»» Nội dung bài viết:
Đọc hiểu văn bản:
Bồng chanh đỏ
(Đỗ Chu)
I. Chuẩn bị đọc.
Theo em, chúng ta có nên nuôi nhốt các loài động vật hoang dã hay không? Vì sao?
Trả lời:
– Chúng ta không nên nuôi nhất các loài động vật hoang dã vì chúng cần môi trường tự nhiên để sống và phát triển
II. Trải nghiệm cùng văn bản.
Câu 1. Em hình dung như thế nào về vẻ đẹp của chim bồng chanh đỏ qua lời miêu tả của chú bé Hoài ?
Trả lời:
– Vẻ đẹp của chim bồng chanh đỏ qua lời miêu tả của chú bé Hoài: Chim bồng chanh đỏ là loài chim có bộ lông đẹp, nhiều màu sắc, tập tính sinh hoạt độc đáo và rất khó để có thể bắt gặp loài chim này vì chúng chỉ sông ở đầm có nhiều thức ăn.
Câu 2. Điều gì sẽ xảy ra khi hai anh em ra đầm nước, nơi chim bồng chanh làm tổ?
Trả lời:
– Điều sẽ xảy ra khi hai anh em ra đầm nước, nơi chim bồng chanh làm tổ: Chim bồng chanh đỏ đã xuất hiện trong tổ cùng với các chú chim con và niềm khao khát có được chim bồng chanh đỏ của anh anh em Hoài
Câu 3. Hành động vuốt ve đôi cánh mượt mà của chú chim bồng chanh thể hiện nét tính cách gì của Hoài?
Trả lời:
– Hành động vuốt ve đôi cánh mượt mà của chú chim bồng chanh thể hiện nét tính cách của Hoài: yêu thương động vật, nâng niu, yêu quý.
Câu 4. Em đã bao giờ trải nghiệm cảm giác “tiếc ngẩn tiếc ngơ” khi từ bỏ một thứ mình yêu thích?
Trả lời:
– Cảm giác “tiếc ngẩn tiếc ngơ” đã đến với em khi em phải nhường con búp bê yêu thích của mình cho em gái, nhưng em nghĩ em bé nên chiều em một chút thế là em không buồn nữa.
III. Suy ngẫm và phản hồi.
Câu 1. Xác định đề tài và nội dung bao quát của văn bản.
Trả lời:
– Đề tài của văn bản: Chú chim bồng chanh đỏ.
– Nội dung bao quát của văn bản: Qua hình ảnh loài chim bồng chanh đỏ cùng với sự trải nghiệm của hai anh em Hoài, người đọc đã biết thêm về cách làm tổ, môi trường sống và sở thích ở một đôi với nhau của chúng. Qua đó thấy được sự yêu thích của hai anh em Hoài dành cho loài chim bồng chanh đỏ. Nhưng hai anh em đã không vì sở thích cá nhân mà nuôi nhốt một loài chim đẹp, hai anh em chỉ ngắm, vuốt ve và sau đó thả chúng đi. Thể hiện tình yêu thương của hai anh em với động vật.
Câu 2. Liệt kê các chi tiết miêu tả hành động, tình cảm, suy nghĩ của nhân vật Hoài trong các thời điểm:
– Khi vợ chồng bồng chanh đỏ mới đến ở đầm nước.
– Khi đi bắt chim bồng chanh đỏ với anh Hiền trong đêm.
– Khi ra đầm nước một mình sau sự kiện anh Hiền trả chim bồng chanh về tổ cũ.
* Từ những chi tiết đó, em có nhận xét gì về sự chuyển biến trong tình cảm và nhận thức của nhân vật Hoài?
Trả lời:
– Sự chuyển biến trong tình cảm và nhận thức của nhân vật Hoài: Ban đầu Hoài chỉ ngắm chim bồng chanh đỏ như một thói quen nhưng chính tình yêu loài chim này của anh Hiền đã truyền sang Hoài và Hoài bắt đầu thích ngắm nhìn chim bồng chanh hàng ngày, Hoài cũng khao khát có được để nuôi, khi bắt được chim bồng chanh Hoài đã rất vui, nhưng tiếc ngẩn ngơ khi anh Hiền thả nó đi Hoài giận, Hoài đã bình thường trở lại khi hiểu ra rằng các loài động vật cũng giống như con người, có gia đình, có tình yêu và cần được sống.
Câu 3. Phân tích một số điểm giống và khác nhau (trong suy nghĩ, tình cảm, hành động) của Hiền và Hoài. Qua việc miêu tả hai nhân vật này, nhà văn thể hiện cách nhìn cuộc sống, con người như thế nào?
Trả lời:
* Trong suy nghĩ:
– Điểm giống nhau trong suy nghĩ của hai anh em Hoài và Hiền là hai anh em đều mong muốn được nuôi một cặp chim bồng chanh đỏ.
– Điểm khác nhau:
+ Hiền suy nghĩ về các con của chim bồng chanh, dù có yêu thích nhưng không lỡ phá vỡ gia đình nhà nó.
+ Hoài vì muốn nuôi cặp chim bồng chanh đỏ nên không nghĩ như vậy mà chỉ mong muốn được nuôi cặp chim.
* Trong hành động:
– Điểm giống nhau: Mỗi lần đi chơi hay đi học về hai anh em Hoài và Hiền đều muốn qua chỗ tổ chim bồng chanh đỏ để nhìn thấy đôi chim.
– Điểm khác nhau:
+ Hiền muốn thả đôi chim về với chỗ cũ để cho chúng nuôi con.
+ Hoài thì lại muốn giữ đôi chim để nuôi.
* Trong tình cảm:
– Điểm giống nhau: Cả hai anh em đều rất yêu thích, vuốt ve đôi chim trên tay rất trìu mến.
– Điểm khác nhau:
+ Hiền suy nghĩ về tình cảm gia đình của chim bồng chanh đỏ.
+ Hoài thì lại vì quá say mê không nghĩ gì về điều đó.
→ Qua việc miêu tả hai nhân vật từ trong suy nghĩ, hành động đến tình cảm của hai anh em Hoài và Hiền, nhà văn đã thể hiện được cách nhìn cuộc sống, con người vô cùng phong phú và đa dạng. Chỉ qua những miêu tả đó ta thấy được cách thể hiện tình yêu gia đình và thái độ luôn mong muốn giữ gìn một gia đình trọn vẹn. Đôi khi, chúng ta phải chấp nhận từ bỏ những thứ hào nhoáng nếu nó không phù hợp và không thuộc về mình.
Câu 4. Lựa chọn và phân tích ý nghĩa của một số chi tiết tiêu biểu trong truyện.
Trả lời:
– Chi tiết hay làm nên tác phẩm lớn, chi tiết hay tạo ấn tượng lớn trong lòng bạn đọc và chi tiết. Vẻ đẹp của đôi chim giống như một bức tranh đẹp tuyệt mỹ ở giữa vùng sông nước. Một chấm xanh xanh, đỏ đỏ và kèm theo đó là sự óng ả của bộ lông, bụng của nó màu vàng đỏ, lưng lại mang màu xanh đen. Tác giả đã miêu tả trong bài rằng nó có một vẻ đẹp thật rực rỡ, dường như chẳng có loài chim nào sánh bằng: “Cái mỏ nhọn hoắt và oai vệ, dài như một cái quản bút. Lông ức hung hung vàng, còn thì toàn thân đều đỏ hồng như một đốm lửa.” Ngoài ra hình ảnh đôi chim này còn giống như hình ảnh của các cặp vợ chồng luôn tỏa ra vẻ đẹp, niềm vui của sự hạnh phúc, cùng nhau đi kiếm mồi chăm sóc con cái. Điều này cũng thể hiện cho một mái ấm gia đình hạnh phúc.
Câu 5. Chủ đề của truyện này là gì? Nêu một vài căn cứ giúp em xác định chủ đề.
Trả lời:
– Chủ đề của truyện: Tình cảm của anh em Hoài với loài chim bồng chanh đỏ.
– Để xác định được chủ đề của truyện, chúng ta căn cứ qua hai câu chuyện của anh em Hoài và Hiền trao đổi về chuyện cùng nhau tìm hiểu và bắt chim hồi còn bé của mình. Qua những cuộc trò chuyện đó, ta xác định được đây là câu chuyện kể về tuổi thơ và những trải nghiệm của hai anh em khi đi bắt chim bồng chanh đỏ. Cả hai anh em đều là những người rất yêu thích và luôn tìm tòi, khám về thế giới của các loài chim. Qua việc miêu tả về loài chim bồng chanh đỏ cũng cho thấy được về những tình cảm, cách nuôi dưỡng một gia đình hạnh phúc.
Câu 6. Lời nhắn nhủ của chú bé Hoài dành cho vợ chồng bồng chanh đỏ ở cuối truyện gợi cho em suy nghĩ gì về cách ứng xử của con người với loài vật? Viết khoảng năm câu để trả lời câu hỏi này
Trả lời:
– Lời nhắn nhủ chứa đựng tấm lòng cao cả của chú bé Hoài dành cho vợ chồng Bồng chanh đỏ. Hai anh em Hiền và Hoài rất yêu thích các loài chim, đặc biệt là Hiền, cậu có những kiến thức rất sâu rộng về vô số các loài chim, khi gặp bất cứ loài chim gì cậu cũng có thể gọi tên và nói về những đặc điểm liên quan của chúng. Một hôm, hai anh em Hiền và Hoài đã nhìn thấy một đôi Bồng chanh đỏ, là loại chim khá hiếm và đẹp làm tổ ở đầm sen của làng. Hiền và Hoài vui sướng không thôi, mỗi ngày đều phải ra ngắm nghía chúng và lần nào cũng say mê, mong ước được nuôi đôi bồng chanh này. Một hôm trăng sáng, trời đầy sao, sau khi ăn cơm xong Hiền rủ em ra đầm sen, mục đích là để bắt đôi bồng chanh đỏ này về nuôi. Hai anh em Hiền và Hoài phải vất vả mãi, cuối cùng Hiền cũng bắt được một chú bồng chanh đỏ, tuy nhiên cuối cùng trong ánh nhìn tiếc nuối của Hoài, Hiền đã thả chú bồng chanh đỏ đó lại tổ. Vì thương đàn con nhỏ của chúng nên Hiền đã không nỡ giữ những chú chim đó lại mà thả nó về với thiên nhiên. Dù vậy, mãi đến tận khi lớn lên, khi Hiền đã đi nhập ngũ, cả hai anh em vẫn luôn nhớ đến đôi chim bồng chanh đỏ và không ngừng cảm thán, yêu thích nó. Nhưng có lẽ Hiền và Hoài đều đã học được một bài học về tình yêu đó là khi yêu một điều gì đó, phải làm cho nó hạnh phúc chứ không phải chiếm hữu nó cho riêng mình. Chiếm hữu là ích kỷ, chỉ muốn mua vui cho bản thân không phải xuất phát từ trái tim yêu thương. Tình yêu thương là phải làm cho thứ mà ta yêu quý được phát triển.
