Qua bài thơ Tương tư của Nguyễn Bính), hãy làm sáng tỏ ý kiến: Đọc một câu thơ nghĩa là ta gặp gỡ một tâm hồn con người (Anatôle France).
* Hướng dẫn làm bài:
- Mở bài:
– Giới thiệu ý kiến: Tác phẩm nghệ thuật nào cũng xây dựng bằng những vật liệu mượn ở thực tại nhưng người nghệ sĩ không sao chép y nguyên hiện thực ấy. Tác phẩm nghệ thuật nói chung hay thơ ca nói riêng là kết quả của quá trình nuôi dưỡng cảm hứng, thai nghén để tạo ra một thế giới sinh động, hấp dẫn. Thơ mang đậm dấu ấn cá nhân của chủ thể sáng tạo, chứa đựng tình cảm, cảm xúc riêng nhất. Bởi thế Atona Phrăng xơ đã nhận xét Đọc một câu thơ nghĩa là ta bắt gặp tâm hồn một con người.
– Giới thiệu bài thơ Tương tư của Nguyễn Bính.
- Thân bài:
1. Giải thích nhận định.
– Câu thơ hay: là câu thơ có giá trị về cả nội dung và hình thức, có thể tạo nên những rung động trong trái tim người đọc.
– Đọc một câu thơ: chúng ta không chỉ cảm nhận được vẻ đẹp của ngôn từ mà còn cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn của nhà thơ gửi gắm trong đó. Bởi thơ là tiếng nói của tâm hồn, tình cảm con người. Mỗi câu thơ ra đời là kết quả của những trăn trở, suy tư, nung nấu ở người nghệ sĩ.
– Gặp gỡ tâm hồn một con người: là sự đồng cảm, tri âm. Qua bài thơ, người đọc được gặp gỡ, đồng cảm với tâm hồn thi nhân.
→ Câu nói đề cập đến đặc trưng của thơ ca và tiếp nhận thơ ca. Đặc trưng cơ bản của thơ là tiếng nói tâm hồn, tình cảm. Thơ là tiếng nói của tâm hồn con người “Thơ là những điệu hồn đi tìm những hồn đồng điệu”.
– Thơ tác động đến bạn đọc một cách tổng hợp nhưng có thể nói “Hiểu thơ kì thực là vấn đề của tâm hồn”. Nhà thơ gói tâm tình của mình trong thơ và bạn đọc mở thơ ra thấy tâm tình của chính mình.
– Tiếng nói tâm hồn, tiếng nói tri âm đóng vai trò vô cùng quan trọng trong sáng tác nghệ thuật đặc biệt là thơ ca. Đó là khâu đầu tiên và cũng là khâu cuối cùng trong hoạt động sáng tác văn học: nhà văn – tác phẩm – bạn đọc.
→ “Tác phẩm văn học như con quay kì lạ, chỉ có thể xuất hiện trong vận động. Muốn làm cho nó xuất hiện cần phải có một hoạt động cụ thể là sự đọc. Tác phẩm văn học chỉ kéo dài chừng nào sự đọc còn có thể tiếp tục” (J Paul. Sartre). Sự đọc đơn giản là quá trình tiếp nhận, tìm hiểu, suy ngẫm thi phẩm nhưng chính là máu để biến một thể xác vật chất thành một sinh thể có cảm xúc, có vui buồn, có trăn trở. Trái tim trong nhà thơ và tình cảm nhân đạo cao cả cũng chính là yếu tố làm nên sức sống lâu bền cho thơ ca, nghệ thuật.
2. Vẻ đẹp tâm hồn con người trong bài thơ Tương tư của Nguyễn Bính.
– Giới thiệu Nguyễn Bính và bài thơ Tương tư. Đọc bài thơ ta không chỉ gặp một con người, một tâm hồn mà hàng triệu triệu tâm hồn Việt.
– Phân tích bài thơ hoà quyện vẻ đẹp của tình quê – duyên quê, cảnh quê, lời quê, giọng quê, qua đó cảm nhận:
+ Vẻ đẹp tâm hồn nhân vật trữ tình: một tâm hồn mộc mạc, trong sáng mà không kém phần tinh tế, đẹp đẽ của chàng trai thôn quê trong tình yêu.
+ Vẻ đẹp tâm hồn tác giả: Tương tư mang điệu tâm hồn của một con người tha thiết với con người, với quê hương xứ sở, với hồn xưa đất nước, đồng thời cũng mang nỗi khắc khoải da diết của một cái Tôi thơ mới trước sự biến thiên, lỡ dở của cuộc đời.
+ Vẻ đẹp của hồn quê, hồn xưa đất nước: Bài thơ là tiếng lòng chung, là vẻ đẹp tâm hồn của hàng triệu triệu người con đất Việt. Nguyễn Bính đã trở thành nhà thơ của hồn quê đất nước.
→ Vẻ đẹp của bài thơ không phải là ở kĩ xảo ngôn từ mà là vẻ đẹp của tâm hồn trái tim toả ra từ câu chữ, nhạc điệu, tứ thơ. Yêu bài thơ, trân trọng những tâm hồn bình dị đẹp đẽ, ta thêm yêu, thêm tự hào về quê hương xứ sở, về tâm hồn Việt Nam đẹp đẽ, những con người Việt Nam tình nghĩa, tinh tế, tài hoa.
- Kết bài:
– Khẳng định ý kiến và giá trị bài thơ “Tương tư”.
