Thuyết minh về Đền thờ Mẫu Đồng Đăng tỉnh Lạng Sơn
- Mở bài:
Lạng Sơn vốn nổi tiếng với những di tích lịch sử, văn hóa, danh lam thắng cảnh vào bậc nhất nước ta. Trong đó phải kể đến đền thờ Mẫu Đồng Đăng, một trong những nơi thiêng liêng, cổ kính. Không gian ngôi đền cổ kính uy nghi nằm trên một quả núi, gần chợ Đồng Đăng. Ngôi chùa có giá trị đặc biệt về kiến trúc, tín ngưỡng tôn giáo lịch sử.
- Thân bài:
Đền Mẫu Đồng Đăng là nơi thờ Phật và Thánh Mẫu Liễu Hạnh. Đền Mẫu nằm ở trung tâm thị trấn Đồng Đăng thuộc huyện Cao Lộc tỉnh Lạng Sơn, cách cửa khẩu Hữu Nghị 4km. Tương truyền Mẫu Liễu Hạnh là con gái Ngọc Hoàng tên là Quỳnh Hoa. Bà xuống trần gian giúp đỡ con người vào thời Hậu Lê và được triều đình sắc phong làm công chúa Liễu Hạnh, còn là Thượng đẳng Phúc thần. Một lần khi bà đến Lạng Sơn thì thấy một ngôi chùa bỏ hoang có tượng Phật nhưng lại không có ai hương khói. Khi đó bà gặp Trạng Bùng – Phùng Khắc Khoan lúc ông vừa đi sứ Trung Quốc về, bà nhắc khéo ông tu sửa ngôi chùa. Phùng Khắc Khoan liền nghe theo và từ đó ngôi đền Mẫu Đồng Đăng thờ cả Phật và Mẫu Liễu Hạnh. Từ đó, nhân dân vùng Đồng Đăng hương khói thờ Phật và thờ Mẫu Liễu Hạnh. Lâu dần theo thời gian, ngôi chùa nơi biên ải này trở thành ngôi đền, nơi thờ cả Phật và Mẫu.
Đây là ngôi đền lớn có giá trị đặc biệt về kiến trúc, tín ngưỡng tôn giáo và lịch sử, là nơi nhân dân các dân tộc trong tỉnh, du khách trong nước và quốc tế đến để thờ cúng, sinh hoạt văn hóa tâm linh, nguyện cầu sự che chở của các đấng linh thiêng cho cuộc sống ngày càng ấm no, hạnh phúc, qua đó gắn kết tinh thần cộng đồng và giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.
Đền Mẫu Đồng Đăng được coi là chốn linh thiêng nhất trong số những ngôi đền thờ Mẫu của người Việt. Xưa kia, đền Mẫu Đồng Đăng còn có tên là “Đồng Đăng linh tự”. Theo ghi chép cũ còn để lại, thời xa xưa, nơi đây là một ngôi chùa nằm trong một mái đá sát chân núi (cách vị trí đền ngày nay khoảng hơn 300m về phía Đông Bắc). Sau này, chùa được đông đảo người dân từ khắp các tỉnh, thành phố trên cả nước đến hành hương, không gian thờ cúng trở nên chật hẹp, nhân dân địa phương đã di chuyển nơi thờ tự đến vị trí hiện nay.
Đền có khuôn viên khá rộng, nằm sát ngay chân núi. Cổng tam quan đền được xây dựng khá hoành tráng, cửa xây vòm cuốn, có một cửa chính và hai cửa phụ, với những họa tiết, hoa văn đặc sắc. Trên các cột trụ của cổng tam quan có đắp một hàng câu đối bằng chữ Nho. Đặc biệt, trên các đỉnh của cổng tam quan có chuông đồng và khánh đồng. Những dáng long, phượng mềm mại, đối xứng nhau tạo nên dáng cổ linh thiêng cho đền.
Bước qua cổng đền, khách đến chiêm bái bước vào không gian của cõi Phật – Thánh với khói nhang phảng phất. Sân đền có diện tích rộng, nhiều cây xanh. Đặc biệt, hai bên tả, hữu đền còn có hình 2 chú voi được điêu khắc phủ phục hai bên lối đi trước khi vào nội đền. Chính giữa sân đền là ban thờ Phật với tượng Phật bà Quan Âm bằng đá trắng, đứng trên hòn giả sơn thật đẹp và uy nghi.
Không gian đền là những công trình kiến trúc được xây dựng khá tinh xảo theo lối tăng cấp, tựa mình vào ngọn núi. Đền Mẫu Đồng Đăng gồm 5 gian thờ: Phía trong cùng là Tam bảo, nơi thờ Phật Chuẩn Đề và Phật bà Quan Âm; gian kế tiếp phía ngoài là Tam tòa Thánh mẫu, nơi thờ Mẫu đệ nhất Thượng thiên, Mẫu đệ nhị Thượng ngàn và Mẫu đệ tam Thoải phủ; tiếp theo là gian thờ Sơn trang gồm Mẫu Thượng ngàn ở giữa, hai bên là Chầu Mười Đồng Mỏ và Chầu Chín; gian giữa chính điện ngoài cùng thờ Chúa Liễu, hai bên là Chầu Bơ và Chầu Lục; gian bên trái thờ Chầu đệ tứ Khâm sai, ngoài ra, còn thờ quan Trần Triều Đức Đại Vương, các thánh cô, thánh cậu… Phía sau đền là một bảo tháp với các tầng cung cấm. Lối vào bảo tháp nằm phía sau các điện thờ và chỉ được mở vào ngày lễ hội.
Vào những ngày lễ, Tết, ngày rằm hay mùng một, nơi đây trở nên nhộn nhịp với những hàng quán bán đồ lễ, vàng mã rực rỡ, đông đảo du khách thập phương tới vãn cảnh, thắp nhang cầu nguyện bình an, sức khỏe cho bản thân và gia đình, làm ăn phát đạt, nhiều tài lộc… Hằng năm, vào ngày mùng 10 tháng Giêng, tại đền Mẫu Đồng Đăng thường diễn ra lễ hội đầu Xuân của các dân tộc xứ Lạng. Đến đây, du khách không chỉ được đắm mình trong văn hóa tâm linh, mà còn được chiêm ngưỡng các trò chơi dân gian như múa sư tử, võ dân tộc, thi đấu thể dục, thể thao… Tuy nhiên, vào những ngày thường, đền vẫn có rất nhiều người đến đây cầu nguyện sự che chở của các đấng linh thiêng.
Đền Mẫu là ngôi đền lớn có giá trị đặc biệt về kiến trúc, tín ngưỡng tôn giáo và lịch sử, là nơi nhân dân các dân tộc trong tỉnh, du khách tới đây nguyện cầu sự che chở của các đấng linh thiêng cho cuộc sống ngày càng ấm no, hạnh phúc, qua đó gắn kết tinh thần cộng đồng và giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.
- Kết bài:
Trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử, thời nào đền Mẫu Đồng Đăng cũng được nhân dân góp công, góp của tôn tạo. Đến nay, ngôi đền đã mang diện mạo khác hẳn, tường bao hoa văn đẹp mắt; cây cối xanh rì tỏa mát cả sân đền; ghế đá, biển chỉ dẫn được sắp đặt gọn gàng, khoa học.
