải đồng ý với quan điểm của mình.
Câu 6 (trang 104, SGK Ngữ Văn 11, tập hai): Viết đoạn văn ghi lại một hồi ức đáng nhớ hoặc nêu ý kiến về tầm quan trọng của kí ức trong đời sống tinh thần của con người. Sau đó, kiểm tra đoạn văn (của mình và bạn cùng nhóm), chỉ ra các câu sai và nêu cách sửa (nếu có).
Trả lời:
Cuộc sống con người là sự hài hòa của nhiều thứ tình cảm khác nhau, không chỉ là tình thân mà còn là tình thầy trò, tình yêu…và cả tình bạn. Mỗi chúng ta, ai cũng có những người bạn thân và kỷ niệm sâu sắc với người bạn ấy. Nhớ lại người bạn thân của mình, tôi lại nhớ về kỉ niệm sâu sắc của chúng tôi.
Người bạn thân của tôi chính là người hàng xóm bằng tuổi, cùng lớn lên với tôi. Bạn ấy có một cái tên rất hay, Mai Linh. Trong ấn tượng của tôi, Mai Linh là một cô bé nhỏ nhắn, xinh xắn với nước da trắng hồng rạng rỡ. Mái tóc ngắn ngang vai mềm mượt như nhung, hai má lúm đồng tiền và chiếc răng khểnh rất duyên. Đôi mắt Mai Linh tròn xoe, đen láy và đôi môi đỏ mọng chúm chím. Nụ cười tươi tắn luôn nở trên môi khiến mọi người yêu thích. Ngoại hình xinh xắn, tính cách bạn ấy cũng rất tốt. Mai Linh hòa nhã, thân thiện, rất chăm chỉ và tốt bụng.
Nhà Linh ở ngay cạnh nhà tôi, từ nhỏ chúng tôi đã cùng chơi đùa, cùng đi học với nhau. Ngày ngày dắt tay nhau đến lớp, đến trường, rồi lại đợi nhau mỗi khi tan học. Trong quãng thời gian ấy, có một kỉ niệm mà đến tận sau này tôi vẫn luôn ghi nhớ. Một chiều ngày đầu hạ năm lớp 6, như thường lệ đồng hồ điểm 13 giờ 30 phút, tiếng gọi thánh thót như chim sơn ca của Mai Linh vang lên ngoài cổng. Tôi dậy muộn nên chạy vội đi, để mặc tiếng nhắc nhở của mẹ rằng trời sẽ mưa to, phải cầm áo mưa đi vì tối nay bố mẹ về rất muộn.
Chúng tôi vẫn vui vẻ cùng nhau đạp xe đến trường, trò chuyện về những việc thú vị. Chiều hôm ấy, trời đổ mưa tầm tã, không có sấm chớp mà mưa cứ nặng hạt không dứt. Tiếng chuông tan học đã vang lên mà cơn mưa ngoài sân vẫn trút nước ào ào. Nhìn các bạn lần lượt ra về, lòng tôi buồn bã và lo lắng vô cùng. Tôi nhớ lại lời mẹ dặn, thầm tự trách và nghĩ mình sẽ phải đội mưa về nhà một mình. Ngay lúc ấy, Mai Linh chợt xuất hiện trước mắt tôi, cô bạn dắt xe gọn vào mái hiên trước cửa lớp tôi, vẫy vẫy chiếc áo mưa trong tay, giọng nói át cả tiếng mưa:
– Gửi xe ở bác bảo vệ, chúng ta cùng về.
Trong ánh mắt bất ngờ của tôi, Mai Linh đưa ba lô của mình cho tôi, khoác áo mưa dặn tôi đợi rồi ra nhà để xe, dắt xe đạp của tôi đi gửi bác bảo vệ. Xong xuôi, bạn ấy quay lại lớp, bảo tôi chui vào phía sau áo mưa để nhanh chóng về nhà khỏi trời mưa nặng hạt. Cứ như vậy chúng tôi cùng khoác chung một chiếc áo mưa. Mai Linh chở tôi trên chiếc xe cào cào của mình, tôi áp má vào lưng cô bạn để tránh mưa. Chiếc áo mưa không quá rộng để che hết cả hai đứa, mưa xối xả ướt đẫm cả khuôn mặt xinh xắn của Mai Linh và hai chân để bên ngoài của tôi. Trên con đường trắng xóa một màn mưa, người bạn thân của tôi đạp xe như bay. Về đến nhà tôi, cả hai đứa đều ướt, run cầm cập vì lạnh. Trời mưa lại tối om, Mai Linh hiểu tôi sợ nên ở lại cùng tôi. Hai đứa không thay quần áo, cứ để như vậy, ngồi luyên thuyên đủ thứ chuyện trên trời dưới biển. Khi bố mẹ tôi về, Mai Linh mới tạm biệt tôi.
Sáng hôm sau, tôi và Mai Linh đều bị cảm lạnh, bố mẹ hai nhà đều trách mắng không thôi. Chúng tôi vẫn cùng nhau đi trên con đường quen thuộc thường ngày, rồi không hẹn mà cùng hắt hơi khi có cơn gió lạnh thổi qua. Dù mũi khó chịu và cổ họng khô rát, chúng tôi lại đồng loạt bật cười. Lẫn trong tiếng chim hót líu lo và tiếng xào xạc của lá là tiếng cười khàn khàn, giòn tan của hai cô học trò nhỏ. Chúng tôi bị cảm lạnh suốt một tuần liền. Sau lần đó, hai đứa dường như gắn bó, thân thiết hơn. Mỗi lần nhìn thấy mưa, trong lòng lại nhớ về kỉ niệm ngốc nghếch mà sâu sắc ngày ấy.
Mai Linh là người bạn thân mà tôi yêu quý nhất. Kỉ niệm trong cơn mưa mùa hạ đó dù chỉ là một trong số rất nhiều kỉ niệm của chúng tôi nhưng nó lại là kỉ niệm sâu sắc nhất. Tôi cảm thấy vô cùng may mắn khi gặp được người bạn thân như Mai Linh.
