»» Nội dung bài viết:
Đọc – hiểu văn bản:
Việt Bắc
(Tố Hữu)
I. Vài nét về tiểu sử.
– Tố Hữu (1920 – 2002), tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành, quê: làng Phù Lai – xã Quảng Thọ – Quảng Điền – Thừa Thiên Huế.
– Sinh ra trong một gia đình nho học ở Huế – mảnh đất rất thơ mộng, trữ tình và còn lưu giữ được nhiều nét văn hoá dân gian.
– Thời thơ ấu:12 tuổi mồ côi mẹ. 13 tuổi xa nhà vào học ở trương Quốc học Huế.
– Thời thanh niên: Sớm giác ngộ cách mạng và hăng say hoạt động cách mạng, kiên cường đấu tranh trong các nhà tù thực dân.
– Sau đó, Tố Hữu lần lượt đảm nhiệm những cương vị trọng yếu trên mặt trận văn hoá, văn nghệ, trong bộ máy lãnh đạo của đảng và nhà nước.
→ Tố Hữu là nhà hoạt động cách mạng ưu tú.
II. Đường cách mạng, đường thơ.
Những chặng đường thơ Tố Hữu gắn bó chặt chẽ với những chặng đường cách mạng của bản thân nhà thơ, với những giai đoạn phát triển của cách mạng Việt Nam: điều này được thể hiện rõ rệt qua 7 tập thơ trong cuộc đời sáng tác của Tố Hữu.
– Tập thơ “Từ ấy” (1937 – 1946): đánh dấu chặng đường đầu 10 năm thơ Tố Hữu, cũng là 10 năm hoạt động cách mạng từ giác ngộ, thử thách đến trưởng thành của người thanh niên cách mạng, gắn với 10 năm nhiều biến cố của lịch sử dân tộc. Tập thơ gồm 3 phần: Máu lửa, Xiềng xích và Giải phóng.
– Tập thơ “Việt Bắc” (1946 – 1954): đánh dấu chặng đường hoạt động sôi nổi của Tố Hữu và phản ánh cuộc đấu tranh gian lao, hùng tráng của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của toàn quân, toàn dân ta. Tập thơ kết tinh những tình cảm lớn mà bao trùm là tình yêu nước, khắc họa hình tượng quần chúng kháng chiến với một nghệ thuật giàu tính dân tộc và cảm hứng sử thi – trữ tình.
Việt Bắc là tiếng ca hùng tráng, thiết tha về cuộc kháng chiến chống Pháp và những con người kháng chiến ( anh vệ quốc quân, bà mẹ nông dân, chị phụ nữ, em liên lạc…).
– Tập thơ“Gió lộng” (1955 – 1961): Tác giả mở lòng mình ra đón những niềm vui, niềm tin và tự hào về chủ nghĩa xã hội. “Gió lộng” bộc lộ niềm tự hào của con người làm chủ đất nước, thể hiện niềm tin vào tương lai với khuynh hướng sử thi, cảm hứng lãng mạn đậm nét. Tập thơ tiếp tục bám sát cuộc đời nhà thơ và chặng đường lịch sử của dân tộc với việc ca ngợi cuộc sống mới trên miền Bắc XHCN, bày tỏ nỗi nhớ thương quê hương miền Nam, căm giận bè lũ bán nước và cướp nước, ngợi ca những con người kiên trung, hướng về ngày thống nhất.
– Tập thơ “Ra trận” (1962 – 1971): là bản anh hùng ca về “Miền Nam trong lửa đạn sáng ngời” với bao hình ảnh tiêu biểu cho dũng khí của dân tộc trong cuộc kháng chiến chóng Mĩ cứu nước. “Ra trạn” là khúc ca ra trận, là mệnh lệnh tấn công với khí thế quyết liệt của cuộc kháng chiến chống Mĩ.
– Tập thơ “Máu và hoa” (1972 – 1977): ghi lại chặng đường cách mạng đầy gian khổ, hi sinh và khẳng định niềm tin sâu sắc vào sức mạnh của con người Việt Nam, đồng thời biểu hiện niềm tự hào và niềm vui phơi phới khi “toàn thắng về ta”. Thơ Tố Hữu thời chống Mĩ đậm tính chính luận và cảm hứng sử thi.
– Tập thơ “Một tiếng đờn” (1992) và “Ta với ta” (1999): đánh dấu bước chuyển mới trong thơ Tố Hữu đó là những trải nghiệm trước cuộc đời với những cảm xúc suy tư. “Một tiếng đờn” và “Ta với ta” bày tỏ những chiêm nghiệm, suy tư về cuộc sống, hướng tới những quy luật phổ quát và những giá trị bền vững.
→ Những chặng đường thơ Tố Hữu luôn gắn bó với những chặng đường cách mạng của bản thân nhà thơ, với những giai đoạn phát triển của cách mạng Việt Nam. Tố Hữu xứng đáng là một trong những lá cờ đầu của thơ ca cách mạng Việt Nam hiện đại.
III. Phong cách thơ Tố Hữu.
* Về nội dung: Thơ Tố Hữu mang phong cách trữ tình chính trị rất sâu sắc.
– Trong việc biểu hiện tâm hồn, thơ Tố Hữu hướng tới cái ta chung với lẽ sống lớn, tình cảm lớn, niềm vui lớn của con người cách mạng, của cả dân tộc.
– Trong việc miêu tả đời sống, thơ Tố Hữu mang đậm tính sử thi, coi những sự kiện chính trị lớn của đất nước là đối tượng thể hiện và cũng là nguồn cảm hứng cho thơ.
+ Đối tượng chủ yếu là những sự kiện chính trị. Những tư tưởng lớn của thời đại, những tình cảm lớn của con người, những sự kiện lịch sử trọng đại của dân tộc được phản ánh qua giọng thơ tâm tình, ngọt ngào, thương mến.
– Những điều đó được thể hiện qua giọng thơ mang tính chất tâm tình, rất tự nhiên, đằm thắm mà chân thành.
* Nghệ thuật biểu hiện: trong thơ Tố Hữu mang tính dân tộc rất đậm đà.
– Thành công khi sử dụng thể thơ lục bát truyền thống dân tộc, mang cả lục bát ca dao và lục bát cổ điển.
– Ngôn ngữ: sử dụng những từ ngữ và cách nói quen thuộc với dân tộc, tính nhạc phong phú.
→ Thơ Tố Hữu thể hiện lẽ sống, lí tưởng, tình cảm cách mạng của con người Việt Nam hiện đại nhưng mang đậm chất dân tộc truyền thống.
