Thủ pháp nghệ thuật là gì?
Thủ pháp nghệ thuật là “những nguyên tắc cấu trúc trong việc tổ chức một phát ngôn nghệ thuật”. ở thể loại truyện ngắn, để đạt được sự ngắn gọn và ấn tượng, nhà văn phải có “kỹ thuật” viết của riêng mình. Không phải ngẫu nhiên D. Grojnowski đã có một bài về “kỹ thuật truyện ngắn” và A. Tolstoi cũng đã khẳng định rằng: “Truyện ngắn đòi hỏi ở người viết một công việc tổ chức và cấu trúc truyện hết sức nghiêm ngặt. Quả thực có một thứ kỹ thuật tinh xảo, kỹ thuật viết truyện ngắn”. Truyện ngắn có thể gần với thơ, có thể là câu chuyện tâm tình; nhưng ương bản chất tự sự của thể loại này, truyện ngắn trước tiên là câu chuyện của kỹ thuật.
Chủ nghĩa hình thức Nga – một ương những trường phái cách tân nhất thế kỷ XX – đã đưa ra quan niệm “nghệ thuật như là thủ pháp” và “tác phẩm nghệ thuật không phải là thủ pháp rời rạc mà là một tập hợp những thủ pháp theo qui luật nội tại của tác phẩm”. V. Shklovski – nhà lý luận của lý thuyết này có phần cực đoan khi cho rằng: “Nghệ thuật là sự cảm nhận cách làm ra sự vật, còn cái được làm ra trong nghệ thuật thì không quan trọng”. Nhưng những quan điểm mới mẻ táo bạo đó đã khơi nguồn cho việc thủ pháp, tính văn chương, tính nghệ thuật của văn bản tác phẩm dần trở thành vấn đề trọng tâm của nghiên cứu văn học.
Thủ pháp nghệ thuật được khám phá, vận dụng bởi tác gia, trào lưu, thời đại văn học và liên tục được kế thừa, đổi mới, thay thế trong quá trình văn học. Không có thủ pháp nghệ thuật nào tự thân nó là tối ưu, đặc sắc. Thủ pháp độc đáo và hữu dụng đến mức độ nào là do tài năng vận dụng, sáng tạo trong những trường hợp cụ thể của người nghệ sĩ.
