»» Nội dung bài viết:
Thực hành đọc hiểu:
Chích bông ơi
(Cao Duy Sơn)
* Nội dung chính: Văn bản thể hiện tình yêu thương đối với động vật của những con người thôn quê chân chất. Đồng thời bộc lộ niềm cảm thông và trân trọng với tâm trạng hối hận của Ò Khìn đối với hành động trong quá khứ. Qua đó văn bản ngầm khẳng định mọi vật nuôi cũng giống như con người, cần được sống trong sự chăm sóc, yêu thương và chăm bẵm
I. Chuẩn bị.
– Truyện kể về một lần cậu bé nhờ bố bắt một chú chim chích bông mắc kẹt khiến Dế Vần – người bố nhớ lại kỉ niệm xưa vô tình bắt chú chim chích bông con xa mẹ phải chết để người con rút ra bài học cho mình.
– Thời điểm xảy ra; khi Dế Vần 8 tuổi theo pa lên nương
– Truyện có nhân vật: con trai của Dế Vần, Dế Vần, pa của Dế Vần
– Nhân vật chính: Dế Vần
– Dế Vần là cậu bé hiền lành, luôn ân hận về những điều mình đã làm sai.
– Kể theo ngôi thứ ba người kể tự giấu mình đi và gọi tên các nhân vật theo tên của chúng. Cách kể này giúp người kể có thể kể chuyện một cách linh hoạt, tự do những gì diễn ra với nhân vật.
– Câu chuyện muốn nhắn gửi ta rằng cần có lòng nhân hậu, luôn giúp đỡ người khác, bảo vệ động vật không nên chọc phá tổ chim, bắt chim non và cần suy nghĩ cẩn thận trước khi làm một điều gì đó
Câu 2. Đọc trước truyện Chích bông ơi! Tìm hiểu thêm các tư liệu về tác giả Cao Duy Sơn.
Trả lời:
– Tác giả Cao Duy Sơn: tên thật là Nguyễn Cao Sơn. Sinh ngày 28-4-1956 tại Thị trấn Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng. Ông là Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam.
– Anh là tác giả của 5 cuốn tiểu thuyết và 4 tập truyện ngắn đã xuất bản như: “Người lang thang”, “Cực lạc”, “Hoa mận đỏ”, “Đàn trời”, “Chòm ba nhà”, “Những chuyện ở lũng Cô Sầu”, “Những đám mây hình người”, “Hoa bay cuối trời” và “Ngôi nhà xưa bên suối”. Đến nay, Cao Duy Sơn hai lần đoạt giải A giải thưởng của Hội Văn học Nghệ thuật các dân tộc thiểu số Việt Nam, giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam và giải thưởng Văn học ASEAN.
– Hiện anh là Tổng biên tập Tạp chí Văn hóa các dân tộc.
II. Đọc hiểu.
Câu 1. Nội dung tranh liên quan đến sự việc gì trong truyện?
Trả lời:
– Nội dung tranh liên quan đến sự việc cậu bé con của Dế Vần vô tình phát hiện một chú chim bị kẹt trong bụi gai.
Câu 2. Chú ý theo dõi chuyện đang xảy ra (hiện tại) và chuyện đã xảy ra (quá khứ).
Trả lời:
– Chuyện xảy ra ở hiện tại: câu chuyện của con trai Dế Vần.
– Chuyện xảy ra ở quá khứ: câu chuyện của Dế Vần.
Câu 3. “Chú bé” ở phần 2 là ai?
Trả lời:
– Chú bé ở phần 2 là Dế Vần.
Câu 4. “Pa” ở đây và “pa” ở đầu truyện có phải một người không?
Trả lời:
“Pa” ở đây và “pa” ở đầu truyện không phải một người.
– “Pa” ở đầu truyện: bố của Khìn.
– “Pa” ở đoạn này: ông nội của Khìn.
Câu 5. Theo em, người cha định nói với con điều gì?
Trả lời:
– Người cha định nói người con không nên bắt chim con.
Câu 6. Phần 3 kể chuyện hiện tại hay quá khứ?
Trả lời:
– Phần 3 kể chuyện hiện tại của bé Ò Khìn và bố là Dế Vần.
Câu 7. Nội dung tranh minh họa có thể hiện được phần kết thúc của truyện không?
Trả lời:
– Tranh minh họa vẽ lại hình ảnh hai cha con thả chú chim bay về trời.
– Nội dung này hoàn toàn có thể hiện được phần kết thúc của truyện.
Câu 8. Thử nghĩ kết thúc câu chuyện theo một hướng khác?
Trả lời:
– Chim non tung cánh bay về trời và cất tiếng hót líu lo như cảm ơn bố con cậu bé. Ò Khìn ngước nhìn theo, khóe miệng xinh xinh của cậu bé mỉm cười và chúc chim non sớm tìm thấy gia đình của nó. Dế Vần cũng nở nụ cười hiền nhìn theo cánh chim non đang khuất dần sau những đám mây xốp, có lẽ anh đã cảm thấy thoải mái hơn và không còn dằn vặt về chuyện trong quá khứ nữa.
III. Câu hỏi cuối bài.
Câu 1. Truyện viết về ai, về việc gì? Theo em, Dế Vần là người thế nào?
Trả lời:
– Truyện viết về Dế Vần và Ò Khìn.
– Truyện kể về một lần cậu bé nhờ bố giúp đỡ một chú chim chích bông mắc kẹt khiến Dế Vần – người bố nhớ lại kỉ niệm xưa vô tình bắt chú chim chích bông con xa mẹ phải chết.
– Dế Vần là một cậu bé hiền lành, biết nhận lỗi sai và luôn ân hận về những hành vi sai lầm của mình.
Câu 2. Chỉ ra điểm giống nhau giữa hai câu chuyện trong văn bản này:
a. Chuyện của người cha trong quá khứ
b. Chuyện hiện tại của hai cha con Ò Khìn
Từ đó em hiểu cách viết “truyện trong truyện” ở đây thế nào?
Trả lời:
– Điểm giống nhau ở chỗ cả Ò Khìn và Dế Vần đều là những cậu bé tinh nghịch, muốn giữ lấy chim chích bông nhỏ để nuôi.
– Cách viết “truyện trong truyện” là lồng ghép một câu chuyện độc lập (có liên quan hoặc không về mặt nội dung) vào một câu chuyện chính.
Câu 3. Vì sao ở đầu truyện, Ò Khìn muốn pa bắt con chích bông để chơi nhưng đến cuối truyện lại thả để chim bay vút lên trời với lời thì thầm: “bay đi, bay về với mẹ mày đi”.
Trả lời:
– Vì Ò Khìn sau khi nghe được câu chuyện pa kể và hiểu được nỗi day dứt trong lòng pa, cậu bé hiền lành đã rút được bài học cho mình và thả để chim bay vút lên trời với lời thì thầm: “bay đi, bay về với mẹ mày đi”.
Câu 4. Truyện muốn nhắn gửi người đọc điều gì? Đối với em điều gì gây ấn tượng sâu sắc nhất? Vì sao?
Trả lời:
– Câu chuyện muốn nhắn gửi chúng ta bài học về tấm lòng nhân hậu, luôn giúp đỡ người khác, bảo vệ động vật và không nên chọc phá tổ chim, bắt chim non, suy nghĩ cẩn thận trước khi làm một điều gì đó.
– Điều gây ấn tượng sâu sắc với em là cách lồng ghép hai câu chuyện một cách khéo léo tài tình, người đọc chúng ta vừa đọc hiểu câu chuyện vừa có thể rút ra bài học đúng đắn cho mình và vừa có những trải nghiệm thú vị khi đọc truyện.