Phân tích Cõi lá của Đỗ Phấn

Phân tích “Cõi lá” của Đỗ Phấn.

I. Mở bài:

– Đỗ Phấn vốn là một họa sĩ. Với bút pháp nghệ thuật tài hoa, độc đáo, ông đã đưa vào tác phẩm văn học những màu sắc khác lạ qua việc khắc họa hình ảnh đời sống sinh hoạt của người dân, ngòi bút nhẹ nhàng và đầy tinh tế.

– Tác phẩm “Cõi lá” của tác giả Đỗ Phấn được sáng tác sau khi ông quay lại với các tác phẩm viết văn của mình vào những năm 2005, tản văn chuyên về chủ đề Hà Nội được mọi người yêu mến.

II. Thân bài:

1. Dấu hiệu thiên nhiên và sự bất ngờ của tác giả khi thời tiết giao mùa.

– Cảm xúc mãnh liệt của nhà văn khi biết mùa xuân năm nay đến trễ. Mùa xuân đã đến khi ánh nắng tràn đầy trên những mầm non rực rỡ

– Dấu hiệu thiên nhiên: Khung cảnh mùa xuân hiện lên tươi đẹp, ấm áp:

+ Bẽ bàng mùa xuân đến muộn.

+ Cái nắng đã chao chát trên những lộc non báo hiệu mùa hè.

– Động từ “Òa thức”: sự đột ngột, bất ngờ

→ Tác giả khéo léo sử dụng động từ gợi ra khung cảnh con người và thiên nhiên tỉnh dậy sau những ngày đông giá rét, chào đón một mùa xuân thật vui tươi và ấm áp.

→  Thể hiện sự ngạc nhiên thú vị khi tác giả bất ngờ nhận ra sự thay đổi của thiên nhiên lúc giao mùa.

2. Sự thay đổi của thiên nhiên và lòng người khi thời tiết giao mùa.

– Hình ảnh của những loài cây tự tin khoe sắc đỏ rực trước thiên nhiên đất trời: hoa thạch lựu, cây xà cừ,…

* Sự thay đổi của thiên nhiên:

– Cây bồ đề làm thành một khoảng trời trong veo màu thạch lựu.

– Những chiếc lá non đu đưa trong gió.

– […] chỉ để ngắm nhìn một chút sắc lá ngọt ngào như mật chảy tháng Giêng.

– Hình ảnh của những loài cây tự tin khoe sắc đỏ rực trước thiên nhiên đất trời.

→ Khung cảnh thiên nhiên ngọt ngào, ấm áp và tươi vui. Bằng tình yêu thương chân thành, nhà văn đã vẽ nên hình ảnh tuyệt đẹp của mùa xuân trên mảnh đất Thủ đô, mang đến một cảnh tượng thơ mộng và dịu dàng.

* Sự thay đổi của lòng người:

– Những đứa trẻ tan trường ríu rít dưới gốc cây…

– Nhiều người Hà Nội chẳng có việc gì cũng vòng xe qua đoạn phố đông mà chật chội, mà hỗn hào…

→ Không khí trong lành, cảnh vật vui tươi, con người rạng rỡ vui tươi “Hà Nội ơi! Hà Nội thật đẹp biết bao, làm cho ai đi xa cũng phải nhớ về”.

– Trong khoảnh khắc tiết trời dịu ngọt ấy, tác giả nhớ về người em gái đi xa:

+ Cô em gái của tôi sống xa Tổ Quốc đã hai chục năm có lẻ. Mỗi lần gọi điện về, nó lại hỏi con đường ven Hồ Gươm mùa này lá đã rụng? Lạ thế! Mùa nào cũng hỏi như vậy […]”.

→ Từng chiếc lá, từng hàng cây – chúng cứ mãi ở đấy, đến mùa thì lại thay lá, những khoảnh khắc ấy tuy đơn sơ, nhưng lại khiến cho bao người con Hà Nội nơi xa quê phải nhớ về.

→ Tác giả là người con nặng tình với mảnh đất Hà Nội. Với bao tình cảm yêu thương và gắn bó, ông đã giữ gìn để rồi viết nên từng trang giấy. “Cõi lá” đã thể hiện rất rõ tình cảm của tác giả dành cho Hà Nội, đồng thời cũng để lại cho độc giả biết bao cảm xúc và niềm xao xuyến về một mảnh đất để thương để nhớ.

– Những từ ngữ tinh tế của ông đã làm rung động trái tim của độc giả, khiến họ đắm say trong sự yêu thương dành cho Hà Nội.

III. Kết bài:

– Với bút pháp nghệ thuật tài hoa, độc đáo cùng những màu sắc khác lạ qua việc khắc họa hình ảnh đời sống sinh hoạt của người dân Thủ đô; ngôn ngữ thơ mộng, dịu dàng khiến cho văn bản trở nên thu hút, dễ đi vào lòng người đọc, Cõi lá đã gợi tả thành công vẻ đẹp đặc trưng của thiên nhiên Hà Nội khi thời tiết giao mùa. Tác giả khắc họa vẻ đẹp của mùa xuân nơi mảnh đất Thủ đô, thật thơ mộng, thật dịu dàng, khiến cho bao trái tim bạn đọc phải xao xuyến về Hà Nội.

Bài văn tham khảo.

Bài làm 1:

• Mở bài:

Đỗ Phấn là nhà văn trẻ, có nhiều đóng góp đối với sự phát triển của nền văn học đương đại. Ông thường viết về những hình ảnh của cuộc sống đời thường có thể qua những trang vẽ của mình. Với bút pháp nghệ thuật tài hoa, độc đáo cùng những màu sắc khác lạ qua việc khắc họa hình ảnh đời sống sinh hoạt của người dân, ngòi bút nhẹ nhàng và đầy tinh tế. Tác phẩm “Cõi lá” được sáng tác vào năm 2008, là một trong những tản văn được yêu thích nhất của Đỗ Phấn, thể hiện rõ đặc trưng phong cách của nhà văn.

• Thân bài:

Tác phẩm “Cõi lá” là tác phẩm im đậm dấu ấn của Đỗ Phấn khi đã khắc họa tình yêu của ông với mảnh đất Hà Nội thủ đô yêu dấu. Qua những hình ảnh về thiên nhiên, về con người, những đặc trưng của Hà Nội thật đẹp qua lăng kính của ông. Đó là tình cảm yêu thương của tác giả đã gửi gắm vào từng trang giấy. Bức tranh một Hà Nội thơ mộng, yên bình và dịu dàng, một Hà Nội không chỉ đẹp bởi những công trình kiến trúc văn hóa, mà còn bởi những giá trị văn hóa và tinh thần mà con người Hà Nội mang trong mình. Ông đã khắc họa nên những nét đẹp trong cuộc sống đời thường của người dân Hà Nội, những nét đẹp không lấn át, không xa hoa nhưng lại vô cùng đáng quý và đáng trân trọng.

Trong tác phẩm “Cõi lá”, Đỗ Phấn đã vẽ lên bức tranh Hà Nội với những câu chuyện đời thường, những hình ảnh giản dị của cuộc sống, nhưng lại ẩn chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu sắc, những giá trị nhân văn mà ai ai cũng đều cảm nhận được. Hà Nội của Đỗ Phấn là một thành phố tuyệt vời, là nơi đầy những giá trị văn hóa, lịch sử và tinh thần, là nơi mà ai ai cũng có thể tìm thấy những giá trị vĩnh cửu và những kỷ niệm đáng trân trọng.

Mở đầu tản văn là cảm xúc mãnh liệt của tác giả khi mùa xuân tới: “Bẽ bàng mùa xuân đến muộn. Khi cái nắng đã chao chát trên những lộc non báo hiệu mùa hè, chẳng hiểu vì sao lòng người bỗng rộn ràng đến thế. Oà thức cùng với xôn xao lá cành”. Từ láy “Bẽ bàng” được đảo lên đầu câu, nhấn mạnh tâm trạng của con người. Mùa xuân năm nay tới hơi muộn nên lòng người có chút giận hờn chăng? Nàng xuân đến khi cái nắng đã tràn lên những mầm non mơn mởn. Từ láy “chao chát” diễn tả cái nắng có phần gay gắt mà vẫn rực rỡ tươi sáng. Đứng trước khung cảnh ấy, lòng người bỗng rộn ràng náo nức. Những niềm vui trong tâm hồn bỗng “Òa thức”, xáo động không ngừng. “Òa thức” là sự sáng tạo từ rất riêng của Đỗ Phấn diễn tả trạng thái bừng tỉnh đầy bất ngờ và mạnh mẽ. Tác giả ngắt câu văn một cách đột ngột, để động từ “Òa thức” ở đầu câu càng nhấn mạnh sự khoan khoái, tràn đầy sức sống của con người và thiên nhiên.

Mùa xuân, chẳng phải là đề tài hiếm gặp của văn chương từ cổ chí kim. Xuân Hà Nội cũng đã được nhiều cây bút miêu tả. Nhưng với Đỗ Phấn, cảm thức về xuân gắn chặt với những màu lá. Tác giả quan sát chín cây bồ đề trên đường Trần Nhân Tông và chìm đắm vào “khoảng trời trong veo màu thạch lựu” mà hàng cây tạo nên. Dường như đứng dưới những tán cây ấy, con người được bước vào một không gian riêng, tách biệt với thế giới bên ngoài. Thạch lựu chính là màu đỏ nhưng trong trẻo và lấp lánh tựa những viên ngọc quý. Tác giả dùng màu thạch lựu để miêu tả sắc đỏ của lá, gợi ra khung cảnh những cành lá đỏ đan cài vào nhau san sát, được ánh nắng chiếu vào bỗng trở nên lung linh huyền diệu.

Từ cái nhìn bao quát, tác giả ngắm nghía kĩ càng hơn từng chiếc lá và nhận ra sự chuyển động nhẹ nhàng của những chiếc lá non. Chúng “đu đưa trong gió tưởng như có tiếng chuông chùa huyền hoặc vọng về từ cõi thanh cao u tịch”. Câu văn vừa tả cảnh lại vừa tả âm thanh. Phải là con người yêu Hà Nội, có trái tim nhạy cảm trước thiên nhiên mới có thể viết nên những câu văn tinh tế như vậy! Chỉ một tiếng xao động nhẹ nhàng mà nay gợi cảm, nên thơ đến thế! Cách miêu tả “thanh cao u tịch” còn gợi ra chiều cao chót vót của những hàng cây. Con người nhỏ bé đứng từ mặt đất ngước nhìn lên chỉ thấy một vùng trời đỏ xa xăm vời vợi. Những gốc cây ấy đã gắn bó mật thiết với đời sống con người Hà Nội nên mới có khung cảnh “Những đứa trẻ tan trường ríu rít dưới gốc cây như những thiên thần bước ra từ lá”. Hàng bồ đề khiến người ta yêu thương, nhung nhớ, xuyến xao đến mức nhiều người chẳng có việc gì cũng vòng xe qua đoạn phố đông mà chật chội [..] này chỉ để ngắm nhìn một chút sắc lá ngọt ngào như mật chảy tháng Giêng”. Cách so sánh “như mật chảy tháng Giêng” thật độc đáo, khiến đoạn văn mang đậm chất trữ tình mượt mà như thi ca. Màu thạch lựu óng ánh chảy tràn trên hè phố, bao trùm lấy không gian, khiến người ta đê mê say đắm đến mức muốn “nếm” thử sắc hương. Đó chính là món quà quý giá mà tháng Giêng đã ban tặng cho Hà Nội.

Sau hình ảnh về hàng cây bồ đề trên đường Trần Nhân Tông, nhà văn bày tỏ những chiêm nghiệm sâu sắc: “Nhìn chung thì vòng đời của một chiếc lá bồ đề dù được mọc ra từ Hà Nội hay ở nơi Phật tổ Thích Ca Mâu Ni thuyết pháp cũng chỉ kéo dài không đến một năm. Có rất nhiều loài cây trong phố có một vòng đời như vậy. Và hình như đó cũng là một đặc trưng của cây Hà Nội. Làm nên mùa lá rụng kéo dài suốt từ thu sang đông”. Đoạn văn tả thực một đặc trưng rất riêng của Hà Nội – quanh năm lá rụng. Dù là mùa nào ở Thủ đô, ta cũng có thể bắt gặp khung cảnh những hàng cây đổ lá, những góc phố xào xạc lá bay. Dắt xe dạo quanh Hà Nội một vòng, người du khách bỗng cảm thấy lạ lùng và phải thốt lên: “Ồ, một ngày ở đây có tất cả các mùa?”. Với nhà văn, lá rụng, lá mọc không còn là một hiện tượng tự nhiên thuần túy mà đã trở thành một phần không thể thiếu trong trái tim những người con xa quê. Lá vỗ về, lá ủi an tâm hồn con người giữa những bộn bề của đời sống. Chính vì thế mà tác giả nhắc đến người em gái: “Cô em gái của tôi sống xa Tổ quốc đã hai chục năm có lẻ. Mỗi lần gọi điện về, nó lại hỏi con đường ven Hồ Gươm mùa này lá đã rụng? Lạ thế! Mùa nào cũng hỏi như vậy”.

Đếm ngày đếm tháng, chi bằng đếm mùa lá rụng. Con số làm sao hữu tình bằng sắc lá. Nhưng hình như muốn con người quên đi năm tháng nên lá cây Hà Nội cũng… khó hiểu vô cùng. Đỗ Phấn chỉ biết trả lời “đang ngổn ngang vàng rượi sắc lá ven hồ”. Nào lá của những cây sấu cổ thụ ở đường Đinh Tiên Hoàng, nào lá bằng lăng, lá bàng đỏ chói trên đường Lê Thái Tổ chứ thực ra chúng chẳng bao giờ rụng cùng một lúc với nhau. Bằng chứng là “Cây cơm nguội vàng và cây bàng lá đỏ… nhiều khi rụng lá cách nhau cả đến… một mùa thu!”. Câu văn được ngắt ra thành nhiều nhịp với các dấu “…” diễn tả sự kéo dài của thời gian và cảm xúc bất ngờ, lí thú của nhà văn.

Nhà văn miêu tả đến những cây xà cừ. Nói về loài cây này, nhà văn dành cho nó những lời “giận hờn”: “Những tưởng vô duyên đến như cây xà cừ là cùng. Cứ như người đàn bà phổng phao nhạt hoét. Chỉ được mỗi ưu điểm về kích thước. Và cũng lại là nhược điểm. Mùa mưa bão rất mất công cắt tỉa bớt cành phòng khi bị đổ”. Lối so sánh “như người đàn bà phổng phao nhạt hoét” khiến câu văn trở nên đậm tính khẩu ngữ đời thường. Chi tiết này cho thấy sự am hiểu tường tận, vốn sống phong phú của nhà văn về thiên nhiên và con người Hà Nội. Cây xà cừ đem lại cho Đỗ Phấn ấn tượng về kích thước to lớn, khiến mùa mưa bão con người trở nên vất vả vì phải tỉa bớt cành lá. Thế nhưng, “thân hình cường tráng và lá cành rậm rạp đến thế của cây lại vô cùng yếu mềm trước một heo may đến sớm. Ngập cả lối đi những lá xanh chen lẫn lá vàng làm nên một mùa thu quyến rũ từng bước chân người”. Nhà văn dành cho thiên nhiên cái nhìn trân trọng, yêu thương, tinh tế phát hiện những vẻ đẹp nên thơ ở cây cối như người ta kĩ càng soi chiếu tâm hồn con người.

Cuối cùng, kết thúc tản văn, nhà văn nhấn mạnh tình cảm của mình dành cho “Cõi lá” mộng mơ của Hà Nội: “Miên man trong cõi lá mùa xuân thành phố, gương mặt ai ai cũng như có phần trẻ lại. Hay tự nhận rằng mình như thế?”. Quả thực, đối với nhà văn cũng như rất nhiều người con Hà Nội, những hàng cây, vòm lá đã trở thành một nét văn hóa mang đậm bản sắc của Thủ đô. Hà Nội luôn chộn rộn, luôn hối hả nhưng ngay giữa những phố phường đông đúc, ta vẫn luôn có những “Cõi lá” để ghé vào nghỉ ngơi, trẻ hóa tâm hồn.

• Kết bài:

Tản văn “Cõi lá” đậm chất trữ tình nên thơ, thể hiện rõ đặc trưng văn phong tài hoa, nhẹ nhàng, thanh lịch, tinh tế cùng tình yêu thiên nhiên, con người Hà Nội tràn đầy của Đỗ Phấn. Những từ láy giàu sức gợi hình, những lối so sánh và liên tưởng phong phú, ngôn ngữ trong sáng mà gần gũi, giọng văn tràn đầy cảm xúc đã góp phần giúp nhà văn miêu tả khung cảnh Hà Nội mùa xuân. Cái tôi Đỗ Phấn thực sự là một cái tôi lãng mạn. Viết về Hà Nội có Thạch Lam, Vũ Bằng và nay ta có thêm Đỗ Phấn – “người sống đầy, nhớ dai. Nhiều thứ người ta quên, đọc văn Đỗ Phấn lập tức nhớ lại, nhớ tường tận và tỉ mỉ, thậm chí nhớ cả một quãng đời”. 

Bài làm 2:

• Mở bài:

Tác phẩm “Cõi lá” của nhà văn Đỗ Phấn đã mang đến cho người đọc một cảm nhận sâu sắc về vẻ đẹp thiên nhiên và tình yêu mãnh liệt dành cho Hà Nội. Từ những câu thơ đặc sắc về mùa xuân, tác giả đã tạo nên một khung cảnh tươi mới, náo nhiệt và tràn đầy sức sống.

• Thân bài:

Ngay từ phần đầu của tác phẩm, người đọc đã cảm nhận được dấu hiệu của thiên nhiên và sự bất ngờ của tác giả trước thời tiết giao mùa. Ánh nắng chói chang chiếu xuống những bông hoa non tươi sáng, cùng tiếng đàn của chim én hòa quyện trong không khí tươi mới. Cảnh sắc mùa xuân rực rỡ được miêu tả đến tận cùng chi tiết, tạo nên một không gian mộng mơ, đầy lãng mạn. Tác giả không chỉ miêu tả khung cảnh thiên nhiên mà còn tạo ra một hình ảnh sống động về con người và sự thay đổi trong lòng người khi thời tiết giao mùa. Hà Nội tỉnh giấc đầy sức sống sau những ngày đông giá rét, những chiếc lá non đu đưa trong gió như tiếng chuông chùa huyền bí. Cảnh trẻ thơ đùa nghịch dưới bóng cây như thiên thần vừa từ đất trời hạ xuống, tạo nên một không gian tươi mới, tràn đầy hy vọng và khát vọng sống.

Chúng ta có thể nhận thấy rằng tác giả không chỉ dừng lại ở việc miêu tả vẻ đẹp thiên nhiên mà còn đi sâu vào lòng người và khám phá mối quan hệ khăng khít giữa cây, lá với con người. Những thay đổi của thiên nhiên, như sự đổi màu của lá, sự xuất hiện của mùa xuân, cũng gợi cho con người những cảm nhận và nhận thức về sự thay đổi của đất trời. Tác giả đã khéo léo chuyển tải những cảm xúc và ý nghĩa sâu sắc thông qua việc miêu tả những chi tiết tinh tế của thiên nhiên và sự tương tác của con người với nó. “Nhiều người Hà nội chẳng có việc gì cũng vòng xe qua đoạn phố đông mà chật chội… này chỉ để ngắm nhìn một chút sắc lá ngọt ngào như mật chảy tháng Giêng” là một hình ảnh đặc sắc của người dân Hà Nội. Qua đó, ta thấy được tình yêu thương mãnh liệt mà nhà văn Đỗ Phấn dành cho đất và con người Hà Nội.

Ý nghĩa thông điệp của Cõi Lá không chỉ dừng lại ở việc tôn vinh vẻ đẹp thiên nhiên mà còn muốn khơi gợi trong chúng ta tình yêu và sự quan tâm đối với môi trường xung quanh. Tác phẩm như một lời nhắc nhở rằng chúng ta cần biết trân trọng và bảo vệ vẻ đẹp thiên nhiên, để giữ gìn cho con người và thiên nhiên có thể cùng hòa hợp và phát triển bền vững. Đặc biệt, tác giả cũng khơi gợi lòng yêu nước, yêu từng mảnh đất quê hương trong lòng người đọc. Hà Nội sẽ xuất hiện với những nét văn hóa truyền thống và đặc trưng đúng chuẩn đất Hà thành, thủ đô của Việt Nam yêu dấu. Có thể nói, Đỗ Phấn đã thành công khi nhắc về Hà Nội với những hình ảnh tuyệt vời đến vậy, thấy được tình yêu thương mãnh liệt mà nhà văn Đỗ Phấn dành cho đất và con người Hà Nội.

Cõi lá là một tác phẩm mang khuynh hướng tản văn – đó là thể loại khó tuy nhiên với ngòi bút của tác giả đã sử dụng thành công thể loại này trong tác phẩm. Cùng với nghệ thuật về tả cảnh, nổi bật lên là chất trữ tình đầy màu sắc, yếu tố cảm xúc tạo nên cái nhìn mới mẻ với người đọc, ngôn ngữ tản văn đầy tinh tế và lắng đọng tạo nên nét sống động cho tác phẩm.

• Kết bài:

Tác phẩm “Cõi lá” là tác phẩm im đậm dấu ấn của Đỗ Phấn khi đã khắc họa tình yêu của ông với mảnh đất Hà Nội thủ đô yêu dấu. Qua những hình ảnh về thiên nhiên, về con người, những đặc trưng của Hà Nội thật đẹp qua lăng kính của ông. Đó là tình cảm yêu thương của tác giả đã gửi gắm vào từng trang giấy.