Thực hành Tiếng Việt:
Thành ngữ.
Câu 1. Chỉ ra và giải nghĩa thành ngữ trong các câu sau:
a. Tất cả những cái đó cám dỗ tôi hơn là quy tắc về phân từ; nhưng tôi cưỡng lại được, và ba chân bốn cẳng chạy đến trường (An-phông-xơ Đô-đê (Alphonse Daudet), Buổi học cuối cùng)
b. Lại có khi tôi cảm thấy mình dũng mãnh đến nỗi dù có phải chuyển núi dời sông tôi cũng sẵn sàng (Trin-ghi-dơ Ai-tơ-ma-tốp, Người thầy đầu tiên)
Trả lời:
a, Thành ngữ: Ba chân bốn cẳng → Cuống cuồng, vội vã, nhanh chóng.
b, Thành ngữ: Chuyển núi dời sông → Việc cần thực hiện rất khó khăn, gian khổ.
Câu 2. Thử thay thành ngữ (in đậm) trong các câu sau bằng từ ngữ có ý nghĩa tương đương, rồi rút ra nhận xét:
a. Thành ra có bao nhiêu gỗ hỏng bỏ hết và bao nhiêu vốn liếng đi đời nhà ma sạch (Đẽo cày giữa đường)
b. Giờ đây, công chúa là một chị phụ bếp, thôi thì thượng vàng hạ cám, việc gì cũng phải làm (Vua chích chòe)
Trả lời:
a, Thành ngữ: đi đời nhà ma → thay: mất
“Thành ra có bao nhiêu gỗ hỏng bỏ hết và biết bao nhiêu vốn liếng mất sạch”.
b, Thành ngữ: Thượng vàng hạ cám → thay: từ sang đến hèn
“Giờ đây công chúa là một chị phụ bếp, thôi thì từ sang đến hèn, việc gì cũng phải làm”.
→ Nhận xét: Câu sử dụng thành ngữ bóng bẩy, giàu liên tưởng hơn là câu sử dụng từ ngữ thông thường.
Câu 3. Nhận xét về việc sử dụng thành ngữ đẽo cày giữa đường ở hai trường hợp sau:
a. Anh làm việc này chắc nhiều người góp cho những ý kiến hay. Khác gì đẽo cày giữa đường.
b. Chín người mười ý, tôi biết nghe theo ai bây giờ? Thật là đẽo cày giữa đường.
Trả lời:
– Nội dung câu chuyện đã đọc giúp ta hiểu rằng, đẽo cày giữa đường muốn nói về kiểu người ai bảo gì nghe nấy một cách thụ động, không biết suy nghĩ, xét đoán đúng/ sai, dẫn đến kết quả tồi tệ. Như vậy, “Chín người mười ý”, tôi biết nghe theo ai bây giờ? Thật là đẽo cày giữa đường” mới là câu dùng thành ngữ hợp lí.
Câu 4. Hãy đặt 4 câu, mỗi câu sử dụng một trong các thành ngữ sau:
a. Học một biết mười.
b. Học hay, cày biết.
c. Mở mày mở mặt.
d. Mở cở trong bụng.
Trả lời:
a, Những con người thông minh thường học một biết mười.
b, Mỗi chúng ta cần học hay, cày biết để ngày càng hoàn thiện bản thân.
c, Lan được toàn thành phố tuyên dương vì đạt giải quốc gia khiến cho bố mẹ mở mày mở mặt.
d, Cuối tuần, tôi được đi sang Mỹ du lịch, khi nghe tin, tôi vui như mở cờ trong bụng.
