»» Nội dung bài viết:
Hành động nói
1. Hành động nói là gì?
- Xét các đoạn văn SGK.
Lí Thông nói với Thạch Sanh nhằm mục đích chính là gì ?Câu nào thể hiện ?
– Mục đích: muốn đẩy Thạch Sanh đi để mình hưởng lợi: Thôi ,bây giờ …ngay đi
Lí Thông có đạt được mục đích của mình không? Chi tiết nào nói lên điều đó ?
– Có .Vì nghe Lí Thông nói ,Thạch Sanh vội vàng từ giã Lí Thông ra đi.
Lí Thông đã thực hiện mục đích của mình bằng phương tiện gì?
– Bằng lời nói, Lý Thông thuyết phục Thạch Sanh
Nếu hiểu hành động là “ việc làm cụ thể của con người nhằm mục đích nhất định” thì việc làm của Lí Thông có phải là hành động không ?Vì sao ?
– Việc làm của Lí Thông là một hành động vì đó là một việc làm có mục đích.
Vậy, thế nào là hành động nói ?
- Ghi nhớ : Học sgk/62
2. Một số kiểu hành động nói thường gặp.
* Xem lại các câu nói của Lí Thông ở mục 1.
Chỉ ra mục đích trong những câu nói của Lí Thông ?
Câu 1: Trình bày.
Câu 2: Đe doạ.
Câu 4: Hứa hẹn.
Chỉ ra các hành động nói trong đoạn trích và cho biết mục đích của các hành động nói đó.
+ Lời cái Tí : hỏi ,bộc lộ tình cảm ,cảm xúc.
+ Lời của chị Dậu: Tuyên bố ,báo tin.
Vậy ,có những kiểu hành động nói nào ?
* Ví dụ:
– Chiều nay, bạn làm gì? (Hỏi)
– Mình đến thăm Nam bị ốm..( Trình bày)
– Bạn chở mình đi với! ( Điều khiển)
– Ừ, mình sẽ chở bạn. ( Hứa hẹn)
– Bạn là nhất đấy!( Bộc lộ cảm xúc)
* Ghi nhớ : SGK/63
3. Cách thực hiện hành động nói.
1. Cách dùng trực tiếp:
a/ Bạn làm bài tập chưa? (Hỏi)
b/ Ông ấy đang cuốc đất. (Trình bày)
c/ Em đừng vẽ bậy lên tường. (Điều khiển)
d/ Ôi, trời lạnh quá! (Bộc lộ cảm xúc)
2. Cách dùng gián tiếp:
* Nhờ bạn mua quyển vở, có thể nói:
a/ Bạn mua cho mình một quyển vở được không? (Câu nghi vấn)
b/ Mình muốn bạn mua cho mình một quyển vở. ( Câu trần thuật)
* Bộc lộ tình cảm, cảm xúc:
Anh mà chết là chỉ tại cái tội ngông cuồng dại dột của tôi. Tôi biết làm thế nào bây giờ?
(Câu nghi vấn)
- Ghi nhớ : SGK/71
II. Luyện tập.
Bài 1/63: Trần Quốc Tuấn viết “ Hịch tướng sĩ nhằm mục đích khích lệ tướng sĩ học tập “Binh thư yếu lược” do ông soạn ra và khích lệ lòng yêu nước của tướng sĩ
Bài 2/63: Chỉ ra các hành động nói và mục đích của mỗi hành động nói đó :
– Bác trai …. rồi chứ ? ( H động hỏi )
– Cảm ơn ….thường . Nhưng …lắm (trình bày)
– Này ….trốn .( điều khiển )
– Chứ…hoàn hồn .( Trình bày )
– Vâng … cụ (Hứa hẹn),còn lại (trình bày)
– Thế thì … rồi đấy ! (điều khiển )
Bài 3/64
– Anh phải hứa …xa nhau (Điều khiển).
– Anh hứa đi. (Điều khiển).
– Anh xin hứa. (Hứa hẹn).
- Bài tập bổ sung:
Đặt câu minh họa các kiểu hành động nói ( Thi viết nhanh)
II. Luyện tập (tt).
Bài tập 1/71: Tìm các câu nghi vấn trong bài “ Hịch tướng sĩ”:
– Từ xưa các bậc … không có.
( khẳng định )
– Lúc bấy giờ … muốn vui vẻ phỏng có được không ?
( phủ định)
– Lúc bấy giờ … không muốn vui vẻ phỏng có được không ?
( khẳng định )
– Vì sao vậy ?
( gây sự chú ý)
-Nếu vậy rồi đây…trời đất nữa ? ( phủ định)
Bài tập 2/71: Tìm câu trần thuật có mục đích cầu khiến :
a, Đoạn a : Cả đoạn đều có mục đích cầu khiến, kêu gọi .
-Cách dùng gián tiếp tạo sự đồng cảm sâu sắc , nó khiến cho những nguyện vọng của lãnh tụ trở thành nguyện vọng thiết thân của mọi người.
Bài tập 4/72: Các cách hỏi đường nên dùng khi hỏi người lớn: a,b,e.
