»» Nội dung bài viết:
Thuyết minh chiếc xe đạp.
- Mở bài:
Xe đạp là một phương tiện di chuyển phổ biến và quan trọng trong đời sống hàng ngày của con người trên tất cả các nước thế giới. Giờ đây nó không đơn thuần là giúp chúng ta trong việc đi lại dễ dàng mà xe đạp còn rất nhiều hữu ích như là phương tiện thể dục, phương tiện thể thao, bảo vệ môi trường.
- Thân bài:
Xe đạp (tên tiếng anh là Bike) là một loại hình phương tiện đi lại với thiết kế 2 bánh xe (trước và sau) được gắn cùng vào hệ thống khung, bánh sau nối tiếp bánh trước với khoảng cách nhất định và dùng bàn đạp để có thể di chuyển thông qua chuyển động của xích. Xe đạp có cấu tạo khá đơn giản, dễ điều khiến, nó chuyển động được là bởi lực đạp trực tiếp từ người ngồi trên xe và giữ cân bằng khi di chuyển nhờ vật lý học theo định luật bảo toàn Momen quán tính.
1. Nguồn gốc ra đời và phát triển của chiếc xe đạp.
Năm 1790, bá tước tên Sivrac đã nghĩ ra mô hình chiếc xe đạp đầu tiên tên là Célérifère. Nhưng nó không thể hoạt động. Đến năm 1870, người Anh J. Starley chế ra xe đạp bằng thép nguyên chiếc đầu tiên, với các bánh xe có căm xe căng và có cao su xung quanh niền xe. Nhưng xe này chỉ dùng bánh xe trước để lái và đạp, còn bánh sau chỉ để mang trọng lượng cơ thể.
Chiếc xe đạp hiện đại được chế tạo vào năm 1879 bởi Lawson. Năm 1880, xe đạp hai bánh mang tên bicyclette, bicycle (bi=2, cycle = bánh xe) – chính thức được ra đời, đánh dấu thời kì phát triển hưng thịnh của phương tiện này.
Sau rất nhiều cải tiến, chiếc xe đạp được trang bị nhiều bộ phận tiện lợi hơn, giúp tiết kiềm sức lực, tốc độ nhanh hơn, xe bền hơn và an toàn hơn. Với trên 200 năm hình thành và phát triển, xe đạp được cải biến hơn nhiều và được xem như một phương tiện chuyên chở không gây ô nhiễm môi trường được sử dụng phổ biến, để bớt ô nhiễm và có sức khỏe hơn.
2. Đặc điểm cấu tạo của chiếc xe đạp.
Đầu tiên phải kể đến là hệ thống truyền lực gồm: Bàn đạp (pê-đan), đùi, trục giữa, đĩa, xích, líp. Trong đó, líp gồm hai bộ phận chính là: vành và cốt. Vành líp có răng ở phía ngoài và trong. Răng ngoài để ăn khớp với xích, răng trong có dạng răng cưa nghiêng về một phía ăn khớp với cá líp là một lưỡi thép nhỏ. Cốt líp có hai rãnh để đặt hai cá líp, trong mỗi rãnh có một lò xo nhỏ hoặc một cái lẫy làm bằng sợi thép nhỏ có tính đàn hồi. Cốt líp lắp chặt với moay-ơ bánh sau bằng ren. Bình thường, đầu nhọn của cá líp quay theo chiều kim đồng hồ nhờ bộ phận truyền động xích. Trong khi đó, lò xo đẩy cá líp lên làm răng trong vành líp mắc vào cá líp kéo cốt líp quay theo cùng chiều với vành của líp, làm bánh xe quay theo.
Khi đang đi xe, nếu ta không đạp bàn đạp, vành líp không quay, theo quán tính bánh xe vẫn lăn về phía trước, cốt líp cùng cá líp quay theo chiều kim đồng hồ, khi quay cá líp trượt trên răng trong của vành líp, ép lò xo xuống, đồng thời phát ra tiếng kêu “tạch tạch”. Khi xe đang đứng yên, nếu ta quay đùi đĩa theo chiều ngược chiều kim đồng hồ làm răng trong trượt lên cá líp nên cốt líp không quay được, do đó bánh xe không quay. Bởi vậy líp được gọi là khớp quay một chiều.
Hệ thống chuyển động bao gồm khung xe, bàn đạp, trục giữa, ổ bi giữa, xích, đĩa, ổ líp, 2 trục, ổ bi và các bánh xe. Trong đó, trục, moay-ơ, nan hoa, vành bánh xe được làm bằng thép. Moay-ơ cũng liên kết với vành bánh xe tạo thành nan hoa. Săm và lốp thì được chế tạo từ xoa su tổng hợp để tăng độ êm cho xe khi chuyển động. Khi có tác động lực từ chân người đạp, lực được truyền đến bàn đạp và đùi xe rồi từ trục giữa chuyển đến bộ phận dây xích làm quay hệ thống ổ líp và bánh sau, tạo nên lực đẩy nhất định giúp cho chiếc xe đạp chuyển động về trước.
Hệ thống điều khiển gồm có ghi đông cấu tạo từ 2 tay cầm, bộ phận này giúp người sử dụng có thể điều khiển xe đạp chuyển hướng qua trái, qua phải dễ dàng theo chuyển động nhờ vào ổ bi nằm ở giữa trục cổ xe. Phần ghi đông sẽ vừa là tay lái vừa là chỗ để chúng ta nắm giữ khi lái xe. Hệ thống lái giúp người đi xe điều khiển xe một cách dễ dàng, thuận lợi, không tốn nhiều sức lực. Trong đó, việc xe có chuyển hướng được hay không là phụ thuộc vào hướng chuyển của bánh xe. Ngoài ra, hai cái phanh ở tay lái giúp điều khiển tốc độ của xe một cách tiện lợi.
Hệ thống phanh giảm tốc an toàn của xe đạp được tạo ra giúp người sử dụng làm chủ vận tốc di chuyển, đồng thời đảm bảo an toàn giao thông, tránh gây tai nạn. Trong đó, có hai loại phanh xe đạp chính là phanh đĩa và phanh niềng. Tuy nhiên, hai loại phanh này đều có chung các bộ phận chính là: tay phanh, dây phanh, cụm má phanh. Khi xe đạp đang di chuyển ở tốc độ cao, xuống dốc hay gặp vấn đề cần phải dừng gấp thì người lái xe sẽ bóp tay phanh lại và ngay lập tức má phanh ở 2 bên sẽ ép vào vành bánh xe tạo một lực ma sát mạnh và sẽ làm giảm tốc độ hoặc dừng hẳn xe lại.
Bộ khung chịu lực là bộ phận kết nối và cố định các bộ phận khác trên xe. Trước kia, khung chịu lực của xe đạp được làm bằng gỗ. Do đó, khung chịu lực của xe lúc bấy giờ không được vững chắc, tuổi thọ lại không cao, dễ bị gãy bất cứ lúc nào. Nhưng sau khi được cải tiến, khung xe đạp đã được làm từ tạo được độ cứng, độ bền, đáp ứng được nhu cầu của người đi . Ngoài ra, khung xe cũng đảm nhận việc liên kết các bộ phần của xe thành một khối nhất định.
Hệ thống chuyên chở gồm yên xe, giỏ xe, gác ba ga (bộ phận đèo hàng). Phần yên gắn ở trục đứng giữa xe, để người điều khiển ngồi lên. Yên xe đóng một vai trò quan trọng trong việc giúp người đi xe đạp có một chỗ ngồi thoải mái với tư thế tốt nhất. Gác ba ga hay bộ phận đèo hàng được lắp đặt ở phía sau yên trên trục bánh sau. Giỏ đồ được gắn phía trên đầu xe phía trên bánh trước.
Ngoài ra ở một số dòng xe đạp thể thao hay xe đạp thường còn được gắn thêm hệ thống chắn bùn trước sau để tránh trời mưa, hay gắn thêm hệ thống đèn chiếu sáng lấy từ nguồn điện đi-na-mô được gắn ở phía trước càng xe, chuông xe được lắp ở cạnh tay cầm trên phần ghi đông, hộp xích, khóa chống trộm…và nhiều phụ kiện khác kèm theo.
3. Sử dụng và bảo quản chiếc xe đạp.
Xe đạp là phương tiện di chuyển tiện lợi, hoàn toàn do sức người. Ngày nay, người ta sử dụng những vật liệu bền bỉ trong sản xuất xe đạp, tuy nhiên, khi sử dụng cũng phải hết sức giũ gìn và bảo quản xe đạp để sử dung an toàn và bền lâu.
Trước hết, không chuyển chở quá trọng lượng quy định của xe đạp bởi có thể làm hư hỏng các bộ phận của xe, đặc biệt là bộ phận khung chịu lực, vành và nan hoa. Không nên đi xe ở những địa hình quá gập ghềnh, nhiều vật cản, gai nhọn, đá cuội sắc bén sẽ làm hỏng lốp săm.
Thường xuyên kiểm tra phanh thắng để đảm bảo an toàn khi di chuyển. Thường xuyên tra dầu mỡ để các bộ phận ít bào mòn và di chuyển tốt hơn.
Khi không sử dụng, cần bảo quản xe đạp ở nơi thoáng mát, tránh để ngoài mưa nắng, hay nơi gần nguồn nhiệt. Không dùng lực tác động quá mạnh vào các bộ phận theo hướng nghịch dẽ làm hỏng xe. Khi xe đạp không còn giá trị sử dụng, nên bán để phục hồi tái sử dụng hoặc tái chế để bảo vệ môi trường.
4. Vai trò và lợi ích của xe đạp trong đời sống con người.
Xe đạp cũng được xếp vào phương tiện tham gia giao thông phổ biến nhất thê giới, nó mang đến nhiều lợi ích cho người sử dụng như giúp ta di chuyển dễ dàng tiện lợi trên những quãng đường ngắn như đường làng chật hẹp hay những con phố nhỏ,.. không hề tốn kém mức chi phí nào khác, và hiện nay xe đạp còn là thú vui của hầu hết mọi người trên thế giới.
Xe đạp di chuyển nhờ vào sự tác động từ chân tới bàn đạp xe nên nó rất thân thiện với người dùng cũng như môi trường, hoàn toàn không thải khí vì không dùng đến động cơ, không gây ô nhiễm, không gây ra khói bụi và đặc biệt là an toàn hơn.
Đây cũng là phương tiện dao mát hay tập thể dục hữu hiệu, thật thú vị khi đạp xe vòng quanh hồ hay trải nghiệp đường trường, mạo hiểm bằng những chiếc xe đạp địa hình là một cách để rèn luyện sức khỏe và vận động cơ thể thật tốt. Xe đạp còn được đưa vào những giải đấu quốc tế mà nhiều người cực thích.
Xe đạp vốn là một phương tiện giao thông được người dân ưa chuộng vào thập kỉ tám mươi, chín mươi. Xe đạp dễ sử dụng, giá thành lại phù hợp với mọi gia đình, chỉ cần vài lần tập luyện là có thể điều khiển được. Tốc độ không nhanh như các phương tiện khác, lại sử dụng sức người nên vừa có tác dụng giảm ô nhiễm môi trường vừa giúp con người rèn luyện sức khỏe. Ngoài ra, sự ra đời của xe đạp đã đánh dấu một bước tiến lớn trong lịch sử phát triển của nhân loại, vừa là người bạn đồng hành với con người qua năm tháng dài đằng đẵng.
Có thể nói xe đạp là một phương tiện đi lại khá nhỏ gọn và dễ sử dụng, chỉ chiếm một phần nhỏ diện tích khu vực nhà ở. Xe đạp được cấu tạo từ nhiều chất liệu kim loại nên cần được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát nhưng cần chế để ngoài trời nắng vì có thể gây gỉ sét. Ngoài các vấn đề nói trên chỉ cần giữ gìn cẩn thận, bảo quản tốt thì tuổi thọ của xe đạp tăng thêm được vài năm.
- Kết bài:
Từ rất lâu, xe đạp đã trở thành một hình ảnh thân thuộc và giản dị đối với tất cả mọi người, dù là trẻ hay già. Và cho tới ngày nay, xe đạp vẫn là ng bạn thân thiết nhất của con người trên những chặng đường. Dù cho mai sau, thế giới này có tiến bộ đến đâu thì từng khoảnh khắc về chiếc xe đạp thân thương ấy trong tâm trí của mỗi con người cũng không phai nhòa.
