- Mở bài:
Đại văn hào người Nga Lep Tonxtoi đã từng nói: “Người ta đáng yêu không phải vì đẹp mà đẹp vì đáng yêu”. Còn ngạn ngữ Đức thì cho rằng: “Đẹp không có giá trị gì nếu không chứa đựng một cái tốt đẹp bên trong”. Bàn về điều này, tục ngữ Việt Nam cũng có câu: “Tốt gỗ hơn tốt nước sơn”. Câu tục ngữ ngắn gọn, xúc tích đã chỉ rõ quan hệ giữa nội dung bên trong và hình thức bên ngoài.
- Thân bài:
Với lối ứng xử khéo léo và lịch thiệp, bằng cách nói ẩn dụ và so sánh độc đáo, người xưa đã mượn một sự vật cụ thể để khái quát thành một nhận xét chung và lớn hơn là nêu lên một quan niệm về cái đẹp trong đời sống.
Về nghĩa thực, “gỗ” là vật liệu để tạo nên mọi vật dụng trong gia đình như: tủ, bàn ghế, cửa,… Còn “nước sơn” là chất liệu dùng để quét lên bề mặt gỗ làm cho vật bền lâu hơn. Về nghĩa bóng, từ hình ảnh “gỗ” và “nước sơn”, câu tục ngữ muốn nói đến mối quan hệ giữa hình thức bề ngoài và những giá trị bên trong của con người. Gỗ là phẩm chất tốt đẹp bên trong (phẩm chất, tình cảm, đạo đức, lý tưởng,… Còn nước sơn là hình thức bề ngoài (sắc đẹp, tiền bạc, địa vị,…).
Câu tục ngữ đã được ông cha ta đúc kết đúng đắn, sâu sắc từ kinh nghiệm thực tế đời sống. Gỗ làm nên vật thể, gỗ tốt thì vật thể sẽ bền, dùng được lâu dài, gỗ xấu thì mau hư hỏng, thời gian sử dụng ngắn đi. Nước sơn dẫu đẹp thì cũng chỉ là lớp vỏ phủ bên ngoài để trang trí, làm đẹp thêm chứ không thể nào che dấu được chất liệu cốt lõi bên trong.
Từ câu tục ngữ “ tốt gỗ hơn tốt nước sơn”, tác giả dân gian đã đề cao tâm hồn và phẩm chất đạo đức của con người là quan trọng trên tất cả vẻ đẹp của hình thức bên ngoài. Đừng bao giờ để cái hình thức bên ngoài che mờ mắt ta, hãy sống là chính mình, đừng sống bằng vẻ giả tạo để qua mắt người khác.
Câu tục ngữ còn tô thêm ý nghĩa hơn ở vế sau: “Tốt gỗ hơn tốt nước sơn / Xấu người đẹp nết còn hơn đẹp người”. Khi xem xét một con người cũng vậy, ta phải quan tâm đến phẩm chất đạo đức, trí tuệ, năng lực chứ không nên chỉ nhìn bề ngoài mà xem thường con người thật bên trong. Trong cuộc sống, mỗi sự vật, mỗi con người không phải lúc nào cũng thống nhất trọn vẹn cả mặt nội dung lẫn hình thức. Vì không ai là hoàn hảo cả, có những người ăn mặc sang trọng, quần là áo lượt nhưng về phẩm chất bên trong lại là kẻ vô đức, bất tài. Và còn có cả những người thì tỏ vẻ thông minh, lời lẽ hoa mỹ,… nhưng thật chất lại là kẻ xảo trá, lừa đảo, xấu xa.
Để phân biệt giữa nội dung và hình thức ở con người thật khó, vậy nên người đời có câu: “Dò sông dò biển dễ dò Mấy ai lấy thước mà đo lòng người”. Có hạng người “khẩu phật tâm xà” ví dụ như Tú Bà, Hoạn Thư trong Truyện Kiều của Nguyễn Du: “Bề ngoài thơn thớt nói cười / Mà trong nham hiểm giết người không dao” và cả bọn Mã Giám Sinh, Sở Khanh, Bạc Hà, Bạc Hạnh,…
Mối quan hệ giữa phẩm chất bên trong và hình thứ bên ngoài được nêu lên để răn dạy con người phải sống cho chân thật, cho đúng với nhân cách, phẩm chất của mình, chú ý rèn luện, tu dưỡng đạo đứ, trí tuệ, tài năng, những yếu tốt thực chất của con người. Đừng quá chuộng hình thức bên ngoài mà quên đi phần tu dưỡng, phẩm chất đạo đức bên trong.
Khẳng định phẩm chất bên trong quan trọng hơn hình thức bề ngoài là một khẳng định hoàn toàn đúng đắn. Thế nhưng, không nên quá xem trọng phẩm chất bên trong mà xem nhẹ hình thức bên ngoài. Hình thức bên ngoài có vai trò bảo vệ phẩm chất bên trong, góp phần lớn để làm tăng giá trị của món hàng.
Là học sinh, chúng ta cần tu dưỡng đạo đức, rèn luyện tài năng để trở thành con người toàn diện về cả phẩm chất bên trong và hình thức bên ngoài. Trước hết, phải rèn luyện, phấn đấu học tập, tu dưỡng đạo đức, trở thành con ngoan trò giỏi. Nếu chỉ lo đua đòi cho đẹp, trau chuốt bên ngoài mà không lo học tập, rèn luyện thì sẽ bị đánh giá thấp năng lực. Trong quan hệ giao tiếp nên lấy sự thật thà, chân thành mà đối xử với nhau, không gian dối, tệ bạc mà đánh mất tình cảm chân thành.
- Kết bài:
Hiểu được câu tục ngữ và vận dụng một cách đúng đắn, chúng ta sẽ bớt nhầm lẫn, vấp ngã trong cuộc sống và đồng thời cũng biết cách tự đứng lên, khắc phục và rèn luyện những khuyết điểm để nâng cao mình hơn nữa. Ta phải sống thực chất bằng chính giá trị con người mình, đừng mánh khóe, lừa dối, giả tạo mà đánh mất chính mình. “Tốt gỗ hơn tốt nước sơn“ nhưng nếu tốt cả gỗ và cả nước sơn thì điều đó là điều mà ta mong muốn phấn đấu, hướng tới nhất.
