Cảm nhận vẻ đẹp hình ảnh đoàn thuyền trở về trong bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá”
Huy Cận viết “Đoàn thuyền đánh cá” năm 1958, lúc miền Bắc đã giải phóng và đi vào xây dựng đời sống mới. Thông qua cuộc sống lao động của người dân miền biển, nhà thơ ngợi ca về niềm vui mới của con người đang làm chủ cuộc sống, làm chủ đất nước. Hình ảnh đoàn thuyền đánh cá trở về đầy ắp cá tôm thể hiện tư thế làm chủ của con người và sự tin tưởng vào tương lai của đất nước.
Ở đầu bài thơ, đoàn thuyền ra khơi hừng hực khí thế trong lời ca, tiếng hát. Đến khổ cuối bài thơ, hình ảnh đoàn thuyền trở về vào lúc bình minh cùng trong khúc ca chiến thắng. Những câu thơ được lặp lại như một điệp khúc một bài ca lao động. Nếu như tiếng hát lúc trước thể hiện niềm vui khi lao động tiếng hát sau lại thể hiện sự phấn khỏi vì kết quả lao động sau một đêm làm việc hăng say:
“Câu hát căng buồm với gió khơi,
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời.
Mặt trời đội biển nhô màu mới
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi”.
Đoàn thuyền đánh cá thắng lợi trở về trong bình minh rực rỡ, tráng lệ. Người lao động trở về trong tư thế mới “chạy đua cùng mặt trời”. “Chạy đua” ở đây không phải là sự cạnh tranh thắng thua. Từ “chạy đua” thể hiện tư thế lao động manh mẽ, sức lực vẫn dồi dào của người lao động sau một đêm lao động Chạy đua còn thể hiện niềm háo hức trở về với thắng lợi lớn trong lao động. Đoàn thuyền phơi phới vượt sống, cả mặt trời cũng tham gia vào cuộc chạy đua vĩ đại.
Hai câu kết khép lại bài thơ nhưng lại mở ra một cảnh tượng thật kỳ vĩ và chói lọi. Huy Cận đã rất tinh tế khi miêu tả sự vận hành của vũ trụ. Mặt từ từ nhô lên trên sống nước xanh lam, chiếu tỏ ánh sáng rực rỡ, cảnh biển bừng sáng và còn đẹp hơn với kết quả thắng lợi trong lao động. Con thuyền trở về khoang nào cũng đầy ắp cá tôm. Mắt cá phản chiếu ánh mặt tròi giống như muôn vàn mặt trời nhỏ li ti. Đó thật sự là một cảnh tượng đẹp đẽ, huy hoàng giữa bầu trời và mặt biển, giữa thiên nhiên và thành quả lao động.
Câu đầu của khổ thơ lặp lại gần như nguyên vẹn câu cuối của khổ thứ nhất, chỉ thay có một từ ( từ “với”) đem đến kết cấu đầu – cuối tương ứng, tạo sự hài hòa cân đối. Cấu trúc lặp lại ấy trở thành điệp khúc ngân nga, nhấn mạnh niềm vui lao động làm giàu đẹp quê hương và khắc họa đậm nét vẻ đẹp khỏe khoắn cùng niềm vui phấn khởi của người ngư dân.
Phép tu từ nhân hóa: “Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời” cho thấy tư thế chủ động chinh phục biển trời, vũ trụ của người ngư dân. Đúng như lời bình của chính tác giả: “Bài thơ là cuộc chạy đua giữa con người với thiên nhiên và con người đã chiến thắng”.
Nếu khổ thơ đầu, mặt trời xuống biển báo hiệu hoàng hôn thì ở khổ cuối lại là mặt trời đội biển – là ngày mới bắt đầu – ngày mới với thành quả lao động bội thu và niềm tin yêu phấn chấn. Câu thơ kết bài vừa mang ý nghĩa tả thực, vừa khiến người đọc liên tưởng tới một tương lai tươi sáng, huy hoàng: “Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi”. Ngày mới bắt đầu – thành quả lao động trải dài muôn dặm phơi – một cuộc đời mới đang sinh sôi, phát triển…
Thông qua việc miêu tả cảnh lao động đánh cá của người ngư dân vùng biển Hạ Long, bài thơ ngợi ca vẻ đẹp thiên nhiên, đất nước, sự giàu có của biển khơi; ngợi ca khí thế lao động hăng say, yêu đời của người lao động mới đã được giải phóng, đang làm chủ bản thân, làm chủ cuộc đời và đất nước:
“Tập làm chủ, tập làm người xây dựng
Dám vươn mình cai quản lại thiên nhiên!”.
- Cảm nhận vẻ đẹp khổ thơ đầu bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá”
- Cảm nhận âm hưởng, giọng điệu của bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá”
- Cảm nhận vẻ đẹp hình ảnh người lao động trên biển trong “Đoàn thuyền đánh cá”
