Phân tích văn bản “Đồ gốm gia dụng của người Việt của Phan Cẩm Thượng”.
I. Tìm hiểu chung.
1. Thể loại: Văn bản thông tin
2. Xuất xứ: In trong Văn minh vật chất của người Việt, NXB Thế giới, 2018, tr228-230)
3. Phương thức biểu đạt: Văn bản Đồ gốm gia dụng của người Việt có phương thức biểu đạt là thuyết minh
4. Bố cục gồm 4 phần:
+ Phần 1: Từ đầu đến “tập tục ăn ở khác nhau” – Giới thiệu vấn đề cần thuyết minh
+ Phần 2: Từ “Tiền thân của cái bát” đến “thế kỉ XVIII – XIX” – Nói về tiền thân của chiếc bát
+ Phần 3: Từ “Đồ gốm gia dụng thời Lý-Trần” đến “chất lượng không tình, nhưng giá rẻ”- Đặc điểm của đồ gốm thời Lý- Trần.
+ Phần 4: Từ Còn lại – Xu thế riêng của đồ gốm gia dụng.
5. Tóm tắt: Đồ gốm sứ nhỏ dùng trong nhà có cả một lịch sử phát triển không giống như những đồ sành như nồi niêu, chum vại cả ngàn năm hầu như không thay đổi. Ở mỗi thời, mỗi khác chỉ riêng cái bát cũng phản ánh những tập tục ăn ở khác nhau. Tiền thân của cái bát do con người dùng vỏ hoa quả như vỏ quả dừa và vỏ trai, sò để đựng thức ăn sau đó là những chiếc bát bằng gỗ, cuối cùng cái bát ra đời. Song, hình như con người lại không ưa một sự mô phỏng thuần tuý như thế, những chiếc bát men đen, men ngọc thời Lý và những chiếc bát đàn thời Hậu Lê lại có dạng loe miệng và thót đáy như một cái nón, khả năng vuốt bàn xoay hình nón cũng dễ hon vuốt hình tròn cong đều từ chân lên thành. Cái bát cong đều như thế có trong gốm hoa lam thời Trần và chúng có chân rất cao. Đồ gốm gia dụng thời Lý – Trần quá thanh nhã khiến chúng ta không thể tưởng tượng rằng có thời con người sống cao sang như thế, nếu như đồ gốm phản ánh sự sử dụng và món ăn chúng chứa đựng. Những chiếc chậu, những chiếc âu mà hôm nay chúng ta nâng niu như cổ vật quý hiếm thì ngày xưa chúng chỉ được để rửa ráy chân tay mà thôi.
6. Giá trị nội dung: Văn bản Đồ gốm gia dụng của người Việt nói về nguồn gốc và quá trình phát triển cũng như cách sử dụng đồ gốm qua từng thời kì.
7. Giá trị nghệ thuật:
– Hình ảnh, chú thích rõ ràng, mạch lạc theo từng thời kì.
– Dẫn chứng chi tiết, phù hợp.
– Ngôn ngữ gần gũi, dễ hiểu.
II. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Đồ gốm gia dụng của người Việt.
1. Hình thức văn bản.
– Sử dụng hình ảnh xuyên suốt bài, mỗi phần đều có các yếu tố hình ảnh minh họa.
→ Các yếu tố này giúp cho các ý tưởng và thông tin sinh động, hấp dẫn, sinh động hơn, người đọc dễ hiểu và hình dung các đồ gia dụng gốm hơn.
2. Quá trình phát triển của đồ gốm gia dụng.
– Đồ gốm sứ nhỏ dùng trong nhà có cả một lịch sử phát triển không giống như những đồ sành như nồi niêu, chum vại cả ngàn năm hầu như không thay đổi:
+ Tiền thân của cái bát có lẽ do con người dùng vỏ hoa quả như vỏ quả dừa và vỏ trai, sò để đựng thức ăn, sau đó có thể làm những chiếc bát bằng gỗ, cuối cùng cái bát ra đời.
+ Cái bát thuyền trong các mộ thời Hán có dạng như một lòng bàn tay, có hai cạnh để cầm và nó cũng giống như hình một chiếc thuyền thúng
+ Song, hình như con người lại không ưa một sự mô phỏng thuần tuý như thế, những chiếc bát men đen, men ngọc thời Lý và những chiếc bát đàn thời Hậu Lê lại có dạng loe miệng và thót đáy như một cái nón, khả năng vuốt bàn xoay hình nón cũng dễ hon vuốt hình tròn cong đều từ chân lên thành. Cái bát cong đều như thế có trong gốm hoa lam thời Trần và chúng có chân rất cao.
+…
– Đồ gốm gia dụng thời Lý – Trần:
+ “quá thanh nhã khiến chúng ta không thể tưởng tượng rằng có thời con người sống cao sang như thế, nếu như đồ gốm phản ánh sự sử dụng và món ăn chúng chứa đựng”
+ ” Những chiếc chậy, những chiếc âu mà hôm nay chúng ta nâng niu như cổ vật quý hiếm thì ngày xưa chúng chỉ được để rửa ráy chân tay mà thôi”
+ …
→ Thái độ ngạc nhiên, khó tin.
* Nhận xét chung:
– Văn hóa dân tộc ta thật hào hùng. Văn hoá đồ gốm sứ xưa của Việt Nam mở ra cho mọi người một giá trị mênh mông, thoáng đãng vô cùng vô tận về đời sống xã hội xa xưa.
– Đồ gốm sứ xưa là những đồ vật câm lặng, nhưng chúng lại hàm chứa nội dung văn hoá, mỹ thuật trang trí dân tộc phong phú.
Để lại một phản hồi