»» Nội dung bài viết:
Soạn bài: “Khi con tu hú” của Tố Hữu
I. Tác giả, tác phẩm:
1. Tác giả:
Tố Hữu (1920 – 2002), quê tỉnh Thừa Thiên – Huế. Tố Hữ là nhà thơ tiêu biểu nhất của nền thơ cách mạng Việt Nam thé kỉ 20.
2. Tác phẩm:
– Thể loại: thơ lục bát
– Xuất xứ: in trong tập từ ấy
– Nội sung: Tâm trạng ngột ngạt, bức bối của người tù cách mạng khi bị giam hãm, tù đày và tình yêu cuộc sống, ý chí đấu tranh cứu nước.
– Ý nghĩa nhan đề:
Khi con tu hú: câu nói nửa chừng …Qua bài thơ, ta hiểu khi chim tu hú kêu, mùa hè về, người ta càng thấy ngột ngạt, chết uất trong nhà giam.
– Bố cục: 2 phần
+ 6 câu đầu: Cảnh mùa hè ngoài nhà giam
+ 4 câu còn lại: Tâm trạng của tác giả trong nhà giam.
II. Tìm hiểu văn bản:
1. Cảnh trời đất vào hè trong tâm tưởng người tù:
Bức tranh mùa hè được tác giả vẽ ra với những sự vật nào? Nhận xét của em về phạm vi miêu tả.
Lúa chín, vườn râm, mảnh sân, bầu trời, trái cây, hạt bắp, tiếng chim tu hú, tiếng ve
Theo em cảnh sắc mùa hè được tả là cảnh như thế nào ?
Cảnh đầy màu sắc, âm thanh , hương vị : màu vàng của lúa, màu hồng của nắng, màu xanh của trời; Có tiếng chim tu hú lảnh lót, tiếng ve ngân rộn rã,tiếng sáo diều réo rắt ; Có hương thơm của cánh đồng lúa chín, của quả ngọt.
Tìm những biện pháp nghệ thuật được sử dụng ở khổ thơ này. Tác dụng của các biện pháp đó ?
Chọn chi tiết đặc sắc, dùng những động từ mạnh (dậy, lộn nhào ); tính từ (chín, ngọt, rộng, cao) để diễn tả hoạt động căng tràn nhựa sống của mùa hè.
Cảnh sắc mùa hè có phải là cảnh tác giả nhìn thấy trực tiếp không ? ( Miêu tả qua âm thanh và tưởng tượng của tác giả)
=> Với cách dùng những hình ảnh đặc sắc, dùng động từ ,tính từ, đoạn thơ đã vẽ lên bức tranh mùa hè đầy màu sắc ,âm thanh ,hương vị tràn đầy sức sống của sự sống tự nhiên cũng là sự sống trong cuộc đời tự do hiện ra trong tâm tưởng của người tù .Qua đó ,ta thấy được tâm hồn trẻ trung , yêu đời ,yêu cuộc sống của nhà thơ.
2. Tâm trạng của người tù:
Tâm trạng của người tù được thể hiện qua những câu thơ nào ? Đó là những tâm trạng gì ?
+ “Mà chân …… uất thôi”
+ Đó là tâm trạng ngột ngạt, uất hận vì bị mất tự do.
So với những dòng thơ tả cảnh mùa hè, sự ngắn gọn khi tả tâm trạng có ý nghĩa như thế nào ?
Việc miêu tả tâm trạng ngắn ngủi với hai tiếng kêu nhức nhối càng thể hiện khát vọng tự do , mãnh liệt của người tù
Hãy so sánh sự khác biệt của tiếng tu hú ở khổ thơ đầu và cuối ?( thảo luận nhóm)
Mở đầu mở ra một mùa hè đầy sức sống, tự do. Kết thúc gợi niềm chua xót ,đau khổ. Bằng giọng điệu cảm thán cùng cách ngắt nhịp ở hai câu 8,9 (6/2, 3/3) đã thể hiện cao độ tâm trạng ngột ngạt, bực bội, muốn phá tung xiềng xích, thể hiện niềm khao khát tự do của người chiến sĩ cách mạng trong hoàn cảnh tù đày đang hướng tới cuộc đời tự do và sự sống bên ngoài.
