I. YÊU CẦU VỀ KỸ NĂNG VÀ KIẾN THỨC.
– Bố cục bài viết rõ ràng; trình bày ý khoa học; hành văn có cảm xúc, linh hoạt; dẫn chứng phải chính xác.
– Phải phân biệt được nghị luận về một đoạn trích và nghị luận về một tác phẩm. Nghĩa là tránh việc đề cập tới tất cả các nội dung của tác phẩm còn nội dung của đoạn trích lại sơ lược.
– Tập trung vào đoạn trích nhưng phải biết vận dụng kiến thức của toàn tác phẩm như nội dung tư tưởng, cách kể chuyện, cách sử dụng chi tiết, cách xây dựng nhân vật, các biện pháp tu từ. Đặt đoạn văn trong chỉnh thể của tác phẩm để có cách đánh giá chính xác.
– Trong phần nội dung của bài làm, học sinh phải xác lập được các luận điểm chính rồi từ đó dựa vào các thao tác: chứng minh, bình luận, phân tích, cảm nhận…để làm rõ luận điểm.
– Nên viết đoạn văn theo lối diễn dịch/quy nạp để ý được rõ ràng, giám khảo chấm cũng dễ cho điểm. Đầu mỗi luận điểm, lùi bút vào 1 ô giấy để giám khảo dễ nhìn bố cục của mình hơn.
– Khi hành văn, cần tránh những câu từ sáo rỗng. Cần viết thật cô đọng, giọng văn phải kết hợp được chất lý luận và suy tư cảm xúc.
– Tránh gạch bỏ quá nhiều trong bài làm, làm bẩn bài làm sẽ gây phản cảm cho người chấm.
– Để tăng chiều sâu cho bài viết, cần có sự so sánh, đối chiếu giữa nhân vật này, nhân vật kia, tác phẩm này, tác phẩm nọ. Cần đưa một số lời phê bình, nhận định văn học vào trong bài làm. Cần có dẫn chứng thêm ngoài tác phẩm. Những yếu tố vừa nói trên đây sẽ làm cho bài văn thêm phong phú và có chiều sâu, chắc chắn sẽ được giám khảo cân nhắc cho điểm cao.
– Phần tổng kết nghệ thuật: theo đáp án, trước khi kết bài sẽ có phần tổng kết nghệ thuật. Học sinh cần có đánh giá, nhận xét chung về nghệ thuật của tác phẩm (phần này đáp án cho từ 0,5 – 1,0 điểm).
II. DÀN Ý CHI TIẾT.
I. Mở bài:
– Tìm ý liên quan để dẫn dắt vấn đề.
– Nêu nét khái quát về phong cách nghệ thuật của tác giả.
– Nêu hoàn cảnh sáng tác, vị trí của đoạn trích (nếu có).
– Nêu và nhận định vấn đề cần phân tích.
II. Thân bài:
– Khái quát sơ lược nội dung của đoạn trích trước.
– Nêu vị trí của đoạn trích (nếu cần).
– Phân tích cụ thể đoạn trích: Tùy theo đoạn trích để có luận điểm phù hợp.
+ Ghi lại những câu văn có nội dung quan trọng trong luận điểm để trong “……..”
+ Giải thích: Nghĩa đen/nghĩa bóng của những câu vă cần phân tích (nếu cần).
+ Nêu biểu hiện nội dung/vấn đề cần phân tích.
+ Nêu nguyên nhân của nội dung/vấn đề cần phân tích.
+ Nêu ý nghĩa của nội dung/vấn đề cần phân tích.
+ Mở rộng, so sánh, đối chiếu nội dung/vấn đề cần phân tích với các nội dung/vấn đề ở tác phẩm khác.
(Ghi chú: Phần này chia nhỏ, gom đoạn văn theo các luận điểm và lần lượt đi hết các đoạn văn nhỏ của đoạn trích theo các bước như trên).
– Khái quát, nhận định lại vấn đề.
– Nêu những thành công về nghệ thuật tác phẩm.
– Liên hệ, mở rộng vấn đề.
* Nhận xét, đánh giá theo yêu cầu đề ra.
III. Kết bài:
– Khái quát, nhận định lại vấn đề.
– Bài học nhận thức và hành động cho bản thân.
Xem thêm:
- Phân tích đoạn văn: Khi nghệ thuật là tiếng kêu đau khổ thoát ra từ kiếp người lầm than…. (Trăng sáng, Nam Cao)
- Cảm nhận về vẻ đẹp của Sông Đà qua đoạn văn miêu tả cảnh thác nước và quang cảnh hai bên bờ sông (Người lái đò sông Đà, Nguyễn Tuân)
- Cảm nhận hình ảnh người đàn bà qua đoạn văn: Người đàn bà bỗng chép miệng, con mắt như đang nhìn suốt cả đời mình…. (Vợ nhặt, Kim Lân)
