Thuyết minh Nhà hát lớn thành phố Hải Phòng
- Mở bài:
Trong lịch sử Pháp thuộc, Việt Nam có 3 thành phố được chọn xây dựng nhà hát lớn đó là Hà Nội, Hải Phòng, thành phố Hồ Chí Minh. Nhà hát thành phố Hải Phòng là một trong những di tích kiến trúc văn hoá tiêu biểu của một giai đoạn kiến trúc Việt Nam, với những trang trí hoa văn, phù điêu độc đáo được bố cục hài hoà, có giá trị mĩ thuật cao.
- Thân bài:
Nhà hát Lớn Hải Phòng – tên gọi chính thức là Nhà hát Thành phố là nơi tổ chức những hoạt động văn hóa, chính trị lớn của thành phố Hải Phòng.
Nhà hát được xây dựng vào đầu thế kỉ 20 nhằm phục vụ nhu cầu của kiều dân Pháp đang sinh sống tại đây. Địa điểm được chọn để xây dựng “Nhà hát Tây”, theo cách gọi của nhân dân thời bấy giờ, là nền chợ cao ráo, rộng rãi trên nền ngôi chợ cổ của làng An Biên. Khu vực Nhà hát Lớn được coi là khu vực trung tâm cũ của thành phố Hải Phòng, là nơi trung tâm nội thành, tiếp điểm của khu người Âu, khu người Hoa và khu người Việt theo quy hoạch của chính phủ Pháp.
Nhà hát được khởi công xây dựng vào năm 1904 và đến năm 1912 thì hoàn thành.Công trình này do kiến trúc sư người Pháp thiết kế rất công phu kiểu cách theo nguyên mẫu nhà hát Pari, nguyên vật liệu xây dựng được mang từ Pháp sang. Việc xây dựng do thợ và nhân công Việt Nam thực hiện dưới sự chỉ đạo của kiến trúc sư Pháp.
Kiến trúc nhà hát lớn Hải Phòng được xây dựng theo kiểu kiến trúc Ba-rốc, đây là loại hình nghệ thuật kiến trúc xuất hiện ở Ý rồi chuyển sang Áo, Tây Ban Nha, một phần của nước Pháp rồi trở thành khuynh hướng nghệ thuật chủ yếu từ cuối thế kỉ 16 đến giữa thế kỉ 18.
Các kiến trúc sư khi xây dựng nhà hát nhà hát đã tận dụng các đường cong để tạo nhịp điệu và những không gian phong phú, sinh động. Nghệ thuật kiến trúc Ba-rốc dạt tới sự thống nhất với nghệ thuật trang trí hoành tráng gây ấn tượng mạnh, với mặt bằng cầu kì, kết hợp với những đường cong mềm mại. Về trang trí thì tiêu biểu nhất của nhà hát lớn phải kể đến hình tượng chiếc đàn Lia trên cánh cửa – đây có thể xem như biểu tượng cho âm nhạc, cho nhà hát lớn.
Mặc dù có sự cân đối chặt chẽ trong kết cấu mặt tiền, mỗi kết cấu đều có công thức riêng trong thiết kế trang trí trên cửa tường và khoảng cách các cột đi kèm, sự phân bố cột tạo ra một nhịp điệu nhất quán với sự dàn trải theo phương nằm ngang. Nhà hát lớn có 4 cột trụ áp sát vào tường để tăng độ vững của tường. Kiến trúc theo lối cột Cô-ranh-điêng mềm mại theo lối cột từ trên xuống dưới. Đặc biệt, phần mặt tiền được thiết kế theo kết cấu đối xứng chặt chẽ theo phương ngang, từ khoảng cách giữa các cột, các ô cửa cho đến các họa tiết trang trí, tạo thành một vẻ đẹp hoàn mỹ không tỳ vết.
Về kiến trúc bên trong nhà hát có sân khấu, 2 tầng ghế khán giả, trên tầng 2 có các cửa hình mái vòm theo kiểu Gô-tích. Phía trên sân khấu có để tượng hình thần âm nhạc- vị thần bảo hộ cho các nghệ sĩ. Bên phải, bên trái sân khấu là phòng trang điểm, phòng nghỉ của diễn viên. Ngoài cửa sổ kính, chớp, phía trong hành lang có cửa đệm bọc da để cách âm. Trần nhà hát hình vòm, tạo tiếng vang và làm tôn thêm chiều cao nhà hát. Vòm trần có vẽ những lẵng hoa trang trí, ghi tên các nhạc sĩ, kịch sĩ châu Âu lừng danh: Mozart, Beethoven, Moliere…
Phía trước nhà hát là một quảng trường lớn với vườn hoa rực rỡ sắc màu ôm lấy đài phun nước nghệ thuật trắng xóa như màn sương và cột cờ tổ quốc nguy nghi, tạo nên một không gian vừa đậm tính dân tộc, vừa hiện đại, sang trọng vẻ quốc tế. Đến nay, sau nhiều lần tu sửa, Nhà hát Lớn Hải Phòng cơ bản vẫn giữ được hình dáng, kiến trúc ban đầu.
Nhà hát thành phố mang nhiều mặt giá trị. Các giá trị đều gắn bó sâu sắc với trang sử vẻ vang thời cận, hiện đại của Hải Phòng. Về giá trị văn hóa: bản nguyên là một thiết chế văn hóa cho nên Nhà hát thành phố là một công trình có giá trị văn hóa tiêu biểu, điển hình.
Có thể nói, từ mặt thiết kế đến vật liệu xây dựng và các thức hoa văn trang trí kiến trúc hoàn toàn là hình mẫu, là sản phẩm của văn hóa châu Âu, Nhà hát thành phố là công trình kiến trúc mang phong cách “Tân cổ điển”, kế thừa nét đẹp kiến trúc Hy – La cổ đại và phối hợp đường nét, hình khối chắc khỏe; trang trí mĩ thuật, hội họa mang phong cách lãng mạn Pháp, tinh tế, chi tiết, chuẩn mực. Bên cạnh đó, không gian nội thất Nhà hát thành phố như một bảo tàng mỹ thuật sống động, đa sắc màu, giàu truyền thuyết Hy – La với các hoa văn trang trí dày đặc, tỉ mỉ, trau truốt, tạo cho nơi đây trở thành một không gian nghệ thuật đầy ấn tượng.
Nhà hát Lớn Hải Phòng còn là một địa danh lịch sử gắn liền với thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Vào ngày 20/11/1946, tại đây đã diễn ra trận đánh đẫm máu để bảo vệ thành phố, 13 chiến sĩ Vệ quốc đoàn và chiến sĩ tuyên truyền văn hóa Việt Nam do trung đội trưởng Đặng Kim Nở chỉ huy đã cầm chân lực lượng quân đội Pháp có xe tăng yểm trợ suốt một ngày đêm và tiêu diệt được 50 lính Pháp trước khi anh dũng hy sinh.
Thời Pháp thuộc, nhà hát lớn là nơi sinh hoạt chính trị văn hoá của người Pháp và những người bản xứ giàu có, chỉ những gánh hát từ Pháp sang hoặc những gánh hát nổi tiếng ở nước ta mới được biểu diễn ở đây và chỉ có những người giàu có mới đủ trình độ và tiền mua vé vào xem.
Mặc dù đến ngày nay, nhà hát lớn của Hải Phòng đã trải qua rất nhiều lần tu sửa những chỉ thay đổi những chi tiết nhỏ, các vật dụng đã bị hỏng hỏng do quá cũ và quét lại màu sơn mới, nên những nét kiến trúc độc đáo từ lúc mới được xây dựng vẫn cơn nguyên vẹn. Hơn nữa, vào ban đêm tòa nhà được thắp đèn rực sáng như một viên dạ minh châu khổng lồ làm bừng cả một khoảng trời đêm.
Nhà hát thành phố là một công trình văn hóa tiêu biểu, đặc sắc. Nằm giữa trung tâm thành phố và đồng thời với quy mô rộng lớn, nơi đây luôn là địa điểm được ưu tiên tổ chức các hoạt động văn hóa nghệ thuật, chính trị xã hội và hoạt động du lịch lễ hội của thành phố Hải Phòng hằng năm. Đây cũng là điểm tham quan được bạn bè, du khách gần xa ưa thích khi tới thăm đất Cảng.
- Kết bài:
Với những giá trị to lớn về giá trị văn hóa, lịch sử về kiến trúc nghệ thuật của di tích, năm 2015, nhà hát Hải Hòng được xếp hạng là Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia. Trải qua thăng trầm của lịch sử, công trình vẫn đứng vững cùng thời gian, trở thành niềm tự hào của người dân thành phố Cảng.
