Thuyết minh di tích lịch sử địa đạo Gò Thì Thùng tỉnh Phú Yên.
- Mở bài:
Trước thế kỉ 18, Phú Yên là nơi giao tranh dữ dội của các tập đoàn phong kiến. Đến thế kỷ 20, mảnh đất này cũng là chiến trường ác liệt. Nơi đây còn lưu giữ nhiều di tích lịch sử, phản ánh một giai đoạn lịch sử hào hùng của dân tộc. Một trong những di tích lịch sử nổi bậc nhất là địa đạo Gò Thì thùng thuộc địa phận huyện Tuy An.
- Thân bài:
Địa đạo Gò Thì Thùng Phú Yên là một trong 3 địa đạo lớn của nước ta, cùng với Vĩnh Mốc (Quảng Trị) và Củ Chi (TP.HCM) được công nhận là Di tích lịch sử cấp quốc gia.
Địa đạo cách trung tâm thị trấn Chí Thạnh (Tuy An) về hướng tây 15km, cao nguyên Gò Thì Thùng (xã An Xuân) có độ cao khoảng 400m so với mực nước biển, quanh năm khí hậu mát mẻ, cây xanh trái ngọt hiền hòa. Trên đỉnh cao nguyên này, có một mặt bằng gò bãi rộng lớn và một hệ thống hầm địa đạo của quân và dân Phú Yên trong những năm kháng chiến chống Mỹ. Hệ thống hầm địa đạo này đã góp bao trận đánh làm rúng động kẻ thù và làm nên những chiến công vang dội của quân và dân ta.
Quá trình xây dựng địa đạo Gò Thì Thùng kéo dài khoảng 2 năm. Đầu năm 1964, để chống lại cuộc chiến tranh mở rộng của đế quốc Mỹ, Huyện đội và Tỉnh đội trực tiếp chỉ huy cho các xã An Xuân, An Định, An Nghiệp đào địa đạo gò Thì Thùng. Đến cuối năm 1965, địa đạo cơ bản đã hoàn thành.
Không dài như địa Củ Chi hay phức tạp như địa đạo Vĩnh Móc, về kết cấu, tổng chiều dài của địa đạo gò Thì Thùng là 1.948m xuyên qua Gò Thì Thùng, sâu 4,5m, rộng 0,8m. Địa đạo không phân tầng mà nương tựa vào địa hình và thế núi để tạo hầm sâu hoặc cạn.
Toàn bộ địa đạo có 486 giếng. Trên miệng giếng lấy gỗ đặt rầm để tránh bị sập lấp. Cứ cách 20m, địa dạo có chừa một cửa hông thông khí, được ngụy trang kĩ càng. Bên trên địa đạo đặt vọng gác có đài quan sát. Xung quanh địa đạo là một hệ thống dây thông hào chằng chịt chạy ngang dọc. Khi có địch, ta xuất hiện để đánh, đánh xong thì rút xuống, địch không phát hiện và nhân dân tuyệt đối giữ bí mật an toàn.
Địa đạo Gò Thì thùng là nơi nuôi giấu cán bộ, tích trữ lương thực và vũ khí. Đây cũng là nơi xuất kích của các lượng trong những trận đánh quan trọng nhất của lực lượng cách mạng. Tại đây đã diễn ra nhiều trận càn ác liệt, quân và dân ta đã lập được nhiều chiến công vang dội góp phần quan trọng vào chiến thắng “Chiến tranh cục bộ” ở chiến trường miền Nam. Nhận rõ, đây là cứ điểm quan trọng cần phải tiêu diệt, quân ngụy ngày đêm bắn phá nhưng không thể nào phá hủy được địa đạo.
Sau ngày giải phóng, dấu vết chiến tranh trên địa đạo còn in rõ bởi hố bom, bãi mìn và thuốc súng. Ngày nay, để gìn giữ di tích quý, địa đạo được nhiều lần trùng tu, bảo quản các di tích trước sự hủy hoại của thời gian.
- Kết bài:
Có thể nói, Địa đạo Gò Thì Thùng không chỉ là một kỳ tích lịch sử của quân dân Phú Yên mà còn là hình ảnh biểu trưng cho tinh thần dân tộc mãi về sau. Bằng các ý nghĩa đó, Theo đó, địa đào Gò Thì Thùng đã được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia vào năm 2009.
