»» Nội dung bài viết:
Thực hành đọc hiểu:
Đường về quê mẹ
(Đoàn Văn Cừ)
I. Chuẩn bị.
Đọc trước bài thơ Đường về quê mẹ và tìm hiểu thêm thông tin về nhà thơ Đoàn Văn Cừ.
Trả lời:
– Đoàn Văn Cừ (1913 – 2004), quê ở thôn Đô Đò, xã Nam Lợi, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định.
– Gia đình: sinh ra trong một gia đình nông dân
– Ông còn có các bút danh khác là Kẻ Sĩ, Cư sĩ Nam Hà, Cư Sĩ Sông Ngọc và ngoài thơ cũng sáng tác văn xuôi.
II. Đọc hiểu.
1. Trả lời câu hỏi giữa bài.
Câu 1. Mẹ đưa “tôi” về quê ngoại vào thời gian nào và để làm gì?
Trả lời:
– Mẹ đưa “tôi” về quê ngoại vào mùa xuân để gặp mặt họ hàng.
Câu 2. Ở các khổ 2, 4: Thiên nhiên và con người hiện lên như thế nào?
Trả lời:
– Khổ 2: Miêu tả những hình ảnh quen thuộc trên con đường mẹ dẫn “tôi” về quê với “những rặng cây đề, là con sông lượn ven đê, là cồn cỏ xanh, bãi tía, người làm đất trồng cây”.
– Khổ 4: Miêu tả cuộc sống nơi thôn quê, với đoàn người thu hoạch nông sản, cánh có trắng bay bà xóm chợ lều đầy lá bàng rơi.
→ Đây đều là những hình ảnh quen thuộc của làng quê Việt Nam xưa.
Câu 3. Xác định thể thơ, vần và nhịp của bài thơ.
Trả lời:
– Thể thơ thất ngôn.
– Vần: Khổ thơ bốn câu ba vần, nhà thơ sử dụng vần ân: xuân, gần, thân tạo cho người đọc cảm giác rân rân, gần gần, phân thân, bần thần…như một tiếng chuông ngân dài mãi nỗi phân vân “U tôi” ngày ấy.
– Nhịp thơ linh hoạt: 3/2/2, 2/2/3, 4/3.
2. Trả lời câu hỏi cuối bài.
Câu 1. Bài thơ là lời của ai? Nhan đề bài thơ được tác giả đặt theo cách nào?
Trả lời:
– Bài thơ là của người con – cũng chính là tác giả Đoàn Văn Cừ.
– Nhan đề bài thơ được đặt theo một hình ảnh khơi nguồn cảm xúc trong tác giả.
Câu 2. Hãy chỉ ra bố cục của bài thơ và đặt tên cho từng phần.
Trả lời:
+ Khổ 1: Miêu tả về không gian và thời gian trở về quê ngoại.
+ Khổ 2: Tả khái quát toàn cảnh quê hương.
+ Khổ 3: Miêu tả về người mẹ khi xưa.
+ Khổ 4: Khung cảnh trên đường về quê ngoại.
+ Khổ 5: Hình ảnh người mẹ.
+ Khổ 6: Lời khen của những người cùng quê dành cho mẹ.
Câu 3. Liệt kê các hình ảnh, chi tiết về thiên nhiên và con người trong bài thơ. Qua đó, hãy nêu nhận xét của em về màu sắc, đường nét của bức tranh thiên nhiên và vẻ đẹp tâm hồn của con người được thể hiện trong tác phẩm.
Trả lời:
– Các hình ảnh, chi tiết về thiên nhiên và con người trong bài thơ:
+ Về thiên nhiên: rặng đề, dòng sông, cồn xanh, bãi mía, xóm chợ, trời xanh, cò trắng.
+ Về con người: người lao động hăng say làm việc, trang phục, tính cách của người mẹ.
– Bài thơ là đã vẽ lên một bức tranh tả thực, sống động tái hiện lại cảnh làng quê Việt Nam xưa. Bức tranh ấy bình dị, gần gũi với những hình ảnh thân thuộc. Bài thơ còn là sự nhớ nhung, biết ơn của nhà thơ với quá khứ.
Câu 4. Bài thơ đã diễn tả được tâm trạng và tình cảm gì của nhà thơ?
Trả lời:
– Qua bài thơ, tác giả đã ngầm thể hiện sự biết ơn quá khứ, biết ơn người mẹ.
Câu 5. Em thích nhất hình ảnh, chi tiết nào trong bài thơ? Hãy tưởng tượng và miêu tả bằng lời hoặc vẽ lại bức tranh thể hiện chi tiết, hình ảnh đó.
Trả lời:
Em thích nhất hình ảnh người mẹ trong bài thơ. Người mẹ được hiện lên qua bài thơ thật đẹp nhưng cũng thật bình dị, gần gũi. Đó là hình ảnh người phụ nữ xưa với vẻ đẹp truyền thống. Qua lời thơ hình ảnh ấy lại càng hiện lên rõ nét, người mẹ đẹp cái đẹp của làng quê gắn với hình ảnh cô thôn nữ như tác giả so sánh.
