Phân tích hình ảnh tuổi trẻ Việt Nam anh hùng trong kháng chiến chống ngoại xâm thể hiện qua tác phẩm Những ngôi sao xa của Lê Minh Khuê. Từ đó liên hệ so sánh với đoạn thơ sau:
“Tiểu đội đã xếp một hàng ngang
Cúc ơi em ở đâu không về tập hợp?
Chín bạn đã quây quần đủ mặt
Nhỏ-Xuân-Hà-Hường-Hợi-Rạng-Xuân-Xanh
A trưởng Võ Thị Tần điểm danh
Chỉ thiếu mình em
(Chín bỏ làm mười răng được!)”
(Cúc ơi! Em ở đâu?)
- Mở bài:
Lê Minh Khuê quê ở Thanh Hóa, là cây bút chuyên về truyện ngắn, ngòi bút miêu tả tâm lí tinh tế và sắc sảo, đặc biệt là tâm lí phụ nữ. Truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi xuất hiện lần đầu tiên trên tạp chí Tác phẩm được viết năm 1971, lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ của dân tộc đang diễn ra ác liệt. Đây là một trong những truyện ngắn đầu tay đặc sắc của tác giả.
- Thân bài:
Hoàn cảnh sống và chiến đấu của ba nữ thanh niên xung phong.
Về công việc:
Tổ trinh sát nữ gồm ba người trên một cao điểm làm công việc đo khối lượng đất đá cần san lấp của mỗi hố bom mà địch gây ra và làm phát nổ những quả bom sót lại chưa nổ còn nằm trong đất. Đây là công việc nặng nhọc, căng thẳng và vô cùng nguy hiểm. Nó đòi hỏi ở con người sự dũng cảm, bình tĩnh nhanh nhẹn và khéo léo. Nhưng với ba cô gái thì những công việc ấy đã trở thành công việc thường ngày; họ vẫn hoàn thành tốt công việc.
Về không gian sống:
Họ sống trên một cao điểm, giữa một vùng trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn, tức là ở nơi tập trung nhất bom đạn và sự nguy hiểm, ác liệt. Không gian còn rất chật hẹp, thiếu thốn và ẩm thấp: Ở dưới một cái hang nhỏ ngay dưới chân cao điểm. Không gian trong hang mát lạnh và ẩm mát lạnh làm toàn thân rung lên đột ngột”, dài trên nền ẩm.
Về phẩm chất:
Họ là những cô gái còn rất trẻ, có cá tính và hoàn cảnh riêng không giống nhau nhưng đều có chung một lí tưởng, một phẩm chất của những chiến sĩ thanh niên xưng phong ở chiến trường:
Họ có tinh thần trách nhiệm cao, quyết tâm hoàn thành tốt mọi công việc được giao, anh dũng không sợ gian khổ, hi sinh. Họ là những anh hùng phá bom thầm lặng trên tuyến đường Trường Sơn ác liệt, trong cuộc kháng chiến chống Mĩ hào hùng của dân tộc ta.
Họ là những cô gái trẻ, họ luôn trẻ trung, yêu đời và lạc quan, dù công việc vất vả luôn cận kề cái chết nhưng họ vẫn vui vẻ, coi công việc cũng là một niềm vui “công việc nào cũng có cái thú của nó Khi hoàn thành xong việc thì họ trở về với cá tính, sự tươi trẻ đáng yêu tinh nghịch, hay xúc động, nhiều mơ mộng, dễ vui dễ buồn.
Mặc dù mang những nét chung nhưng ở mỗi cá nhân con người vẫn hiện lên những nét tính cách, cá tính độc đáo riêng: Nhân vật Phương Định nhạy cảm và lãng mạn; chị Thao chăm chép bài hát dù hát “sai bét, còn giọng thì chua… không hát trôi chảy bài nào”. Chị thường lấy lại tinh thần bằng cách thong thả nhai bánh bích quy.
Ở họ có tình đồng chí đồng đội keo sơn gắn bó: Phương Định và chị Thao lo lắng, chăm sóc chu đáo cho Nho khi bị thương.
Mở rộng, liên hệ.
Về nội dung:
Bài thơ Cúc ơi! Em ở đâu? của tác giả Yến Thanh cũng như truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi (Lê Minh Khuê) là những bức tượng đài về nữ thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn một thòi khói lửa.
Các tác giả từng sống và chiến đấu trên những cung đường Trường Sơn đầy đạn bom, nên những trang viết sống động, chân thực. Từ đó, hình ảnh tuổi trẻ Việt Nam sống có lí tưởng cao đẹp hiện ra với những phẩm chất chung: dũng cảm, yêu nước, trách nhiệm, tình đồng đội thiêng liêng và hồn nhiên trong sáng. Mỗi nhân vật có những nét riêng ấn tượng, đáng quý.
Về nghệ thuật:
Viết về nữ thanh niên xung phong thời kháng chiến chống Mĩ, các tác giả lựa chọn hình thức thể hiện khác nhau. Nếu tác giả Yến Thanh chọn thể thơ tự do với câu ngắn câu dài đan xen nhau, mỗi câu thơ như một tiếng nấc nghẹn, xúc động chân thành của nhà thơ dành cho mười cô gái ở Ngã ba Đồng Lộc thì truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi (Lê Minh Khuê), với giọng kể đầy nữ tính qua nhân vật xưng “tôi” – Phương Định, khiến câu chuyện vê chiên tranh trở nên dịu mát, trong trẻo, đầy sức sống.
- Kết bài:
Những ngôi sao xa xôi là khúc ca hào hùng về những cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn, với tinh thần dũng cảm, lạc quan yêu đời, vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, đặc biệt là không sợ hi sinh. Truyện làm sống lại trong lòng ta hình ảnh tuyệt đẹp và những chiến công phi thường của tổ trinh sát mặt đường, của Định, Nho, của chị Thao, của hàng ngàn, hàng vạn cô thanh niên xung phong thời chống Mĩ. Chiến công thầm lặng của Phương Định và đồng đội là bài ca anh hùng. Chiến tranh đã đi qua. Sau ba thập kỉ, đọc truyện Những ngôi sao xa xôi, ta như được sống lại những năm tháng hào hùng của đất nước. Những Phương Định gần xa vẫn tỏa sáng hồn ta với bao ngưỡng mộ.
- Phân tích truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê
- Phân tích nhân vật Phương Định trong truyện ngắn Những ngôi sao xa sôi
- Phân tích những nét chung và riêng của ba nữ thanh niên xung phong trong Những ngôi sao xa xôi
