Phân tích quy tắc niêm, luật, đối, vần, nhịp trong bài Qua Đèo Ngang

»» Nội dung bài viết:

Phân tích quy tắc niêm, luật, đối, vần, nhịp trong bài Qua Đèo Ngang

Bước tới đèo Ngang bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Lom khom dưới núi tiều vài chú,
Lác đác bên sông chợ mấy nhà.
Nhớ nước, đau lòng con cuốc cuốc,
Thương nhà, mỏi miệng cái da da.
Dừng chân đứng lại: trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.

1. Bố cục.

– Bố cục bài thơ gồm 4 phần đúng với quy định của thể thất ngôn bát cú luật Đường (đề – thực – luận – kết)

+ Hai câu đề (câu 1,2): hình ảnh đèo Ngang lúc xế tà.

+ Hai câu thực (câu 3,4): hình ảnh cuộc sống con người.

+ Hai câu luận (câu 5,6): nỗi lòng của nhà thơ nơi đất khách quê người (tâm sự nhớ nước thương nhà).

+ Hai câu kết (câu 7,8): nỗi cô đơn, buồn tủi của tác giả trước đất trời mênh mông, bất tận.

2. Luật Bằng – Trắc.

– Luật bằng – trắc trong thơ thất ngôn bát cú Đường luật trong bài Qua Đèo Ngang tuân thủ nghiêm ngặt quy tắc: nhất – tam – ngũ bất luận; nhị – tứ -lục phân minh.:

Bước	tới	đèo	Ngang	bóng	xế	tà
T	T	B	B	T	T	B
Cỏ	cây	chen	đá	lá	chen	hoa
T	B	B	T	T	B	B
Lom	khom	dưới	núi	tiều	vài	chú
B	B	T	T	B	B	T
Lác	đác	bên	sông	chợ	mấy	nhà
T	T	B	B	T	T	B
Nhớ	nước	đau	lòng	con	quốc	quốc
T	T	B	B	B	T	T
Thương	nhà	mỏi	miệng	cái	gia	gia
B	B	T	T	T	B	B
Dừng	chân	đứng	lại	trời	non	nước
B	B	T	T	B	B	T
Một	mảnh	tình	riêng	ta	với	ta
T	T	B	B	B	T	T

3. Niêm.

– Xác định quy tắc niêm của bài thơ luật Đường căn cứ vào tiếng thứ 2 mỗi câu thơ. Hai câu thơ được cho là niêm với nhau khi tiếng thứ 2 mỗi câu đều cùng Bằng (Bằng) hoặc cùng Trắc (T).

Quy rắc niêm trong bài thơ Qua Đèo Ngang theo quy tắc:

– Câu 1 niêm với câu 8 (tới – mảnh).

– Câu 2 niêm với câu 3 (cây – khom).

– Câu 4 niêm với câu 5 (đác – nước).

– Câu 6 niêm với câu 7 (nhà – chân).