»» Nội dung bài viết:
Thuyết minh về loài hoa mai trong đời sống con người.
- Mở bài:
Mai là loài cây hoa vốn rất gần gũi với con người Việt Nam ta. Trên thế giới có ít nhất là 50 loài mai phân bố rải rác ở các nước nhiệt đới và cận nhiệt đới. Song mai chủ yếu tập trung nhiều nhất ở Đông Nam Á, Đông Á và châu Phi.
- Thân bài:
Nguồn gốc loài hoa mai.
Cây mai có tên khoa học là Oteela, là một chi thực vật có hoa nằm trong họ Mai vàng. Loài hoa này được trưng bày phổ biến ở miền Nam Việt Nam vào dịp Tết Nguyên Đán. Từ một loài cây hoang dã, cây mai đã được người Việt thuần hoá, trở thành biểu tượng của mùa xuân tươi đẹp trong tâm lí con người Việt Nam ta từ muôn đời nay.
Phân loại và phân bố cây hoa mai ở Việt Nam.
Tùy theo đặc điểm hình dáng hoặc tập tính ra hoa, hoặc địa bàn phân bố, người ta chia mai ra làm nhiều loại khác nhau. Nếu căn cứ theo số cánh hoa, có mai vàng năm cánh và mai vàng nhiều hơn năm cánh. Nếu theo đặc tính ra hoa thì có 12 loài: mai chủy, mai động, mai sẻ, mai hương, mai trâu, mai chiếu thủy, mai liễu, mai nhọn, mai tứ quý, mai giảo, song mai, hoàng mai. Còn phân theo địa bàn phân bố thì có mai núi Thất Sơn, mai Cà Ná, mai Vĩnh Hảo,…
Hoặc để dễ dàng phân biệt người ta thường chia loài hoa mai ra làm hai loại. Loại nở một lần vào mùa xuân gọi là mai xuân và loại nở hai lần trong năm gọi là nhị độ mai.
Đặc điểm hình thái cây và hoa mai.
Cây mai có dáng vẻ thanh cao. Thân cây mềm mại, mảnh khảnh giống cây hoa đào. Trên thân có đoạn xù xì, có đoạn trơn láng, màu xanh, hoặc màu nâu, da bóng. Mai vàng là loài cây trồng lâu năm. Cây trưởng thành cao từ 1.5 đến 3 mét.
Lá mai là loại lá đơn. Ở rìa lá có hình răng cưa. Cây mai rất ít khi rụng lá, mỗi năm chỉ rụng một lần vào cuối đông. Cuống lá thường bám rất chặt trên cành mai. Khi già cỗi lá mới tự rụng xuống. Bởi thế, lúc nào cây mai cũng sum xuê cành lá. Mặt trên lá trơn nhẵn, mặt dưới hơi nhám. Lá mai có chức năng quang hợp và tổng hợp chất dinh dưỡng nuôi cây. Mai thường trút lá vào mùa đông và ra hoa vào mùa xuân.
Hoa mai màu vàng, thường có 5 cánh hoặc nhiều hơn. Ở Việt Nam, phổ biến nhất là loại hoa năm cánh. Hoa mai năm cánh thường ra hoa chi chít trên cành. Hoa nở thành từng chùm. Cánh hoa kết nối với nhau ở tâm rồi xòe ra xung quanh. Cuốn dài treo lơ lửng trên cành, thoảng mùi thơm e ấp, kín đáo… Loài hoa mai có nhiều cánh cũng được ưa chuộng nhưng ít hơn. Bởi trên bông hoa các cánh hoa xếp thành từng lớp chồng lên nhau tạo nên bông hoa lớn nhưng cây thường có hoa thưa thớt chứ không được sum xuê. Dân gian vẫn tin rằng năm mới nhà nào có cành mai như vậy là dấu hiệu của điềm lành, của một năm thịnh vượng, an khang.
Khi hoa mai thụ phấn sẽ tạo thành quả. Quả cây hoa mai bám chặt trên đài hoa. Khi còn non có màu xanh. Khi chín có màu đỏ. Bởi thế, dù cây mai có rụng hết hoa, khi quả chín nhìn cây mai như đang tiếp tục khoe sắc màu mới.
Cây mai là loài ưa sáng, thích hợp phát triển trong điều kiện nóng ẩm. Ở nước ta, cây mai phát triển mạnh ở miền Trung và miền Nam. Chúng được trồng trong vườn nhà, chậu cảnh để làm vật trang trí. Hoa mai thưởng nở đúng vào dịp tết cổ truyền dân tộc. Bởi thế, từ bao đời nay nó được coi là sứ giả của mùa xuân, của ngày tết thiêng liêng và đầy ý nghĩa.
Cách trồng và chăm sóc loài hoa mai.
Mai thuộc loại dễ trồng và cũng dễ chăm sóc. Người ta thường trồng mai bằng cách chọn những hạt mai chín mẩy, phơi khô rồi đem gieo vào đất ẩm. Mai là loài cây ưa đất ẩm và ánh sáng nhưng không chịu được ngập úng. Vì vậy, cần trồng cây mai nơi cao ráo và phải thường xuyên tưới nước cho cây. Nếu trồng trong chậu thì cần chú ý bón phân và thay đất hàng năm.
Để có một chậu hoa đẹp, ta nên thường chú ý cắt nhánh, uốn cành, tạo thế để có được những chậu mai có hình dạng độc đáo, mang ý nghĩa sâu sắc, chứa đựng chất triết lí Á Đông. Để mai ra hoa đúng vào ba ngày Tết, người trồng mai thường phải chú ý trút lá và canh thời tiết. Năm nào thời tiết nắng ấm thì trút lá trước Tết khoảng hai mươi lăm ngày. Năm nào rét đậm thì phải trút lá sớm hơn.
Cây mai trong ngày tết cổ truyền Việt Nam.
Người dân Việt Nam thường thích chọn cây mai thờ cúng và trang trí trong nhà vào ngày Tết không phải là điều ngẫu nhiên. Hình ảnh cây mai nở rộ trong ngày đầu xuân là bài học đạo lý đối với mọi người và mọi nhà.
Màu vàng của hoa mai từ lâu được xem là màu hy vọng, tượng trưng cho sự giàu sang phú quý và thịnh vượng, hợp với niềm hân hoan chờ đón Tết đang rạo rực trong lòng người dân. Không những hoa vàng khoe sắc trên cành mà những chồi non lộc biếc cũng vươn lên xanh thắm. Sự hòa hợp giữa hoa và chồi nụ tạo nên một bản trường ca màu sắc trong suốt những ngày xuân tươi vui ấm áp.
Chỉ với một cây mai vàng, người Việt đã đưa vũ trụ quan vào nhân sinh quan vào trong thú chơi tao nhã này. Một cành mai như thế phải có đủ cả thượng, hạ, tả, hữu; bao gồm cả thiên, địa, nhân; lại có cả ngũ hành tương sinh tương khắc hòa quyện triết lí Đông phương. Từ một thú chơi tao nhã trở thành một quan niệm sống thanh cao, thi vị, di dưỡng tinh thần. Người xưa thường lấy hoa mai để sánh với cốt cách người quân tử. Bởi dáng mai cứng cỏi, gầy guộc, hoa mai rực rỡ chóng nở chóng tàn, chịu đựng cái khắc nghiệt của mùa đông và nở hoa vào mùa xuân. Đó là biểu thị của ý chí kiên cường, của nguồn sống dào dạt, của sức mạnh tồn sinh bất diệt.
- Kết bài:
Từ nghìn năm qua, hoa mai vẫn giữ một vai trò trọng yếu trong tâm linh người Việt, trở thành biểu tượng của mùa xuân, của cái đẹp, của tâm hồn bình dị mà hòa thắm thương yêu của dân tộc ta. Thấy hoa mai vàng nở biết màu xuân đã về. Loài hoa mai thực sự đã tạo nên một nết sống đẹp đẽ trong đời sống tinh thần của con người Việt Nam ta.
